یک فریم از تجهیزات پزشکی

هیچ چیز بدون حساب و كتاب و برنامه‌ریزی درست نیست، حتی تزریق در بسیاری از شرایط حتی قطره‌هایی كه وارد بدن می‌شود، باید شمرده شود.
قطره‌چكان‌هایی طراحی و ساخته شده‌اند تا داروها با بیشترین نظم و ترتیب وارد شود. در پنجمین فریم به ترتیب پمپ تزریق سرنگ و پمپ تزریق سرم را مرور كرده‌ایم.
۱) ‏پمپ تزریق سرنگ
ـ اختصار،نام دیگر
ـ كاربرد
▪ برای چه به كار می‌رود؟
برای تزریق مایعات به بدن (همانند داروها، غذای مایع، گلوكز، محلول نمك و . . .) استفاده می‌گردد.
▪ اصول عملكرد
سرنگ پلاستیكی حاوی مایع در قسمت نگهدارنده قرار داده می‌شود، یك تیوب به همراه ست نگهدارنده ‏‎(Giving Set)‎‏ توسط یك سوزن یا كانولا ‏‎(Cannula)‎‏ به رگ بیمار یا مستقیما به معده او متصل می‌گردد. هنگامیكه نرخ جریان مایع مشخص شد پمپ، پلانگر ‏‎(Plunger)‎‏ سرنگ را تحت فشار قرار داده تا مایع جریان پیدا كند. سرعت تزریق‎ ‎‏(حركت پلانگر) وابسته به قطر سرنگ و نرخ جریان تنظیم شده برای پمپ است. زمانی‌كه پمپ در حال كار است، میزان نرخ جریان، حجم و فشار مایع دایما اندازه گیری شده و هرگاه خطایی در این پارامترها یا سایر پارامترهای دیگر رخ دهد، آلارم دستگاه اپراتور را آگاه خواهد نمود.
تزریق زیاد یا حتی كم یك دارو خاص ممكن است برای هر بیمار بسیار خطرناك باشد، سرنگ‌های پلاستیكی تولید شده توسط تولیدكننده‌های مختلف كاملا با هم یكسان نیست، به همین دلیل پمپ‌‌ها برای كار با نوع ‏‎(Brand)‎‏ خاصی از سرنگ‌‌ها مشخص می‌شود (انواع سرنگ‌‌های قابل استفاده به‌ صورت برچسب بر روی دستگاه مشخص می‌گردد ، در این صورت خطاهای قابل توجه در تغییرات نرخ جریان و حجم مایع زمانی‌كه از سرنگ‌‌های غیر مجاز استفاده شود، مشخص می‌گردد. نتیجه استفاده از پمپ‌‌های تزریق سرنگ، كنترل فشار مایع تزریقی و ممانعت از آسیب رسیدن به رگ بیمار حین افزایش احتمالی بیش از حد فشار تزریق است. فشار بالا، با آلارم بستن و انسداد ‏‎(Occlusion)‎‏ تیوب تزریق، همراه خواهد بود.
ـ واحد اندازه‌گیری: میلی‌لیتر بر ساعت ‏‎(ml/h) ‎
ـ مقادیر نوعی و متداول‏: ۰ تا ۲۵۰ میلی لیتر در ساعت ‏‎(۰-۲۵۰ ml/h) ‎‏
▪ مشكلات معمول
‏رسیدن بیش از اندازه یا كمتر ای حد لازم دارو از نگرانی‌های استفاده از این پمپ‌هاست. در بعضی از مدل‌ها امكان تنظیم مقدار دارو و سپس قفل آن مقدار وجود دارد كه تا حدی از این مشكل می‌كاهد. در مواردی كه این قابلیت بر روی سیستم وجود ندارد، مراقبت متناوب لازم است. سركشی مداوم جهت اطمینان از مناسب بودن فشار سیستم نیز توصیه شده است. افزایش فشار مایع، آسیب‌های فراوانی ایجاد می‌كند.
▪ ملاحظات خرید
انتخاب سیستم با توجه به سن و مشكل بیمار بسیار مهم است. معمولاً انتخاب بهترین انتخاب از بین مدل‌های مختلف، كار سختی است. در خرید این پمپ‌ها، لازم است وسایل مصرفی جنبی آن نیز در نظر گرفته شود. برخی پارامترهای مهمی كه بسته به كاربرد باید در نظر گرفته شود، عبارت است از مكانیسم ایجاد فشار، محدوده و دقت جریان، حجم سیستم، زمان وارد شدن دارو، انواع آلارم‌ها، قفل تزریق، عمر باتری، وزن و ابعاد است.
