رئیس جمهوری که بدون کودتا رفت

سرانجام ژنرال بدون یونیفرم از قدرت کنار رفت تا معادلات سرزمین پشتوها واردفاز تازه ای شود. آنچه مسلم است اینکه اسلام آباد پس از برکناری مشرف واردفاز سیاسی تازهای خواهد شد که با توجه به پیچیدگی ذاتی پاکستان،تجزیه و تحلیل آن را بایدبه آینده واگذار نمود.
رویز مشرف،رئیس جمهور پاکستان پس از مرگ بی نظیر بوتو دچار تزلزل سیاسی زیادی شد.هنوز برخی منابع تحلیلی وابسته به حزب مردم سعی دارند ترور بوتو را اقدامی از پیش طراحی شده از سوی مشرف بدانند.این در حالی است که پوشیدن لباس غیر نظامی نیز نتوانست مشرف را از بحرانهای سیاسی نجات دهد.از سوی دیگر،برخی تحلیلگران معتقدند که پس از وقوع حادثه مسجد لعل اسلام آباد،عملاحضور مشرف در راس معادلات سیاسی اسلا‌م آباد معنا و مفهومی نداشت. برخی سیاستمداران پاکستانی از جمله نواز شریف و آصف علی زرداری تلاش گسترده ای را جهت حذف مشرف از قدرت انجام دادند که درنهایت این تلاشها به ثمر نشست.اخیرا رئیس حزب حاکم “مردم” پاکستان اعلام کرده است که این حزب به زودی کاندیدای خود را جایگزین پرویز مشرف در سمت ریاست جمهوری این کشور خواهد کرد. این اعلام آصف علی زرداری، رئیس حزب مردم پاکستان و همسر بی نظیر بوتو این گمانه زنی ها را مطرح کردکه پرویز مشرف، رییس جمهور پاکستان و هم پیمان آمریکا که طی کودتایی در سال ۱۹۹۹ به قدرت رسید دیگر درمعادلات سیاسی اسلام آباد حضور نخواهدداشت.
چندی پیش از استعفای مشرف زرداری در میان فعالان حزب مردم پاکستان در نشستی در لاهور اعلام نمود: “ روزی که ما کاندیدای خود را به عنوان رئیس جمهور پاکستان معرفی کنیم، نزدیک است. به امید خدا روزی خواهد رسید که ما برای شرکت در مراسم سوگند رئیس جمهور منتخب خود در این مراسم حضور خواهیم یافت. “ پس از به روی کار آمدن حزب مردم پاکستان و حزب مسلم لیگ شاخه نواز گمانه زنی ها مبنی بر کناره گیری مشرف از قدرت مطرح شد. زرداری در ادامه سخنان خود خاطرنشان کرد که مشرف یک رئیس جمهور غیر قانونی است و حزب مردم تلاش می کند تا راه قانونی برای عزل مشرف بیابد. همچنین نواز شریف نیز پس از پیروزی نسبی حزبش در انتخابات اخیر پاکستان به شدت خواستار کناره گیری مشرف از قدرت شده است.
این در حالی است که میان مخالفان مشرف در خصوص استیضاح وی اتحاد رویه وجود ندارد.به عبارت دیگر،علیرغم توافق همگی مخالفان مشرف بر سر برکناری وی،در نحوه عملی ساختن این دغدغه میان آنها اختلافی فاحش وجود دارد.به تازگی شاهد بودیم که مذاکرات میان رهبران دو حزب مخالف پرویز مشرف رئیس جمهوری پاکستان در پارلمان درباره استیضاح وی بدون نتیجه به پایان رسید. درعین حال افرادی مانند زرداری بر لزوم محاکمه مشرف تاکید دارند. معادلات سیاسی پاکستان در طول تاریخ همواره سخت وپیچیده بوده است. در ماورای هرحادثه ای که در پاکستان رخ می دهد باید به دنبال یک،دو،سه و بلکه دهها سرنخ گشت. اخیرا در پاکستان اتفاق نادری رخ داده است.یک رئیس جمهور،پس از ۹ سال حضور در قدرت،بدون ترور یا مرگ مشکوک یا کودتا از سمت خود کناره گیری کرده است.!اما این مهم است که چرا تاریخ با مشرف مانند بسیاری از روسای جمهور دیگر پاکستان معامله نکرد.معمولا پاکستان با سیاستمداران خود بر پایه رحم و خویشتنداری رفتار نمی کند.خصوصا سیاستمداری که ۹ سال پر از بحران و دردسر را سپری کرده باشد. پرویز مشرف دوازدهمین رئیس‌جمهور پاکستان بود.
