الگویی برای گسترش فرهنگ کتابخوانی

مجموعه تلویزیونی كتابفروشی«هد هد» كه چند هفته ای است پخش آن از شبكه ۳ سیما شروع شده است، الگوی تازه ای را در خصوص گسترش فرهنگ كتابخوانی در جامعه پیش روی مسئولان فرهنگی كشور قرار داده است. كارگردان سریال با بازگو كردن بسیار هنرمندانه غربت كتاب و كسادی بازار كتابفروشان در میان مردم به ارائه راه حلی به ظاهر طنز آمیز برای این معضل فرهنگی و اجتماعی پرداخته و با تبدیل كردن یك اتوبوس از رده خارج به یك كتابفروشی سیارو راه انداختن آن در سطح شهر نتیجه گرفته كه اگر مردم سراغی از كتابفروشی ها نمی گیرند، كتابفروشی ها باید به در خانه های مردم بروند و میل به كتابخوانی را در آنان زنده كنند. در صحنه هایی از سریال نشان داده می شود كه چگونه حتی فردی بد اخلاق كه دچار بیماری اعصاب هم است، بعد از بگو مگو و درگیری های اولیه با راننده كتابفروشی سیار، با مطالعه كتابی كه صاحب كتابفروشی به او هدیه می كند، به فردی علاقه مند به كتاب تبدیل می شود. صحنه هجوم دانش آموزان مدرسه محل برای خرید كتاب از كتابفروشی سیار نیز حاوی این پیام است كه اگر كتاب را به درون محله های شهر ببریم، مردم اشتیاق بیشتری برای خرید و خواندن كتاب پیدا خواهند كرد و این راه حلی است كه باید سخت مورد توجه مسئولان ذی ربط قرار گیرد و برای كسانی كه مایل به راه اندازی كتابفروشی های سیار در سطح شهرهای بزرگی چون تهران باشند، تسهیلات لازم را فراهم آورند.
سرنوشت غم انگیز كتاب در كشورما معلول علت های فراوانی است كه از مهم ترین آنها بالابردن هزینه تمام شده تولید و انتشار كتاب و پائین بودن سطح درآمد اكثریت مردم كشور است تا جایی كه حتی افراد تحصیلكرده و خانواده های فرهنگ دوست هم به رغم میل باطنی به ناچار سهم كتاب را در سبد هزینه زندگی خود به حداقل ممكن كاهش داده اند.
در كنار همه علت های ساختاری و اقتصادی كه می توان درباره رویگردانی مردم از كتاب و كتابخوانی برشمرد، دشواری دسترسی به كتابفروشی ها در شهرهای بزرگ و پر جمعیتی چون تهران را نیز نمی توان از نظر دور داشت. كتابفروشی سیار «هد هد» در سریال تلویزیونی می تواند راه حلی مطلوب و قابل اجرا برای رفع این معضل باشد.
راسته بازار بزرگ كتابفروش های تهران در محدوده میدان انقلاب و روبه روی دانشگاه تهران در زمانی به وجود آمد كه جمعیت تهران از حدود یك و نیم میلیون نفر تجاوز نمی كرد و حد شمالی حریم تهران همین خیابان انقلاب بود و به همین دلیل امكان دسترسی آسان و بدون اتلاف وقت شهروندان تهرانی به كتابفروشی های واقع در این راسته بازار به راحتی وجود داشت. اما این راسته بازار امروز دیگر پاسخگوی نیازهای افزون بر ۱۰ میلیون نفر جمعیت تهران و حومه آن كه در قلمرویی به وسعت حدود ۱۰۰ كیلومتر مربع زندگی می كنند و همه آنها از بام تا شام به دنبال راه گریزی از میان ترافیك و راه بندان های خیابان ها و بزرگراه های شهر می گردند، نیست و خود این مسأله به یكی از عوامل تأثیر گذار در كسادی بازار كتاب در این شهر محسوب می شود.
تجربه سال های گذشته هم نشان داده كه برگزاری نمایشگاه های سالانه كتاب نقش سازنده ای برای مردم نداشته و سود مادی و معنوی حاصل از برگزاری این نمایشگاه ها قابل قیاس با هزینه ها و مشكلات برپایی آنها نبوده است. بنابراین، برای رفع این معضل بزرگ فرهنگی كه آثار پیامدهای بد اقتصادی برای دست اندركاران چاپ و نشر كتاب دارد، همان راه حل ارائه شده در سریال تلویزیونی كتابفروشی «هدهد» یعنی بردن كتاب به محله ها و به در خانه های مردم مناسب است.
موفقیت در راه اندازی كتابفروشی های سیار در شهرهای بزرگ و پر جمعیت كشور در گرو هماهنگی و همكاری لازم میان اداره های فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهرداری ها و نیروی انتظامی است و صدور مجوز برای شروع به كار این قبیل كتابفروشی ها باید در نهایت سرعت و سهولت و فارغ از پیچ و خم های رایج بوروكراسی انجام شود تا كسانی كه مایل اند سرمایه خود را در این فعالیت خوب فرهنگی به كار اندازند، اطمینان حاصل كنند در فرایند ورود به این فعالیت با راه بندان های خسته كننده و ملال آور اداری روبه رو نخواهند شد، همچنان كه در سریال كتابفروشی «هدهد» جوان كتابفروش توانست با گرفتن یك مجوز، اتوبوس اسقاطی را به كتابفروشی تبدیل كند و آن را در سطح شهر به راه اندازد. اما الزاماً همه كسانی كه علاقه مند به راه اندازی كتابفروشی سیار هستند نباید از یك اتوبوس اسقاط و از رده خارج شده برای این منظور استفاده كنند. باوجود انواع و اقسام وسایل نقلیه از وانت بار گرفته تا اتوبوس و كامیون، پیدا كردن وسیله مناسب برای تبدیل كردن به كتابفروشی سیار برای افراد علاقه مند چندان دشوار نخواهد بود.
شاید در آینده شاهد سرازیر شدن شمار زیادی كتابفروشی سیار به محلات شهرهای بزرگ و پرجمعیت و زدوده شدن غبار غربت از سر و روی كتاب در كشور شویم.

غلامرضا كیامهر

منبع : روزنامه ایران