آفت دهان ـ canker sores

آفت‌ دهان‌ عبارت‌ است‌ از زخم‌های‌ دردناكی‌ كه‌ در مخاط‌ دهان‌ به‌ وچود می‌آیند. آفت‌ دهان‌ سرطانی‌ نیست‌. آفت‌ دهان‌ ممكن‌ است‌ با عفونت‌ هرپسی‌ (ناشی‌ از ویروس‌ تب‌خال‌) اشتباه‌ گرفته‌ شود. این‌ نوع‌ زخم‌ می‌تواند در هر دو جنس‌ رخ‌ دهد، اما در زنان‌ شایع‌تر است‌.

ـ علایم‌ شایع‌:

زخم‌ در دهان‌ با این خصوصیات: كوچك‌، بسیار دردناك‌، و كم‌ عمق‌ هستند و توسط‌ یك‌ غشای‌ خاكستری‌ پوشیده‌ شده‌اند. حاشیه‌ آنها توسط‌ یك‌ هاله‌ قرمز پررنگ‌ احاطه‌ شده‌ است‌. این‌ زخم‌ها می‌توانند روی‌ لب‌ها، لثه‌ها، داخل‌ گونه‌ها، زبان‌، كام‌ و گلو ظاهر شوند. به‌ هنگام‌ حمله‌ آفت‌ معمولاً 3-2 زخم‌ به‌ وجود می‌آیند، اما ظهور یك‌ باره‌ 15-10 زخم‌ با هم‌ دیگر خیلی‌ بعید نیست‌. زخم‌ها ممكن‌ است‌ در 3-2 روز اول‌ بسیار دردناك‌ باشند به‌ نحوی‌ كه‌ فرد موقع‌ خوردن‌ یا صحبت‌ كردن‌ دچار ناراحتی‌ می‌شوند. گاهی‌ قبل‌ از بروز زخم‌، برای‌ 24 ساعت‌ احساس‌ مورمور یا سوزش‌ وجود دارد.

ـ علل‌ بیماری:

۱. استرس‌ عاطفی‌ یا جسمانی‌، اضطراب‌، یا ناراحتی‌ و عصبی‌ بودن‌ پیش‌ از عادت‌ ماهانه‌

۲. آسیب‌ به‌ مخاط‌ دهان‌ در اثر خشن‌ بودن‌ دندان‌های‌ مصنوعی‌، غذای‌ داغ‌، مسواك‌ زدن‌، یا كار دندانپزشكی‌

۳. عفونت‌های‌ ویروسی‌

۴. آزردگی‌ و تحریك‌ ناشی‌ از غذاهایی‌ مثل‌ شكلات‌، غذاهای‌ ترش‌ و اسیدی‌ (سركه‌، غذاهای‌ دودی‌، آجیل‌ها یا چیس‌های‌ نمك‌ زده‌ شده‌

ـ عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر:

كار دندانپزشكی‌ اخیر.

ـ پیشگیری‌:

۱. دندان‌های‌ خود را روزانه‌ حداقل‌ دوبار مسواك‌ بزنید و مرتباً از نخ‌ دندان‌ استفاده‌ كنید تا تمیزی‌ و سلامتی‌ دهان‌ و دندان‌ها حفظ‌ شود.

۲. حتی‌المقدور سعی‌ كنید استرس‌ نداشته‌ باشید.

۳. از تماس‌ نزدیك‌ با افراد دچار عفونت‌ خودداری‌ كنید.

۴. دقت‌ كنید كه‌ آفت‌، بیشتر بعد از خوردن‌ چه‌ نوع‌ غذایی‌ رخ‌ می‌دهد. از خوردن‌ غذاهایی‌ كه‌ به‌ نظر باعث‌ آغاز حمله‌ می‌شوند خودداری‌ كنید.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

اكثر زخم‌های‌ آفتی‌ بدون‌ برجای‌ گذاشتن‌ جوشگاه‌ در عرض‌ 2 هفته‌ خوب‌ می‌شوند. حملات‌ مكرر آفت‌ شایع‌ هستند. آفت‌ ممكن‌ است‌ به‌ صورت‌ یك‌ زخم‌ حداكثر 3-2 بار در سال‌ تا بروز بدون‌ وقفه‌ چندین‌ زخم‌ در سال‌ رخ‌ دهد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

در موارد شدید كه‌ خوردن‌ و آشامیدن‌ سخت‌ می‌شود امكان‌ دارد بدن‌ كم‌ آب‌ شود.

