اینترنت پرسرعت لازم نیست!

این که وضعیت موجود خود در دسترسی به شبکه اینترنت با سرعت رایج در ایران (که اتفاقا در مقام مقایسه، بسیار نازل‌تر از سرعت متعارف کشورهای مشابهمان است) را کافی بدانیم، شاید مانند همان باشد که رفت‌وآمد با گاری را مناسب بدانیم و تلاش برای پیشرفت را بیهوده بخوانیم! در حقیقت هرنوع سخن از «کفایت» موضوع و بسنده کردن به سرعت فعلی اساسا خلاف میل به پیشرفت و مخالف جریان دائمی توسعه علمی است و از یک فرد دانشگاهی قابل پذیرش نیست.
در زمینه رشد ضریب نفوذ اینترنت در کشورهای مختلف، و همگانی شدن اینترنت پهن باند و افزایش نیاز به سرعت‌های بالای دسترسی به شبکه، بارها سخن گفته‌ایم و وضعیت فعلی خودمان را مورد بررسی قرارداده‌ایم. در این خصوص بارها با تحلیل و آمار، چندوچون تصمیمات و برنامه‌های جاری نقد شده و راهکارهای پیشنهادی نیز طرح گردیده است. بدین ترتیب به نظر می‌رسید که می‌توان مسئله را کم و بیش حل شده فرض کرد.
اما اتفاق اخیر در این زمینه، این پیش‌فرض را بر هم زد و اکنون به نظر می‌رسد ممکن است دچار یک عقب‌گرد حسابی شویم.
شروع اتفاق زمانی بود که یک خبرگزاری نزدیک به دولت، در گفت‌وگویی با وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، از وضعیت اینترنت پرسرعت در کشور پرسید و با انتشار پاسخ‌های دریافتی‌اش، جریانی از بهت و حیرت، انتقاد و مخالفت را موجب شد.
محمد سلیمانی، در پاسخ های خود، این مفهوم را دنبال می کرد که اساسا مشکلی به نام سرعت اینترنت در کشورمان نداریم. همین وضع فعلی خیلی هم مناسب است و می‌توان با آن حتی کتاب پانصد صفحه‌ای هم از اینترنت دانلود نمود، بنا براین سرعت رایج (که به نظر جناب وزیر سرعت ۵۶ کیلوبیتی بود) مناسب، کافی و بدون مشکل است.
نکته درخشان در این سخنان تاریخی، آن بود که ایشان سرعت موردنظر خود را نه فقط برای کاربران عادی و خانگی کافی می‌دانست، بلکه برای دانشگاه‌ها و مراکز علمی هم آن را کاملا مناسب اعلام می‌کرد. دست آخر هم وزیر محترم، سرافرازانه اعلام می‌کرد که حتی برای همین اندازه سرعت اینترنت هم مشتری نیست (و لابد چون عرضه بیش از تقاضاست، روی دستمان مانده ‌است!) این نوع ادبیات غیرمتعارف، و بیان چند موضوع عجیب در کنار هم، کافی بود که جریان به سرعت به رسانه‌ها و به میان کارشناسان برسد.
جالب‌ترین و بی‌سابقه‌ترین واکنش را روزنامه دولتی صبح کشور نشان داد که به صراحت، این سخنان را «مضحک» نامید. اما کارشناسان البته با دقت و به صورت علمی این سخنان را نقد کردند.
● از اینترنت کم‌سرعت تا اینترنت پرسرعت
از زمان ابداع اینترنت، این پدیده قرن حاضر و از زمانی که آثار و مزایای این شبکه عظیم جهانی بر همگان روشن شد، متخصصین در تقویت زیرساخت آن هیچ تردیدی به خود راه ندادند. در حقیقت توجه به کاربردهای متنوع و مزایای بی‌شمار این شبکه در تسهیلات، مراودات و انجام امور و آموزش و کسب دانش و ... بود که باعث شد کارشناسان بی‌وقفه در پی طراحی و ایجاد زیرساخت سریع‌تر و با قابیلت‌های بیشتر برای این شبکه جهانی باشند.
نکته حائز توجه این است که علیرغم یافتن شیوه‌های مختلف ایجاد ارتباط و بنا نهادن شبکه اینترنت بر روی آن، اعم از باسیم و بی‌سیم هنوز هم تلاش برای گسترش این حوزه و پیشرفت در سرعت ادامه دارد و نقطه‌ای به عنوان «کفایت موضوع» در دستور کار محققین نیست و تا کنون محقق یا مسئولی نتوانسته مدعی شود که سرعت فعلی کافی است.
