چارخونه نمی‌خنداند

مجموعه تلویزیونی چارخونه به كارگردانی سروش صحت كه مدتی است از شبكه سه پخش می‌شود، با وجود استفاده از بازیگرانی توانا و كارگردانی كه در عرصه فیلمنامه‌نویسی آثار طنز تجربه دارد، در ایجاد لحظات خنده‌دار ناموفق است. صحت جزو بازیگران و نویسندگان طنز آثار تلویزیونی است كه امكان حضور در آثار و همكاری با كارگردانان مختلف را داشته، به نحوی كه می‌توان از وی به عنوان یكی از باسابقه‌ترین فعالان سینما و تلویزیون نام برد كه حضوری مداوم و گسترده در این زمینه دارد. اما به نظر می‌رسد با وجود همه این تجربه‌ها در عرصه كارگردانی چندان موفق نیست. سازنده چارخونه یكی از نویسندگان تقریبا ثابت آثار رضا عطاران محسوب می‌شود و همین مسأله باعث شده فرم و شكل مجموعه او از نظر ساختار شباهت زیادی به آثار عطاران پیدا كند.
این موضوع در نوع كاراكترها و به تبع آن بازیگرانی كه وی برای این سریال انتخاب كرده نیز به خوبی دیده می‌شود.عطاران در سریال‌های طنز تلویزیونی خود یك مرد متاهل را به عنوان فردی خانواده دوست انتخاب می‌كند كه به خاطر جهالت‌ها و اشتباههای كوچك و بزرگ همه را به دردسر می‌اندازد. این شخصیت معمولا جزو طبقه فرودست جامعه است كه بخشی از افكار و اعمالش ناشی از قرار گرفتن در فقر فرهنگی و مالی است.
این كارگردان در كنار چنین مردی، همواره زنی سرزنده و مدیر قرار می‌دهد كه بخشی عمده از بار فرهنگی و تربیتی خانواده را به دوش می‌كشد و با رفتاری مردانه برای حفظ جمع خانواده جلوگیری می‌كند.
توجه به پاكدامنی و حفظ مسایل اخلاقی در این خانواده كه محور اصلی داستان است، اهمیت بسیار زیادی دارد. شباهت ساخته صحت به كارهای عطاران به همین جا ختم نمی‌شود. عطاران در كارهای خود همواره از مریم امیرجلالی استفاده كرده كه نقش شخصیت محوری زن را بازی می‌كند و همواره از انرژی و شیوه خاص بیانی وی بهره برده است.
او در چارخونه نیز نقشی مشابه بر عهده دارد. حمید لولایی نیز بازیگر مورد علاقه عطاران در نقش مرد بی كفایت است كه با نشانه‌های مشهود از خشایار در این اثر نیز حضور دارد. این‌كه فرض كنیم همه این شباهت‌ها اتفاقی است، چندان منطقی به نظر نمی‌رسد. چون ماهیت سریال هم به آثار عطاران نزدیك است. البته اینكه دو كارگردان از نظر فكری به هم آنقدر نزدیك باشند كه حاصل كارشان شبیه باشد، یك ویژگی منفی محسوب نمی‌شود؛ مسأله اصلی این است كه شباهت‌های مورد نظر در سریال تكراری به نظر می‌رسد و بر كیفیت آن تاثیر گذاشته است.چارخونه حرفی تازه برای گفتن ندارد و انتخاب یك خانواده متوسط كمكی به انتخاب موضوع‌های جدید یا حداقل با زاویه دید متفاوت نمی‌كند.
به خصوص كه صحت نتوانسته داستانی منسجم و دنباله دار بنویسد و به شیوه قدیمی‌هر قسمت یك داستان روی آورده است.هر چند این شیوه موجب می‌شود بیننده مجبور به پیگیری همه قسمت‌ها نباشد و به فراخور زمانی كه در اختیار دارد در شب‌های مختلف می‌تواند به تماشای آن بنشیند.
اما چنین آثار تلویزیونی معمولا كیفیت چندانی ندارند. برای اینكه اصولا داستان منسجم نیست و بنابراین هر قسمت یك موضوع واحد را دنبال می‌كند و كیفیت آن بستگی به شرایط متن و بازی‌ها دارد.نكته‌ای كه ذهن بیننده جستجوگر را آزار می‌دهد، مربوط به رابطه عكس سابقه فعالیت صحت و نتیجه كار است. با توجه به اینكه صحت از نویسندگان باسابقه عرصه طنز محسوب می‌شود و تعدادی از متن‌های چارخونه را خودش نوشته، این انتظار بسیار طبیعی است كه بیننده اثری به مراتب باكیفیت تر طلب كند. به خصوص كه نویسندگان باتجربه دیگری از جمله علیرضا بذرافشان و علیرضا ناظر فصیحی او را یاری می‌كنند.
منصور به عنوان شخصیت محوری داستان قرار است با اشتباهات خود بستر لازم را برای خنداندن مخاطب فراهم آورد. اما لولایی جز موفقیت در اجرای شخصیت خشایار برای مخاطب جذابیت ندارد. شخصیت رضا شفیعی جم هم در چارخونه به نظر می‌رسد به نقش بامشاد نزدیكی و شباهت دارد. در حالی كه جذابیتی كه وی در آن نقش به دست آورده بود با شخصیت وی در این سریال قابل قیاس نیست.
ضعف در شخصیت پردازی و فضاسازی باعث شده بازیگران چارخونه نتوانند از توانایی‌های خود در ایفای نقش استفاده كنند و همین مسأله به كار لطمه زده است. یكی از دلایل این امر را باید در شخصیت محوری داستان جستجو كرد. یعنی به جای اینكه اتفاقات به شكل گسترده برای همه افراد درگیر در قصه بیفتد، فقط چند شخصیت محدود را درگیر می‌كند و بقیه بازیگران در عمل بیكارند.سروش صحت دقت چندانی در جزییات كار نداشته و بیش از هر چیز درگیر ایجاد موقعیت‌های طنز بوده است. همین مسأله نیز موجب می‌شود انتخاب مضامین با توجه به سریال‌های تولید شده طی چند سال اخیر تا حدودی متفاوت باشد، اما پرداخت كلی هر موضوع و اتفاقات مرتبط با آن به اندازه ای ضعیف است كه به جای لذت، ذهن بیننده را آزار می‌دهد.‌

مهر

منبع : روزنامه همبستگی