ـ درمان‌:

امكان‌ دارد توصیه‌ به‌ كشت‌ زخم‌ شود تا بتوان‌ آفت‌ را از زخم‌ هرپسی‌ افتراق‌ داد، یا احیاناً اگر عفونت‌ باكتریایی‌ ثانویه‌ وجود داشته‌ باشد آن‌ را تشخیص‌ داد. دهان‌ را روزانه‌ 3 بار یا بیشتر با محلول‌ نمك‌ (نصف‌ قاشق‌ چایخوری‌ نمك‌ در حدود یك‌ لیوان‌ آب‌ حل‌ شود) شستشو دهید، البته‌ به‌ شرط‌ این‌ كه‌ خیلی‌ دردناك‌ نباشد. زخم‌ها را مرتباً با كمك‌ گوش‌ پاك‌ كن‌ یا چیزی‌ شبیه‌ آن‌ كه‌ آغشته‌ به‌ پراكسیدهیدروژن‌ 2% باشد پاك‌ كنید. اگر آفت‌ در اثر خشن‌ بودن‌ دندان‌، بریس‌ یا دندان‌ مصنوعی‌ ایجاد شده‌ باشد، به‌ دندانپزشك‌ مراجعه‌ كنید. تا زمانی‌ كه‌ این‌ نوع‌ مشكلات‌ برطرف‌ نشود آفت‌ دهان‌ خوب‌ نمی‌شود.

ـ داروها:

۱. بی‌حس‌كننده‌های‌ موضعی‌ برای‌ تخفیف‌ درد

۲. خمیر حاوی‌ یك‌ مشتق‌ استرویید به‌ همراه‌ تریامسینولون‌ استوناید. اگر به‌ محض‌ شروع‌ زخم‌ مالیده‌ شود، می‌تواند از بروز درد جلوگیری‌ كند.

۳. دارویی‌ كه‌ برای‌ حمله‌ قبلی‌ آفت‌ تجویز شده‌ است‌ را نگاه‌ دارید. در صورت‌ بروز مجدد آفت‌، بلافاصله‌ آن‌ را مصرف‌ كنید. درمان‌ هر چقدر زودتر آغاز شود، آفت‌ خفیف‌تر خواهد بود.

ـ فعالیت‌:

محدودیتی‌ برای‌ آن‌ وجود ندارد.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

محدودیتی‌ برای‌ آن‌ وجود ندارد، مگر پرهیز از غذاهایی‌ كه‌ آفت‌ را بدتر می‌كنند. به‌ هنگام‌ بهبود آفت‌، هر چقدر می‌توانید مایعات‌ زیادتر بنوشید و یك‌ رژیم‌ غذایی‌ متعادل‌ داشته‌ باشید. برای‌ كم‌ كردن‌ درد، مایعات‌ را با نی‌ بنوشید. مواد غذایی‌ كه‌ كمتر باعث‌ درد می‌شوند عبارتند از: شیر، ژلاتین‌ مایع‌، ماست‌ و بستنی‌.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

۱. اگر درجه‌ حرارت‌ بدن‌ به‌ 9/38 درجه‌ سانتیگراد یا بالاتر برسد.

۲. اگر علی‌رغم‌ درمان‌، آفت‌ در عرض‌ 3 روز رو به‌ بهبود نگذارد.

۳. اگر درد غیر قابل‌ تحمل‌ باشد و با درمان‌ تخفیف‌ نیابد.

۴. اگر كودكی‌ كه‌ دهانش‌ آفت‌ می‌زند وزن‌ كم‌ كند.