در مقام مقایسه، شاید بتوان صنعت حمل‌ونقل را مثال آورد که از ابتدای اختراع چرخ و سپس وسایل حمل‌ونقل، اگرچه گاری و سپس ماشین‌های هندلی می‌توانستند نیاز زمان خود را کم و بیش مرتفع کنند، ولی اگر بشر به همان سرعت قانع می‌شد، آیا برای ما که اکنون شاهد سرعت‌های فزاینده در وسایل حمل‌ونقل امروز (اعم از زمینی و هوایی و ...) هستیم، قابل پذیرش بود؟ این که وضعیت موجود خود در دسترسی به شبکه اینترنت با سرعت رایج در ایران (که اتفاقا در مقام مقایسه، بسیار نازل‌تر از سرعت متعارف کشورهای مشابهمان است) را کافی بدانیم، شاید مانند همان باشد که رفت‌وآمد با گاری را مناسب بدانیم و تلاش برای پیشرفت را بیهوده بخوانیم! در حقیقت هرنوع سخن از «کفایت» موضوع و بسنده کردن به سرعت فعلی اساسا خلاف میل به پیشرفت و مخالف جریان دائمی توسعه علمی است و از یک فرد دانشگاهی قابل پذیرش نیست.
اگر فرض کنیم که سرعت موجود، جوابگوی دریافت یک کتاب پانصد صفحه‌ای باشد، برای کتاب ششصد صفحه‌ای چه باید کرد؟! اصولا مگر نیاز کاربران، فقط دریافت چند صفحه اطلاعات ساده متنی است (که معمولا حجم زیادی هم ندارند) امکانات ساده رایج در کشورهای مختلف، مانند تبادل اطلاعات چند رسانه‌ای با سرعت مناسب، ویدئو کنفرانس، آموزش از راه دور، کاربردهای پزشکی (مانند جراحی از راه دور) و صدها کاربرد دیگر که اکنون در دنیا به وفور استفاده می شود، باید برای کاربران ایرانی (خصوصا کاربران مراکز علمی، دانشگاهی، درمانی، مدیریتی و ...) ممنوع گردد؟
اگر پاسخ منفی است، جمع این دو یعنی دسترسی به کاربردهای موردنظر با این سرعت اسف‌بار، چگونه ممکن است؟ یکی از الزامات شخصیت‌های ملی، داشتن بینش نسبت به پیشرفت جامعه است که باید همواره در دیدگاه‌ها و سخنانش متجلی شود.
چرا باید گمان کرد که رسیدن به نقطه‌ای خاص برای کشور و مردمش «کافی» است (و لابد مطالبه بیشتر از آن را هم باید «زیاده خواهی» دانست!) مردم ایران چرا نباید بتوانند به سهولت به ارزانی به سرعت‌های بالا در شبکه جهانی دسترسی داشته و از طریق آن، به دادوستد فرهنگی و عرضه فرهنگ و سنت و استعداد خود بپردازند و از گنجینه با ارزش نهفته در دل این شبکه سهم خود را بر گیرند؟ و چرا باید همواره با سرعتی کم و عذاب‌آور بتوانند به شبکه متصل گردند، در حالی‌که در کشورهای همسایه‌شان، وضع به مراتب بهتر و آبرومندتر است، و مثلا زمانی با ورود پایتخت کشور افغانستان، اینترنت پرسرعت بی‌سیم در همه شهر به خوبی قابل دسترس است؟
● قانون چه می‌گوید؟
اگر در کنار این سخنان، مروری بر قوانین کشورمان بیندازیم، تناقض صریحی خودنمایی خواهد کرد.
مطابق قانون پنج‌ساله چهارم، دولت موظف شده است که برنامه گسترش پورت‌های پرسرعت را بر طبق جدول و تقویم مشخصی دنبال نماید و هدف توسعه دسترسی به سرعت بالا به شبکه اینترنت را در برنامه‌های خود بگنجاند.
از اینجا به خوبی تناقض دیدگاه گوینده سخنان بالا با نص قانون هویدا می‌گردد. اساسا زمانی که قانونگذار مجری را موظف به توسعه‌بخشی نموده و برنامه زمان‌بندی شده برایش وضع کرده است، هرگونه مخالفت با برنامه توسعه‌ای، در حقیقت مقاومت در مقابل قانون تلقی خواهد گردید.
