روستاهای قدیمی

روستاى تورامين، آذر‌شهر،تبريز

تورامين روستاى متروکى است که بين ايلخچى و ممقان از توابع آذرشهر واقع شده است.

از ديدنى‌هاى اين روستاى متروک غارى است که دهانه يا مدخل طبيعى دارد و در کمرکش کوهى نسبتاً بلند، و بالاتر از يک استخر قرار گرفته است.

در ميانهٔ تپهٔ مقابل غار، گورستان تورامين قرار دارد. مجسمه‌هاى سنگى قوچ، صندوق‌ها، ضريح‌ها، قطعه سنگ‌هاى خوشتراش قبرها، خطوط و طرح‌هاى دل‌انگيز روى آنها، هر بيننده‌اى را به تماشا و کنجکاوى وا مى‌دارد. متأسفانه الواح و سنگ‌نبشته‌هاى زيادى به دست جويندگان غيرقانونى آثار عتيقه شکسته شده و به تدريج از بين رفته‌اند.

روستاى سيس، شبستر

اين روستا در ۱۴ کيلوترى شبستر ، در سر راه صوفيان به شبستر واقع شده است و داراى آثار تاريخى متعددى است.

روستاى كندوان، اسكو، تبريز

کندوان روستاى تاريخى و کم نظير بخش اسکو در فاصله ۲۲ کيلومترى جنوب اسکو در ميان دره‌اى باصفا، کنار رودخانهٔ‌ پرآبى به همين نام واقع شده است. فاصله کندوان تا تبريز ۶۲ کيلومتر راه آسفالت است.

بناى خانه‌هاى اين روستا از نوع معمارى صخره‌اى است و به قرن هفتم هجرى و حتى به دوره‌هاى کهن قبل از اسلام نيز نسبت داده شده است. ضخامت جنس و طبقات تپه‌ها و مخروط‌ها از انوع اينمبريت و لاهار است که در اثر مخلوط شدن مواد آتشفشانى سهند با گل و لاى حاصل از باران‌هاى سيل‌آسا به وجود آمده است. بلندى اين تپه‌هاى مخروطى و هرمى شکل بيش از ۶۰ متر است. تشکيلات طبقات بر روى آبرفت قديمى واقع شده و رودخانهٔ ‌کندوان بيش از ۱۰ متر از آن را حفر کرده و پايين برده است.

در دل مخروط‌ها بيش از صد آغل و انبار، اتاق‌هاى نشيمن روستايى و دو مسجد که هر مسجد دو ستون سنگى از جنس طبقات لاهار دارد کنده شده است.

علاوه بر اين مسکن‌هاى جالب‌توجه، آنچه اين روستا را معروف و مشهور کرده، وجود آب معدنى گوارايى است که کنار رودخانه و ساحل چپ آن از دل تپه‌‌اى خارج مى‌شود و براى امراض کليوى مفيد است.

وجود آب معدنى، خانه‌هاى منحصر به فرد، دره‌هاى سرسبز و خرم، آب و هواى مطبوع و لبنيات مطلوب و عسل مرغوب کوهستاني. سبب جذب تعداد کثيرى مسافر از نقاط دور و نزديک به اين روستا به خصوص در فصول مساعد سال مى‌شود.

قيزيل داش، روستاى سيس، شبستر

يا سنگ سرخ که در کمرهٔ‌ يکى از تپه‌هاى غربى سيس قرار دارد، سنگ قبرى آهکى به شکل صندوق است که رنگ صورتى مايل به سرخ دارد. قسمت فوقانى آن دو طبقه است و دور آن با حروف کوفى تزئينى عباراتى به طور برجسته نقر شده است. علاوه بر اين، در قسمت‌هاى مختلف سنگ تزئينات و نوشته‌هاى ديگرى نيز وجود دارد که در پيوند با اشکال هندسى دور تا دور صندوق، نمونه‌اى عالى از هنر حجارى را به وجود آورده است.

