اسکار، نوبل و... شاید ریاست‌جمهوری!

۷ سال زمان لا‌زم بود تا هم از یک‌سو لحظات تلخ و آزاردهنده‌ای که ال‌گور، معاون رئیس‌جمهوری وقت آمریکا و نامزد پراقبال دموکرات‌ها در بعدازظهر شوم ۱۲ دسامبر گذرانده بود فراموش شوند و هم ناتوانی سیاستمداری که با روندی که بعدها به <کودتای سیاسی> موسوم شد روانه کاخ سفید شده و در اندک زمانی آمریکا را به گرداب آتش و خون انداخت، آشکار شود.
از آن لحظات تلخ، ۷ سال گذشت و آمریکایی‌ها بیشتر از پیش خود را به خاطر انتخاب جورج بوش پسر سرزنش کردند. اگر جورج بوش پدر، مردمان این سرزمین را به جنگ ناتمام کشانده بود، فرزند او شهروندان آمریکایی و مالیات‌های سنگین آنها را هزینه ماجراجویی‌هایی کرد که از همان ابتدا بوی خون و باروت می‌داد. تروریست‌ها با هواپیمای راکت‌شده به استقبال او رفته بودند و مرد کوچک کاخ بزرگ دیوانه انتقام شده بود. جنون انتقام او را به افغانستان کشاند و مدتی بعد چونان کودکی که خود را در انبوه اسباب‌بازی‌ها - این بار تانک‌ها، هواپیماها، ناوها، موشک‌ها و...- غرقه می‌کند و سرگردان از لذت و نشئه قدرت هر لحظه به سویی می‌چرخد و می‌جهد، بن لا‌دن را نیافته و طالبان و القاعده را درهم نشکسته به عراق لشکر کشید. روایت عراق و سرنوشت آمریکاییان در این سرزمین اما چنان با سرنوشت او گره خورد که امروزه حتی نزدیک‌ترین همراهانش هم جرات همراهی با او را ندارند. عراق که قرار بود نردبان صعود بوش و دوستان جمهوریخواهش به عظمت و ثروت باشد زیر پایش فرو ریخت و درهم شکست.
در سوی دیگر این داستان، ال‌گور، مردی که با رای قاضیان دادگاه عالی و به یاری آرایی که برادر بوش به نفع او شمرده و در فلوریدا، ایالت تحت فرمانروایی خود، روانه صندوق‌ها کرده بود، قرار داشت. نامزد شکست‌خورده یا به عبارت بهتر مردی پیروز که پیروزی را از او سرقت کرده و ربوده بودند، بر دوراهی انتخاب ایستاده بود؛ یا باید همانند تمام شکست‌خوردگان به کناری نشسته و به واگویی مصیبت تقلب و انتقاد از متقلب می‌پرداخت و یا با اصرار و ابرام خود را در صحنه سیاسی حفظ می‌کرد تا شاید روزنه‌ای از امید به رویش گشوده شود.
‌ال‌گور در این میان راهی دیگر را انتخاب کرد. سیاستمدار دموکرات هرچند چنان ضربه‌ای از آن شکست غیرمترقبه و غیرواقعی خود که ترجیح می‌داد هرگز باب صحبت درباره آن را نگشاید، اما به سرعت راهی متفاوت از سایر سیاستمداران را برگزید؛ راهی که هر چند قاعدتا به کاخ سفید ختم نمی‌شد، اما بی‌پایان بود.
ال‌گور بر خلا‌ف سایر سیاستمداران با کناره‌گیری از سیاست، فعال‌تر از پیش شد. به نظر می‌رسید سیاست چونان بار سنگینی بر دوش‌های او آوار شده بود. نامزد سابق دموکرات‌ها پس از شکست به اروپا سفر کرده و به تدریس در دانشکده‌های آن پرداخت. طی این دوران بود که او آینده کاری‌اش را ترسیم کرده و شکل می‌داد. در دسامبر ۲۰۰۲، او بر خلا‌ف انتظار بسیاری اعلا‌م کرد که تمایل برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری و رقابت با بوش را ندارد. ا‌ل‌گور هرچند خود را از عرصه بازی‌های سیاسی کنار کشیده بود، اما انتقادات وی از جمهوریخواهان، جنگ عراق و بوش به مراتب تندتر از قبل شده بود.
سیاستمدار سابق پس از رد حضور در انتخابات، فعالیت‌های متعددی را پشت سر گذاشت؛ تاسیس شبکه تلویزیونی کابلی، پیوستن به هیات‌مدیره <اپل>، مشاور ارشد گوگل و از همه مهم‌تر غرق شدن در مسائل زیست‌محیطی. محیط زیست از همان دوران حضور او در هاروارد، جزو دغدغه‌هایش بود. او در سال ۱۹۷۶ هنگام ورود به مجلس نمایندگان هم اولین نطق خود را در مورد گرمایش زمین بیان کرد و در سنای آمریکا (۱۹۹۲- ۱۹۸۴) هم محیط زیست را اولویت خود می‌دانست. ‌ال‌گور پس از پیوستن به بیل کلینتون و پیروزی در انتخابات، در سال ۱۹۹۷ با میانجیگری و وساطت خود پیمان کیوتو را به فرجام رساند؛ پیمانی که اکنون دولت بوش اصلی‌ترین ناقض آن است. ‌
ال‌گور در سالیان پس از ترک کاخ سفید، با سخنرانی‌ها، ساخت مجموعه‌های تلویزیونی و فیلم‌های مستندی که تحسین کارشناسان و جوایزی چون اسکار و امی را به همراه داشته، توانسته مسائل زیست‌محیطی را به کانون توجهات سیاستمداران و شهروندان آمریکایی برگرداند. ‌
او می‌‌گوید که پس از ترک سیاست، فهمیده است که نجات مردم تنها با حضور در کاخ سفید میسر نمی‌شود و می‌توان از راه‌های متعدد، جامعه بشری را کمک کرد. مردی که بوش در قبال انتقادات او ترجیح می‌داد به لودگی متوسل شده و با فراموش کردن پیروزی نصفه و نیمه و متقلبانه خود او را <مرد ازون> بخواند، امروز به عنوان نمادی از تلا‌ش برای بهبود حیات بشری و ارتقای صلح جهانی انتخاب شده است. ‌
بوش و همراهانش هفت سال پیش با همدستی قاضیان ارشد دادگاه عالی، <ریاست‌جمهوری> را از جنگ او درآورده و ربودند. این بار اما ‌ال‌گور پیروز نبردی شده است که نه بوش و نه دادگاه عالی؛ هیچیک قادر به ربودن حاصل آن نیستند. سیاستمدار دموکرات بعد از اسکار و نوبل، تا رسیدن به دروازه‌های کاخ سفید فاصله چندانی ندارد. آمریکایی‌ها شاید از همان لحظه اعطای این جایزه در آرزوی لحظه‌ای هستند که <مرد دغدغه‌های جهانی> را در سمت ریاست‌جمهوری خود ببینند. آیا این بار کسی مانع او خواهد شد؟

مهران قاسمی

منبع : روزنامه اعتماد ملی