از دیدگاه نظری نیز باید پاسخگوی این سئوال باشد که اگر مثلا توسعه زیرساخت‌های دسترسی به شبکه، مورد نیاز نمی‌باشد، چه لزومی به امکان‌سنجی و طراحی و تصویب قانون و سپس سرمایه‌گذاری ملی خواهد بود؟
خود وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (و به تبع آن شرکت مخابرات ایران) پیش‌تر به کرات اعلام نموده که در عمل به برنامه پنج ساله، وظیفه خود را به نحو احسن انجام داده و با شرکت‌های فعال در این زمینه، به خوبی همکاری می‌نماید (هرچند البته این ادعا همواره مورد چالش و نقد بوده است) با این وصف، اگر واقعا عمیقا به توسعه در این بخش معتقد نیست، چه لزومی به همکاری و سرمایه‌گذاری؟
به نظر برخی کارشناسان، شاید بهتر باشد روی دیگر سکه را دید و به این نقطه رسید که اگر برنامه توسعه دسترسی پرسرعت به اینترنت در کشورمان هرگز نتوانسته به نقطه مطلوبی نزدیک شود، چه بسا در لایه های «مدیریتی» با مانع و مقاومت روبرو شده است!
رمضانعلی صادق‌زاده، رئیس کمیته مخابرات مجلس هفتم، کارشناسانه‌ترین دیدگاه را در این زمینه ارائه می‌کند.
وی در آخرین گفت‌و‌گوی خود در سمت نمایندگی مجلس با حیات‌نو ضمن اینکه چنین اظهاراتی را کاملا در تقابل با نص صریح قانون می‌داند می‌گوید: «در برنامه چهارم، از وزارت ارتباطات به صورت صریح در گسترش ضریب نفوذ و همچنین افزایش سرعت دسترسی کاربران نام برده شده است و در حقیقت دستگاه اصلی در پیگری این وظیفه قانونی، وزارت ICT است.»
به گفته او «در دنیای امروز دسترسی سریع به اینترنت درواقع سرعت‌های بالای ۱۲۸ کیلوبیت است و نباید به گونه‌ای گفت و یا رفتار کرد که اصل دسترسی سریع که حق قانونی مردم است را خدشه‌دار نماید.»
صادق‌زاده خساراتی را که این دیدگاه به بخش خصوصی وارد می‌نماید چنین تشریح می‌کند: «در حال حاضر این وزارتخانه ۱۱ شرکت خصوصی را تحت عنوان PAP به عنوان پیمانکار خود برگزیده که در زمینه توسعه اینترنت پرسرعت فعالیت می‌کنند. چنین سخنانی طبعا توجیه اقتصادی این شرکت‌ها را از بین برده و موجب تنزل ایشان می‌گردد و این موضوع کاملا نقطه مقابل تقویت بخش خصوصی است.»
● یک احتمال بدبینانه
برخی کارشناسان، علاقه‌مندند موضوع را از دیدگاهی متفاوت بنگرند.
از نگاه این کارشناسان با توجه به نیاز همگانی و اجتناب‌ناپذیر در دسترسی به شبکه اینترنت و از آنجا که جلوگیری از گسترش این شبکه در کشورمان را با توجه به شرایط مختلف سیاسی- اجتماعی عملی نمی‌دانند، سرمایه‌گذاری در این زمینه می‌تواند در آینده نزدیک پرسود تلقی گردد.
از سوی دیگر این وزارتخانه (و شرکت مخابرات) همواره علاقه و عطش خود به ورود به این عرصه را نشان داده‌اند، این موضوع تا بدانجا جدی شده که اخیرا شرکت‌های خصوصی فعال در این زمینه متهم شده‌اند که کم‌کاری می‌کنند و توان سرمایه‌گذاری کافی در این حوزه را ندارند و در نتیجه دیگر وقت آن است که دولت (و مخابرات) راسا وارد این عرصه شده و خود مستقیما به خدمات‌دهی به کاربران بپردازد.
این نشانه‌ها البته مخالفت‌ها و انتقادات بخش خصوصی را موجب شده است، اما به نظر می‌رسد تصمیم دولت در این زمینه جدی است و به تدریج خود را برای حضور مستقیم به عنوان یک فروشنده بزرگ خدمات اینترنت پرسرعت آماده می‌کند.
از آنجا که وزیر ارتباطات در پایان سخنان خود مدعی شده بود که شرکت‌ها خصوصی حتی قادر نیستند همین سرعت را هم به کاربران ارائه دهند، کارشناسان معتقدند این اظهارات نیز نشانه‌ای از سناریوی مزبور به شمار می‌رود.

محمود اروج‌زاده

منبع : اخبار فن‌آوری اطلاعات ایتنا