او همچنین رئیس ستاد ارتش پاکستان و نیز چهارمین ژنرال پاکستانی بود که در پی کودتا، بر این کشور حکومت کرد. مشرف در تاریخ ۱۲ اکتبر ۱۹۹۹ با برکنار کردن نواز شریف نخست‌وزیر منتخب به قدرت رسید و به این وسیله عالی‌ترین مقام اجرایی کشور را تصاحب نمود. پس از آن و در پی انجام یک همه‌پرسی که در تاریخ ۲۰ ژوئن ۲۰۰۱ برگزار شد، خود را رئیس‌جمهور پاکستان اعلام کرد. کمی پس از روی کار آمدن مشرف، بسیاری از مردم به دادگاه این کشور تقاضاهایی مبنی بر تعیین صلاحیت وی جهت احراز قدرت عرضه کردند. در ۱۲ می ۲۰۰۰، دادگاه عالی پاکستان به مشرف دستور داد تا در ۱۲ اکتبر ۲۰۰۲ انتخابات سراسری را برگزار نماید. در تلاش برای مشروعیت دادن به ریاست جمهوری خود، او قول داد که به تلاشش پس از رسیدن به احیای دموکراسی ادامه دهد، او همه پرسی را در ۳۰آوریل،۲۰۰۲ برای تمدید دوره ?ساله ریاست جمهوری خود پس از انتخابات اکتبر برگزار کرد.
اما، همه پرسی توسط اکثریت گروه های سیاسی پاکستانی بایکوت شد. واقعیت امر این است که تاریخ مصرف “ژنرال بدون یونیفرم”برای بسیاری از دموکراتها و جمهوریخواهان سنتی پایان یافته است.نومحافظه کاران واشنگتن نیز به عنوان اصلی ترین حامیان مشرف توان ادامه حمایتهای خود از وی را ندارند.آنچه مسلم است اینکه کاخ سفید قصد دارد سکان کشتی اسلا م آبادرا به سوی دیگری هدایت نماید.مسئله ای که با تداوم حضور مشرف در اسلا م آباد همخوانی ندارد.درمیان افرادی که برای جانشین احتمالی پرویز مشرف و تصدی سمت ریاست جمهوری پاکستان مطرح هستند، چند شخصیت بیش از بقیه مورد توجه ناظران هستند. از میان این شخصیت هاآصف علی زرداری یکی از دو رهبر حزب مردم پاکستان و سناتور سابق این کشور، نواز شریف نخست وزیر سابق و رقیب دیرینه مشرف ، و محمد میان سومرو رئیس مجلس سنای پاکستان بیش از بقیه برای تصدی سمت ریاست جمهوری پاکستان مطرح هستند.
ژنرال بدون یونیفرم بیش از اینکه قربانی پیچیدگی سیاسی ذاتی سرزمین پشتوها باشد یکی از اصلی ترین قربانیان بازتعریف مثلث “اسلام آباد-واشنگتن-القاعده “بود. پرویزمشرف نیزمانند بسیاری از سیاستمداران پیشین پاکستان نتوانست سالهای بدون دردسری را در قدرت سپری کند.مشرف اخیرااعلام نموده است که در پاکستان خواهد ماند و این کشور را ترک نمی کند.این در حالی است که برخی منابع خبری از احتمال پناهندگی سیاسی وی به انگلستان خبر می دهند. مشرف هم اکنون روزهای پردردسری را سپری می کند.دو سوم مردم پاکستان خواستار محاکمه مشرف هستند. بر اساس نظرسنجی موسسه بین المللی “ گالوپ” ۲۶ درصد از مردم پاکستان خواستارعفو مشرف شده اند. ۱۵ درصد در خصوص استعفا مشرف ابراز تاسف کرده و ۶۳ درصد محاکمه او را خواستار شدند.آنچه مسلم است اینکه استعفای قابل پیش بینی پرویز مشرف پاکستان را وارد مرحله جدیدی می‌کند که بطور قطع با پیامدهای قابل توجهی در حوزه امنیت ، اقتصاد و سیاست همراه خواهد بود.

سحاب فاطمی

منبع : روزنامه رسالت