رصد لکه‌های خورشید

بیشتر لکه‌های خورشید که تا پیش از قرن هفدهم در غرب رصد می‌شدند اثر عبور سیاره‌های عطارد و ونوس از مقابل خورشید به حساب می‌آمدند. نظریهٔ (کمال سماوات) راه را بر قبول هر گونه بی‌کمالی بر سطح خورشید می‌بست.
چینیان به هیچ وجه اعتقاد پیش انگاشته‌ای به (کمال) نداشتند. از آنجا که لکه‌های خورشید گاه به قدری بزرگ‌اند که با چشم غیر مسلح می‌توان آنها را دید، چینیان هم بالطبع آنها را می‌دیدند. قدیمی‌ترین مدرکی که از رصد چینیان بهدست ما رسیده است ظاهراً اظهار نظریه‌ەائی است از یکی از سه منجم معروف اولیهٔ چین. او گان ده نام داشت و در قرن چهارم پیش از میلاد می‌زیست. گان ده و دو منجم همروزگارش شی‌شن و ووخیان نخستین جداول بزرگ ستارگان را تهیه کردند. کار ایشان را می‌شد همتای کار هیپار خوس یونانی در دو سدهٔ پیشتر از آن دانست.
دومین مدرک رصد لکه‌های خورشید به سال ۱۶۵ پیش از میلاد بر می‌گردد. در دایرهٔ‌المعارف بسیار متأخرتری به نام اقیانوس یشم آمده است که در این سال علامت حرف چینی وانگ در خورشید ظاهر شد. پس این لکه گرد به نظر نمی‌رسید بلکه به صلیبی می‌مانست که خطی بر بالا و پایین آن کشیده باشند. د.ی. شووه، اخترشناس، این را قدیمی‌ترین لکهٔ دقیقاً ثبت شدهٔ خورشید می‌داند. ثبت رصدهای لکهٔ خورشید در تواریخ سلطنتی رسمی و قطور چین در ۱۰ مهٔ ۲۸ پیش از میلاد آغاز شد. اما رصدهای منظم چینیان از لکه‌های خورشید احتمالاً دست کم از سدهٔ چهارم پیش از میلاد شروع شد و ما به علت نابودی بسیاری از نوشته‌های آن زمان از اطلاعات واضحتر محروم شده‌ایم.
امروزه بیشتر مردم گمان می‌کنند که لکه‌های خورشید را نخستین بار گالیله در غرب رصد کرد و همو بود تلسکوپ را اگر اختراع نکرده باشد دست کم کاربردش را آغاز کرد. این دو گمان صحیح نیست. گالیله باعث افزایش اهمیت تلسکوپ شد و از کاربرد آن برای مطالعهٔ آسمان‌ها جسورانه دفاع کرد، اما مخترع تلسکوپ نبود. قدیمی‌ترین اشارهٔ صریح به رصد لکه‌های خورشید در متون غربی در زندگی شارلمانی اثر آینهارد در حدود ۸۰۷ میلادی آمده است.
رصدهای بعدی لکه‌های خورشید در غرب را ابوالفضل جعفر ابن المکتفی در سال ۸۴۰ میلادی، ابن‌رشد در حدود ۱۱۹۶ میلادی، و رصدکنندگان ایتالیائی در حوالی ۱۴۵۷ میلادی انجام دادند. نیدم تعداد رصدهای لکه‌های خورشید را در تواریخ رسمی ۲۸ پیش از میلاد تا ۱۶۳۸ میلادی شمرده و به رقم ۱۱۲ رسیده است. در سایر کتب چینی نیز در طی قرون صدها اشاره به لکه‌های خورشید شده است. این مدارک چینی قدیمی‌ترین و مستمرترین مجموعه چنین رصدهائی در جهان‌اند.

منبع : مطالب ارسال شده