شبی قیرگون ماه پنهان شده (۲)

ز بهر جوان اسپ و بالای خواست		همان جامه‌ی خسروآرای خواست
به ایوان خرامید با او به هم		روانش ز بهر سیاوش دژم
همی پرورانیدش اندر کنار		بدو شادمان گردش روزگار
بدین نیز بگذشت چندی سپهر		به مغز اندرون داشت با شاه مهر
شب تیره هنگام آرام و خواب		کس آمد ز نزدیک افراسیاب
بران تیرگی پهلوان را بخواند		گذشته سخنها فراوان براند
کز اندیشه‌ی بد همه شب دلم		بپیچید وز غم همی بگسلم
ازین کودکی کز سیاوش رسید		تو گفتی مرا روز شد ناپدید
نبیره فریدون شبان پرورد		ز رای و خرد این کی اندر خورد
ازو گر نوشته به من بر بدیست		نشاید گذشتن که آن ایزدیست
چو کار گذشته نیارد به یاد		زید شاد و ما نیز باشیم شاد
وگر هیچ خوی بد آرد پدید		بسان پدر سر بباید برید
بدو گفت پیران که ای شهریار		ترا خود نباید کس آموزگار
یکی کودکی خرد چون بیهشان		ز کار گذشته چه دارد نشان
تو خود این میندیش و بد را مکوش		چه گفت آن خردمند بسیارهوش
که پروردگار از پدر برترست		اگر زاده را مهر با مادرست
نخستین به پیمان مرا شاد کن		ز سوگند شاهان یکی یاد کن
فریدون به داد و به تخت و کلاه		همی داشتی راستی را نگاه
ز پیران چو بشینید افراسیاب		سر مرد جنگی درآمد ز خواب
یکی سخت سوگند شاهانه خورد		به روز سپید و شب لاژورد
به دادار کاو این جهان آفرید		سپهر و دد و دام و جان آفرید
که ناید بدین کودک از من ستم		نه هرگز برو بر زنم تیزدم
زمین را ببوسید پیران و گفت		که ای دادگر شاه بی‌یار و جفت
برین بند و سوگند تو ایمنم		کنون یافت آرام جان و تنم
وزانجا بر خسرو آمد دمان		رخی ارغوان و دلی شادمان
بدو گفت کز دل خرد دور کن		چو رزم آورد پاسخش سور کن
مرو پیش او جز به دیوانگی		مگردان زبان جز به بیگانگی
مگرد ایچ گونه به گرد خرد		یک امروز بر تو مگر بگذرد
به سر بر نهادش کلاه کیان		ببستش کیانی کمر بر میان
یکی باره‌ی‌گام زن خواست نغز		برو بر نشست آن گو پاک مغز
بیامد به درگاه افراسیاب		جهانی برو دیده کرده پرآب
روارو برآمد که بشگای راه		که آمد نوآیین یکی پیشگاه
همی رفت پیش اندرون شاه گرد		سپهدار پیران ورا پیش برد
بیامد به نزدیک افراسیاب		نیا را رخ از شرم او شد پرآب
بران خسروی یال و آن چنگ او		بدان شاخ و آن فر و اورنگ او
زمانی نگه کرد و نیکو بدید		همی گشت رنگ رخش ناپدید
تن پهلوان گشت لرزان چو بید		ز جان جوان پاک بگسست امید
زمانی چنان بود بگشاد چهر		زمانه به دلش اندر آورد مهر
بپرسید کای نورسیده جوان		چه آگاه داری ز کار جهان
بر گوسفندان چه گردی همی		زمین را چه گونه سپردی همی
چنین داد پاسخ که نخچیر نیست		مرا خود کمان و پر تیر نیست
بپرسید بازش ز آموزگار		ز نیک و بد و گردش روزگار
بدو گفت جایی که باشد پلنگ		بدرد دل مردم تیزچنگ
سه دیگر بپرسیدش از مام و باب		ز ایوان و از شهر وز خورد و خواب
