اهمیت کنترل کیفی آب در ایمنی غذایی،‌ مطالعه موردی:‌ صنایع نوشیدنی، لبنی و کنسروسازی استان آذربایجان شرقی

● زمینه و اهدف:
به منظور حفظ ایمنی غذایی و سلامت مصرف کنندگان، آب مصرفی در صنایع تولید کننده مواد خوراکی و نوشیدنی بایستی با الزامات کیفی مربوطه مطابقت داشته باشد، چرا که وجود هر گونه آلودگی فیزیکی، شیمیایی و میکروبی در آب، دارای پتانسیل انتقال به محصول نهایی می باشد. در این راستا کنترل کیفی آب به منظور اطمینان از رعایت استانداردهای کیفی موجود اهمیت بسیاری می یابد. تحقیق حاضر با هدف بررسی نحوه کنترل کیفی آب مصرفی در صنایع بزرگ نوشیدنی، لبنیاتی و کنسروسازی استان آذربایجان شرقی به منظور تعیین وضعیت موجود و ارایه الگوی مناسب جهت پایش کیفی آب انجام شد.
● روش بررسی:
با در نظر گرفتن فراوانی، تعداد کارکنان و ظرفیت تولید، تعداد ۹ کارخانه با تولیدات متنوع آب میوه، کنسانتره، نوشابه، فرآورده های لبنی، رب گوجه فرنگی و ترشیجات و مربا انتخاب شد. فاکتورهای مورد بررسی در قالب پرسشنامه ای تدوین و از طریق بازدید، بررسی و مصاحبه حضوری تکمیل و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
● یافته ها:
براساس نتایج حاصله در کلیه صنایع بررسی شده نقاط بحرانی از نظر احتمال انتقال آلودگی از آب به محصول وجود داشت که در این نقاط کنترل کیفی خاصی بر روی آب مصرفی صورت نگرفته و تنها آب دیگ های بخار از نظر سختی و قلیاییت کنترل می شد. در مورد حضور فاکتورهای اختصاصی مثل فلزات سنگین، ترکیبات آلی و بقایای سموم و آفت کش ها در آب اطلاعاتی در دست نبوده و در کل به پایش کیفیت شیمیایی آب مصرفی توجه خاصی نمی شد. متصدیان امور در مورد کنترل کیفی آب و آلودگی های مرتبط سطح آگاهی قابل قبولی نداشته و اکثرا تخصص مرتبط را دارا نبودند. اجرای برنامه های پایش در ۴۵%‌ موارد نامطلوب بود و کاربرد اصولی سیستم HACCP به عنوان ابزار کارآمد کنترل کیفی تامین غذا در کلیه صنایع مورد مطالعه (به استثنای یک مورد بصورت ناقص) عملی نشده بود.
● نتیجه گیری:
وضعیت موجود کنترل کیفیت شیمیایی و میکروبی آب در صنایع بررسی شده در زمان تحقیق مطلوب نبود که جهت حفظ ایمنی مصرف کنندگان، ضرورت استقرار سیستم مدیریت پایش کیفی آب مصرفی در فرآیند تولید در کنار کنترل کیفی محصولات نهایی با گماردن پرسنل متخصص و آموزش دیده برای این کار و فراهم نمودن تجهیزات و امکانات پایش کاملا احساس می شود.

محمد مسافری
یعقوب حاجی زاده
علیرضا استادرحیمی
احمد اصل هاشمی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی