سیگار به وقت جوانی

ایران حدود ۱۵ میلیون معتاد به سیگار دارد اما نكته مهم‌تر گرایش به سیگار در میان جوانان و نوجوانان است.
سیگار یكی از مهم‌ترین عواملی است كه سلامت انسان را به خطر می‌اندازد. به طوری كه سالیانه حدود پنج میلیون نفر در جهان به علت كشیدن سیگار جان خود را از دست می‌دهند. آمار سیگاری‌های ایران نیز تاسف‌بار است و حدود ۱۵ میلیون نفر سیگاری در كشورمان وجود دارند اما نكته مهم‌تر گرایش به سیگار در میان جوانان و نوجوانان است. چه عاملی باعث می‌شود كه افراد در برابر این خطر مهلك ناتوان ‌باشند؟ به اعتقاد كارشناسان، یكی از مهم‌ترین علل استعمال دخانیات فقدان اطلاعات و ناكافی بودن دانش بهداشتی افراد است، البته عوامل محیطی نیز نقش عمده‌ای را در این خصوص ایفا می‌كنند.
بیشترین موارد اعتیاد به سیگار در سنین جوانی و نوجوانی صورت می‌گیرد. نوجوان بدون آگاهی و تشخیص اعتیادآور بودن سیگار به طرف آن می‌رود. در بسیاری از موارد مدت زمان بین نخستین تجربه سیگار كشیدن تا وابستگی شدید به سیگار، در كمتر از یك سال صورت می‌گیرد. در این حالت نوجوانان مانند بزرگسالان سیگاری وابستگی پیدا می‌كنند. علاوه بر این فشارهای اجتماعی روی نوجوانان، ترك سیگار را بسیار سخت‌تر می‌كند. آمارها نشان می‌دهد كه روزانه هشت تا ده هزار نفر از نوجوانان در جهان كشیدن سیگار را آغاز می‌كنند. در ایران نیز بررسی‌ها نشان داده‌اند دو سوم افراد سیگاری نخستین سیگار خود را در سنین نوجوانی تجربه كرده‌اند. این مطالعات نشان می‌دهد كه شیوع استعمال دخانیات در گروه سنی نوجوانان رو به افزایش است.
● بازار مصرف سیگار ایران
كشور ما به لحاظ دارا بودن جمعیت جوان نیازمند توجه ویژه‌ای است زیرا با توجه به نرخ كنونی رشد ایران بیش از ۲۶ میلیون نفر جوان در كشور وجود دارد كه این جمعیت بازار بسیار مناسبی برای مصرف مواد دخانی است. از طرف دیگر، اعتیاد به سیگار در سنین جوانی زمینه استفاده از موادمخدر را نیز فراهم می‌سازد. این معضل با توجه به دسترسی راحت به مواد مخدر در ایران به دلیل همسایگی با افغانستان بزرگ‌ترین تولیدكننده مواد مخدر، اهمیت بیشتری دارد.
● علل گرایش نوجوانان به مصرف سیگار
دلایل زیادی وجود دارد كه ممكن است جوانان و نوجوانان دخانیات را مصرف كنند. مجموعه‌ای از عوامل خطرساز در مقوله‌های فردی، خانوادگی، اجتماعی و محیطی قرار دارند كه احتمال مصرف دخانیات در میان جوانان را افزایش می‌دهند. برخی از دلایل گرایش جوانان و نوجوانان عبارت‌اند از:
ـ دلایل فردی: اعتماد به نفس پایین، روحیه سركشی، كاهش ارتباط با اطرافیان، اطلاعات ناكافی و نادرست تاثیر مصرف دخانیات، داشتن نگرش مثبت به دخانیات، احساس بزرگ نشان دادن خود،‌ نداشتن توانایی مقابله با فشار دوستان از علل گرایش به مصرف سیگار است.
ـ گروه همسالان: داشتن دوستان و همكلاسی‌های سیگاری، فرد را مستعد سیگاری شدن می‌كند.
ـ علل خانوادگی: سیگاری بودن والدین، كاهش ارتباط با والدین، فرق گذاشتن بین فرزندان به ویژه دختران و سخت‌گیری بیش از حد والدین نوجوان و جوان را به مصرف سیگار سوق می‌دهد. برخورد نامناسب والدین در برابر فرزندان كه به سیگار تمایل پیدا می‌كنند، موجب ایجاد یك چرخه معیوب می‌شود كه در آن مصرف سیگار، برخورد نامناسب و مصرف مجدد سیگار تكرار می‌شود.
ـ مدرسه: غیبت غیرموجه، كاهش نمرات تحصیلی و برخورد نامناسب اولیای مدارس نوجوانان و جوانان را در معرض مصرف دخانیات قرار می‌دهد.
ـ علل محیطی و اجتماعی: در دسترس بودن سیگار، تبلیغات شركت‌های دخانی، فروش دخانیات به جوانان و نوجوانان، قیمت پایین آن، وضعیت اقتصادی، اجتماعی پایین كه خود دسترسی افراد را به سیگار بیشتر می‌كند در افزایش مصرف دخانیات موثرند.