چنین داد پاسخ که درنده شیر		نیارد سگ کارزاری به زیر
بخندید خسرو ز گفتار اوی		سوی پهلوان سپه کرد روی
بدو گفت کاین دل ندارد بجای		ز سر پرسمش پاسخ آرد ز پای
نیاید همانا بد و نیک ازوی		نه زینسان بود مردم کینه جوی
رو این را به خوبی به مادر سپار		به دست یکی مرد پرهیزگار
گسی کن به سوی سیاووش گرد		مگردان بدآموز را هیچ گرد
ز اسپ و پرستنده و بیش و کم		بده هرچ باید ز گنج و درم
سپهبد برو کرد لختی شتاب		برون بردش از پیش افراسیاب
به ایوان خویش آمد افروخته		خرامان و چشم بدی دوخته
همی گفت کز دادگر کردگار		درخت نو آمد جهان را به بار
در گنجهای کهن کرد باز		ز هر گونه‌ای شاه را کرد ساز
ز دینار و دیبا و تیغ و گهر		ز اسب و سلیح و کلاه و کمر
هم از تخت وز بدرهای درم		ز گستردنیها و از بیش و کم
گسی کردشان سوی آن شارستان		کجا جملگی گشته بد خارستان
فرنگیس و کیخسرو آنجا رسید		بسی مردم آمد ز هر سو پدید
بدیده سپردند یک یک زمین		زبان دد و دام پرآفرین
همی گفت هرکس که بودش هنر		سپاس از جهان داور دادگر
کزان بیخ برکنده فرخ درخت		ازین‌گونه شاخی برآورد سخت
ز شاه کیان چشم بد دور باد		روان سیاوش پر از نور باد
همه خاک آن شارستان شاد شد		گیا بر چمن سرو آزاد شد
ز خاکی که خون سیاوش بخورد		به ابر اندر آمد درختی ز گرد
نگاریده بر برگها چهر او		همه بوی مشک آمد از مهر او
بدی مه نشان بهاران بدی		پرستشگه سوگواران بدی
چنین است کردار این گنده پیر		ستاند ز فرزند پستان شیر
چو پیوسته شد مهر دل بر جهان		به خاک اندر آرد سرش ناگهان
تو از وی بجز شادمانی مجوی		به باغ جهان برگ انده مبوی
اگر تاج داری و گر دست تنگ		نبینی همی روزگار درنگ
مرنجان روان کاین سرای تو نیست		بجز تنگ تابوت جای تو نیست
نهادن چه باید بخوردن نشین		بر امید گنج جهان‌آفرین
چو آمد به نزدیک سر تیغ شست		مده می که از سال شد مرد مست
بجای عنانم عصا داد سال		پراگنده شد مال و برگشت حال
همان دیده‌بان بر سر کوهسار		نبیند همی لشکر شهریار
کشیدن ز دشمن نداند عنان		مگر پیش مژگانش آید سنان
گراینده‌ی تیزپای نوند		همان شست بدخواه کردش به بند
همان گوش از آوای او گشت سیر		همش لحن بلبل هم آوای شیر
چو برداشتم جام پنجاه و هشت		نگیرم بجز یاد تابوت و تشت
دریغ آن گل و مشک و خوشاب سی		همان تیغ برنده‌ی پارسی
نگردد همی گرد نسرین تذرو		گل نارون خواهد و شاخ سرو
همی خواهم از روشن کردگار		که چندان زمان یابم از روزگار
کزین نامور نامه‌ی باستان		بمانم به گیتی یکی داستان
که هر کس که اندر سخن داد داد		ز من جز به نیکی نگیرند یاد
بدان گیتیم نیز خواهشگرست		که با تیغ تیزست و با افسرست
منم بنده‌ی اهل بیت نبی		سراینده‌ی خاک پای وصی
برین زادم و هم برین بگذرم		چنان دان که خاک پی حیدرم
ابا دیگران مر مرا کار نیست		بدین اندرون هیچ گفتار نیست
به گفتار دهقان کنون بازگرد		نگر تا چه گوید سراینده مرد