● تزریق سرم (ولومتریك)
ـ اختصار، نام دیگر: پمپ پریستالتیك ‏‎(Peristaltic)‎
▪ كاربرد
برای تزریق مایعات به بدن (همانند داروها، غذای مایع، گلوكز، محلول نمك و . . .) استفاده می‌گردد.
یك كیسه مایع از یك دسته یا یك قلاب بالای پمپ آویخته شده و یك تیوب به آن متصل می‌گردد. در درون پمپ، تیوب پر شده از مایع بر روی یك سری دنده كوچك و یك غلتك، ثابت می‌گردد. هنگامی‌كه غلتك به حركت درآمده و دنده‌‌ها شروع به حركت می‌كنند، مایع از تیوب به بیمار منتقل می‌گردد. كاربر نرخ جریان مایع و حجم مورد نیاز آن را از روی دستگاه تنظیم نموده، بنابراین دنده‌‌ها و غلتك بر اساس سرعت تنظیم شده شروع به حركت می‌كنند. هر زمان كه حجم مورد نیاز مایع آزاد شد، آلارم مخصوص به صدا در می‌آید.
تیوب از میان یك سنسور آشكار ساز هوا ‏‎(air-in-line)‎‏ می‌گذرد و به محض عبور حباب هوا، آلارم به صدا در آمده و جریان مایع متوقف می‌گردد.
پمپ‌‌های تزریق ولومتریك میزان فشار مایع را مانیتور كرده كه نتیجه آن كنترل فشار مایع تزریقی و ممانعت از آسیب رسیدن به رگ بیمار حین افزایش احتمالی بیش از حد فشار تزریق است. با افزایش بیش از حد فشار، آلارم بستن و انسداد ‏‎(Occlusion)‎‏ تیوب تزریق، كاربر را آگاه خواهد نمود.
- واحد اندازه گیری کمیلی: لیتر بر ساعت ‏‎(ml/h) ‎
مقادیر نوعی و متداول ‏: ۰ تا ۲۵۰ میلی لیتر در ساعت ‏‎(۰-۲۵۰ ml/h) ‎‏ ‏
▪ مشكلات معمول
‏ بیشترین نگرانی از عملكرد نادرست این سیستم‌ها در هنگام استفاده برای نوزادان است. فشار بیش از اندازه پمپ می‌تواند برای آنان بسیار خطرساز باشد. به همین دلیل بازدید متناوب شدیداً توصیه می‌شود.
▪ ملاحظات خرید
اولین نكته‌ای كه لازم است در نظر گرفته شود، تعداد متوسط دفعات استفاده از سیستم در طول روز است. لوازم مصرفی جنبی باز هم عامل تعیین‌كننده‌ای به‌شمار می‌رود. امروزه در بعضی پمپ‌ها، سیستم كاهش دوز خطا وجود دارد. زمانی كه از این سیستم در بخش‌های حساس استفاده می‌شود، به‌كارگیری این سیستم توصیه می‌شود.
▪ كمپانی‌های سازنده: ‏
Abbott، ‏ALARIS، ‏Baxa، ‏Baxter، ‏B.Braun، ‏Curlin Medical، ‏Debiotech، ‏Deltec، ‏Disetronic، ‏GO Medical، ‏Graseby Dynamics، ‏Nckinley Infuser، ‏Mckinley Medical، ‏Medtronic Mini Med، ‏Micrel، ‏Pegasus، ‏Sparlate Labs، ‏Sigma، ‏Sorenson، ‏‎ Universal Medical Technologies‎، ‏Disetronic، ‏AITECS، ‏Acromed، ‏Atom Medical، ‏Fresenius، ‏Argus، ‏Ascor، ‏Codan، ‏Dai wha، ‏Debiotech، ‏Fresenius Vial، ‏Guido Rayosx، ‏Infors، ‏Infutec، ‏Medex، ‏Medical Instrument Factory، ‏Medico-Technique، ‏Schoch Electronics، ‏samtronic، ‏Terumo، ‏Dickinson، ‏Becton، ‏Digicare، ‏Emco، ‏Excolsior، ‏Farafan، ‏Foures، ‏Harvard، ‏JMS، ‏Medex، ‏Medical Instrument، ‏Medico Technique، ‏MIPM، ‏Nikkiso، ‏Rasel scientific، ‏Terumo، ‏samtronic‏.

نویسنده: مهسا محق-علی معین
پست الکترونیکی: [e-mail]

منبع : مجله مهندسی پزشکی و تجهیزات آزمایشگاهی