ترفندهای تبلیغاتی و آگهی‌های بازرگانی در گسترش استعمال دخانیات تاثیر به سزایی دارد و شركت‌های چندملیتی با استفاده از تبلیغات متنوع مستقیم و غیرمستقیم و صرف هزینه‌های سنگین توانسته‌اند فروش مواد دخانی را به چند برابر افزایش دهند. این شركت‌ها به طور غیرمستقیم از طریق پیراهن‌ها و آدامس به شكل سیگار، برگزاری جشن‌ها و حمایت از مسابقات متنوع و قراردادن بلیت‌های رایگان برای كنسرت‌ها و موسیقی‌ها در داخل پاكت سیگار باعث جذب افراد جوان می‌شوند.
ـ بلوغ: فرآیند بلوغ و نوجوانی، صفاتی را بروز می‌دهد كه بر تصمیم‌گیری صحیح آنان در رابطه با مصرف دخانیات تاثیر منفی می‌گذارد.
● عوامل تاثیرگذار در مصرف سیگار جوانان
۱) فرآیند جدایی از والدین و كسب آزادی: جوانان و نوجوانان به اشتباه می‌پندارند استفاده از دخانیات نشان ویژه‌ای برای آزادی است. به خصوص وقتی كه رفتار آنها از سوی دیگران تحسین شود.
۲) حال نگری: نوجوانان چون حال‌نگر هستند آثار سیگار بر سلامت را نوعی خیال بافی می‌دانند.
۳) تاثیرپذیری از گروه همسالان: تاثیر گروه همسالان در دوران نوجوانی به حداكثر می‌رسد و همسالان نقش مهمی در تصمیمات نوجوانان در خصوص چگونگی قبول این عادت دارند.
۴) ستایش خود و خودپسندی: این احساس به گونه‌ای است كه نوجوانان را به سمت اغراق و مبالغه در اهمیت به خود وامی‌دارد و آنها را به شدت نگران ظاهر و برداشتی كه دیگران از آنها دارند، می‌سازد.
نوجوانان در این وضعیت بیشتر جذب تبلیغات سیگار برای افزایش زیبایی، هوش و جذبه جنسی خود می‌شوند.
۵) احساس آسیب‌پذیری: احساس آسیب‌پذیری نوجوانان در برابر عواقب منفی استعمال دخانیات در اوایل نوجوانی به سرعت كاهش می‌یابد بنابراین با وجود عوارض جسمانی استعمال دخانیات سیگار كشیدن را ادامه می‌دهند.
۶) كسب مهارت‌های بزرگسالان: بسیاری از نوجوانان سیگاری در خانه‌هایی زندگی می‌كنند كه والدین‌شان سیگار می‌كشند، اگر پدر و مادر نوجوان سیگاری باشند، احتمال اینكه او نیز سیگاری شود بیشتر می‌شود و اگر یك خواهر یا برادر سیگاری نیز داشته باشد، این احتمال چهار برابر می‌شود. الگوپذیری از دوستان بزرگ‌تر، والدین و یا شخصیت‌های هنری كه سیگار می‌كشند، یكی از علل گرایش جوانان به سیگار است و آنان صرفا با این احساس كه نشان دهند بزرگ شده‌اند، كشیدن سیگار را شروع می‌كنند.
● مقابله با وسوسهسیگار كشیدن
تحقیقات متعدد نشان داده است كه ترك و درمان مصرف دخانیات دشوار و زمان‌بر است! گزارش‌ها در كشور آمریكا نشان داده است تنها ۵/۱درصد نوجوانان كه سیگار را به طور تفننی مصرف كرده‌اند، توانسته‌اند با موفقیت آن را ترك‌كنند. پژوهش‌های دیگری در آفریقای جنوبی نشان داد كه ۹/۶۶‌درصد نوجوانان كه حداقل روزی یك نخ سیگار می‌كشند لااقل یك بار تلاش ناموفق برای ترك سیگار داشته‌اند و حتی موثرترین روش‌های ترك، بازگشت‌پذیری بالایی داشته است. منطقی است كه در چنین شرایطی، پیشگیری جایگزین درمان شود.
● راه‌های پیشگیری از مصرف دخانیات در نوجوانان
ـ كسب مهارت‌های زندگی: مهارت‌های مقابله با استرس، خشم، مهارت‌های ارتباطی و سازگاری با دیگران، دوست‌یابی، اظهار وجود، حل كردن مسایل و مشكلات و <نه> گفتن را بیاموزید و به كار ببندید.
ـ شركت در فعالیت‌های اجتماعی: تشكیل گروه‌های مقابله با دخانیات در محله یا مدرسه و انجام تبلیغات در این زمینه، مشاركت در گروه‌های حافظ محیط‌زیست، مبارزه با آلودگی هوا، جمعیت‌های امدادی و عضویت در موسسه‌های خیریه از نمونه فعالیت‌های اجتماعی است كه می‌تواند به قوام شخصیتی شما و تقویت سپر محافظتی در برابر سیگار كمك كند.
ـ انجام فعالیت‌های جایگزین: ورزش، فراگیری مهارت‌های فنی و حرفه‌ای، اشتغال در صنایع كوچك خانگی و سرگرمی‌های فكری از شما یك نیروی مولد می‌سازد تا نیاز به سیگار كشیدن نداشته باشید.

منبع : روزنامه سلامت