مدیریت در ترویج کشاورزی

مديريت علم و مهارتى خاص است که براى کنترل و هدايت صحيح و مفيد عوامل موثر در انجام هر نوع فعاليت (نيروى انساني، منابع مادى و غيره .... ) براى رسيدن به هدفى مشخص به‌کار گرفته مى‌شود و يکى از ارکان اصلى در شرح وظايف مروج است. مديريت از دو ديدگاه قابل بررسى است. يکى از جبنهٔ فعاليت‌هاى اموزشى مروج و ديگرى از ديدگاه ادارهٔ امور نظارت بر روندهاى ادارى که بر عهده او گذاشته مى‌شود. نمى‌توان از مروج انتظار داشت که در مديريت دو نوع حرفه‌اى که بر عهده دارد به يک شيوه واحد عمل کند زيرا مديريت روند آموزشى و ارشادى با مديريت امور ادارى تشابه کمى دارد. اما هر دو بايد در جهت حصول به اهداف پيش‌بينى شده در برنامه عمل کنند. لذا مديريت به‌معناى اعم کلمه دانش و مهارت لازم در ادارهٔ امور از هر نوع و در هر مقوله مى‌باشد. علم و دانش مورد نظر در مديريت عبارت است از آگاهى علمى و فنى و نيز مهارت در به‌ثمر رساندن فعاليت‌ها)

يک مدير مسؤول است در تمامى آنچه در حيطهٔ اختيارات و وظايف او قرار دارد مشارکت مستقيم داشته باشد. حال اگر گفته شود که مدير بايد بيشتر به نقش ارشادى خود بپردازد تا امور اجرائى و اگر قرار باشد خود رأساً امور پنج‌گانهٔ فوق‌الذکر را انجام دهد پس چه نيازى به سايرين دارد که براى او کار کنند؟ در پاسخ مى‌توان چنين گفت که امروزه در روندهاى ادارى امر رهبرى (يعنى امور ارشادى و هدايت‌هاى غيررسمي) با مديريت (حکمرانى و نظارت رسمى بر اجراى امور) توأم شده و رهبرى چنان توسعه يافته که مديريت تقريباًم محو گرديده است؛ مدير در اغلب موارد فقط نقش سرپرست يا هدايت‌کننده را دارد که در قالبى رسمى (ضوابط اداري) امور را از اين طريق به‌تحرک وامى‌دارد.

دو مسئله فوق‌الذکر در کار ترويج نيز به‌خوبى مشاهده مى‌شود. ترويج به‌عنوان يک مکتب ارشادى و نظام آموزشى که در قالب نهادهاى رسمى مملکتى فعاليت دارد لازم است از لحاظ ادارى ضوابط خاصى را در ارائهٔ خدمات انسانى - اجتماعى رعايت کند. گاهى اين ضوابط بر روند خدماتى مروج حاکميت مى‌يابند و آن را تحت سلطهٔ خود قرار مى‌دهند که در اين حالت ترويج به‌صورت يک عامل ادارى - اجرائى در مى‌آيد. ولى برخى اوقات ضوابط خاص خدمات انساني- اجتماعى بر روندهاى ادارى حاکم مى‌شوند که در اين حالت عامل ترويج در محدودهٔ کار خود به‌عنوان يک رهبر نمونه قلمداد مى‌شود.

بايد گفت که هيچ‌يک از حالات فوق‌الذکر از لحاظ مديريت ترويج مطلوب نيست و لازم است مروج با علم ويژه‌اى که در امر مديريت دارد يا بايد داشته باشد امور را چنان به انجام رساند که نقش رهبرى او پديدار گردد و از اين طريق بتواند برنامه‌هائى را که طرح نموده با استفاده از امکانات و تسهيلاتى که در اختيار دارد سازمان دهد، فعاليت‌ەاى گوناگون را هم‌آهنگ کند، بر اجراء برنامهٔ نظارتى مستقيم و پيگير داشته باشد و نتايج حاصل را بررسى و ارزشيابى کند.

بديهى است عامل ترويج به‌ صرف داشتن مهارت در نظارت امور مدير خوانده نمى‌شود و به‌ صرف فعاليت‌هاى بدون ضابطه در جامعه رهبر محسوب نمى‌گردد بلکه بايد آميزه‌اى از مديريت و رهبرى را در حدى معقول و منطقى دارا باشد تا برنامه‌هاى ارشادى قرين موفقيت گردند. مدير در نهاد ترويج بايد بتواند به‌خوبى از عهدهٔ انجام امور برآيد و با حداقل امکانات بهترين و مناسب‌ترين نتايج را کسب کند.