گازرخان، الموت، قزوين

گازرخان از روستاهاى معروف ناحيهٔ‌ الموت قزوين به شمار مى‌رود. در گازرخان بيش از هر چيز چهار چنار کهن سال در ميان ميدان ده جلب توجه مى‌نمايد. ميدان وسط روستا که محل قبرستان قديمى آن است، به نام «قتلگاه» خوانده مى‌شود. از اين درخت‌هاى چنار، سه تا داراى ارتفاع قابل ملاحظه‌اند. پيرامون تنهٔ‌ يکى از آن‌ها ۷/۵۰ متر و ديگرى ۷/۶۰ متر و سومى ۶ متر است. با توجه به اندازهٔ‌ پيرامون تنهٔ درخت‌هاى مزبور مى‌توان گفت که سن‌ آن‌ها بايد در حدود هزار سال باشد و به احتمال زياد در زمان نفوذ و قدرت اسماعيليه در اين ناحيه کاشته شده‌اند.

در سمت جنوب ميدان و قبرستان، بنايى مرکب از يک مسجد و يک مقبره که متصل به يکديگرند، قرار دارد. مجموع بناى مزبور نقشه‌اى مستطيل دارد و از سنگ سياه و ملاط گچ ساخته شده است. کتيبه‌اى حاوى تاريخ تعمير بنا بر ديوارهٔ‌ مقبره قرار داده شده است. در کنار کتيبهٔ مزبور، درى قرار دارد که به اتاق مقبره باز مى‌شود. در اتاق مقبره ۱۸ قبر که پوششى از گچ دارند، در کنار هم قرار گرفته‌اند.

در دو طرف نماى خارجى ديوار اين بنا، آثارى از باقى‌ماندهٔ دو برج مدور ديده مى‌شود که نشانگر وضع اين بنا در گذشته است که ملحقاتى داشته، ولى از بين رفته است. بعضى از اين قبرها، شايد آرامگاه برخى از سران و بزرگان اسماعيليه باشند.

تاريخ ساخت اين بنا را قرن هفتم هجرى مى‌دانند که در سال ۸۵۲ هجرى قمرى، برحسب کتيبه‌اى که هنوز به جاست، بار ديگر تعمير شده است.

هرزويل، قزوين

پس از گذشتن از کنار پل لوشان و نرسيده به درياچهٔ سد سفيدرود، در جانب راست جاده، منظرهٔ جالب و چشم‌گيرى نظر هر مسافرى را به خود جلب مى‌کند. اين چشم‌انداز زيبا دامنهٔ سرسبز دره‌اى است که روستاى بسيار قديمى «هرزويل» را در بر گرفته است. چشم‌انداز اين منطقه، به خصوص ساعتى پس از بارندگى و بيرون آمدن خورشيد از زير ابرها، بسيار ديدنى و دلپذير است.

«هرزويل» روستايى است با خانه‌هايى از سنگ لاشه، کاهگل و چوب که در کنار يکديگر بنا شده‌اند. در فاصلهٔ‌ بين هر رديف از خانه‌ها، کوچهٔ باريکى قرار دارد. در جلوى تعدادى از خانه‌ها، ايوانى قرار دارد که سقف آن بر روى تيرهاى چوبى استوار شده است. بر روى هم، ‌ نماى کلى هرزويل با خانه‌هايى که اغلب طبقه به طبقه ساخته شده‌اند و بام يکى، محوطهٔ جلوى خانهٔ ديگرى را تشکيل مى‌دهد، ‌ از جمله نماهاى جالب يک روستاى شمالى ايران به شمار مى‌رود.

حکيم «ناصرخسرو» در سال ۴۳۸ هجرى قمرى اين روستا را ديده است. در روستاى هرزويل درخت سروى بسيار قديمى و معروف قرار دارد. در گذشته‌هاى دور ، ‌ اين روستا در مسير جادهٔ ابريشم قرار داشته است.