|
در آب مردن بِهْ که از غوک زنهار خواستن
|
|
|
رک: از سرما مردن به که پالان خر پوشيدن (قابوس‌نامه)
|
|
درآمد مرد را بخشنده دارد ٭
|
|
|
|
٭........................
|
زمين تا در نبارد برنيارد (نظامى)
|
|
در آن چمن که گلى نيست عندليب مباد! (صائب)
|
|
در آن دلى که طلب هست آرميدن نيست (ظهيرى)
|
|
درازدستى بيجا مکن به مال کسى٭
|
|
|
|
٭ ........................
|
بترس دست مکافات از آن درازتر است (محسن ملک شمس آرا)
|
|
درازناى شب از چشم دردمندان پرس٭ |
|
|
نظير:
|
|
|
از تو نپرسند درازى شب
|
آن کس داند که نخفته است دوش (سعدى)
|
|
|
اشب فراق که داند که تا سحر چند است
|
مگر کسى که به زندان هجر در بند است (سعدى) |
|
|
ـدرازيِّ شب از بيمار مى‌پرسى (باباطاهر)
|
|
|
|
٭ ................................
|
تو قدر آب چه دانى که بر لب جوئى (سعدى)
|
|
درازىّ شب از بيمار مى‌پرسى٭
|
|
|
رک: درازناى شب از چشم دردمندان پرس
|
|
|
|
٭غم درد مو از عطّار مى‌پرس
|
................................... (حافظ)
|
|
درازى شهين خانم به پهناى ماه خانم در! (يا: درازى شاه‌خانم به پهناى ماه‌خانم در!) (عا).
|
|
|
رک: زدى ضربتى ضربتى نوش کن
|
|
در امانت خيانت کردن کار ناکسان است (سَمَک عيّار)
|
|
|
رک: دزد هم در امانت خيانت نمى‌کند
|
|
در اوّل هر کار بگو بسم‌الله
|
تا جمله گناهان تو بخشد الله
|
|
در ايران به يزدان شناسند راه (اسدى)
|
|
در اين بازار اگر سودى است با درويش خرسند است٭
|
|
|
|
|
|
|
٭ ............................
|
خدايا منعمم گردان به درويشى و خرسندى (حافظ)
|
|
در اين دنيا کسى بى‌غم نباشد
|
اگر باشد بنى‌آدم نباشد
|
|
|
نظير:
|
|
|
دلى بى‌غم کجا جويم که در عالم نمى‌بينم (سعدى)
|
|
|
ـ شادى بى‌غم در اين بازار نيست (مولوى)
|
|
|
ـ در زمانه کو دلى تا خوش بوَد (عطّار)
|
|
|
ـ در اين گيتى سراسر گر بگردى
|
خردمندى نيابى شادمانه (شهيد بلخى)
|
|
|
ـ اندر اين خاکمان فرسوده
|
هيچ کس را نبينى آسوده (سنائى)
|
|
|
ـ که را ديدى تو اندر جمله عالم
|
که يک دم شادمانى يافت بى‌غم (شبسترى)
|
|
|
ـ در جهان هيچ سينه بى‌غم نيست (خاقانى)
|
|
|
ـ يک دل ز تير حادثه بى‌غم که يافته است (مجيرالدين بيلقانى)
|
|
|
ـ در روى زمين يک دل بى‌غم نبوَد
|
آن را که غمى نباشد آدم نبوَد (سرخوش تفرشى) |
|
در اين ماتم سراى آبنوسى
|
گهى ماتم بود گاهى عروسى (نظامى)
|
|
|
رک: هر کجا سورى است در گيتى قرين شيون است
|
|
در باغ جهان يک گل بى‌خار نباشد٭
|
|
|
رک: گنج و مار و گل و خار و غم و شادى به همند
|
|
|
|
٭ هر جا که حبيب است به پهلوى رقيب است
|
........................... (هلالى)
|
|
در باغ دهر هيچ گلى نيست پايدار (پروين اعتصامى)
|
|
در برابرِ از جان گذشته نمى‌توان ايستاد (سَمَک عيّار)
|
|
در بساط نکته‌دانان خودفروش شرط نيست٭
|
|
|
رک: جاهلان را پيش دانا جاى استکبار نيست
|
|
|
|
٭...................................
|
يا سخن داشته گو اى مرد بخرد يا خموش (حافظ)
|
|
در بلا بودن بِهْ از بيم بلا ٭ |
|
|
نظير:
|
|
|
در بلا بودن بِهْ از دور از بلا
|
|
|
ـ ميان بلا بودن بهتر که کنار بلا بودن
|
|
|
ـ انتظار بلا سخت‌تر از بلاست |
|
|
ـ در بلا بهتر از آن است که در بيم بلا (ابن يمين)
|
|
|
|
٭وصل او باشد بلا، هجران او بيم بلا
|
.............................. (قبچاقى)
|
|
در بند فطيرى تو که گرم است تنور (سلمان ساوجى)
|
|
در به پاشنهٔ خود مى‌گردد
|
|
|
رک: شتر از زانوى خودش بلند مى‌شود
|
|
در، به تو مى‌گويم! ديوار، تو گوش کن!
|
|
|
نظير:
|
|
|
دختر به تو مى‌گويم، عروس تو گوش کن
|
|
|
ـ چراغ چراغ، با تو مى‌گويم، دخترعمو تو گوش کن!
|
|
|
ـ به در مى‌زند که ديوار بشنود
|
|
|
ـ به بيد مى‌زند که چنار بفهمد
|
|
|
نيزرک: بچهٔ خود را مى‌زند تا چشم همسايه بترسد
|
|
دُرّ به خر مهره کجا مانَد و دريا به غدير٭
|
|
|
رک: لاشهٔ خر را به تازى چه نسبت
|
|
|
|
٭ هر کسى شعر تراشند وليکن سوى عقل
|
............................. (سنائى)
|
|
در بيابان لنگه کفش کهنه نعمت خداست
|
|
|
نظير:
|
|
|
مَه در شب تيره آفتاب است ـ کاچى به از هيچى!
|
|
|
ـ مادر که نباشد با زن‌بابا بايد ساخت
|
|
در بيابان‌ها اگر صد سال سرگردان شوى
|
بهتر است اندر وطن محتاج نامردان شوى (لاادرى)
|
|
در بيابانى که گرگ ندارد ميش 'آقا عبدالکريم' است (عا).
|
|
|
رک: در ولايتى که کدخدا ندارد به بُز مى‌گويند آقا عبدالکريم!
|
|
در پاى دوست هر چه کنى مختصر بوَد ٭
|
|
|
رک:براى دوستان جان را فداکن
|
|
|
|
٭گر جان دهى دگر سرِ بيچارگى نهى
|
........................... (سعدى)
|
|
در پسِ پرده بسى حادثه‌ها پنهان است
|
|
در پسِ پرده چه دانى که که خوب است و که زشت
|
|
در پيش اجل، چه صاحبقران چه رضاکچل!
|
|
|
رک: آدميزاد تخم مرگ است
|
|
در تنگناى قافيه خورشيد خر شود
|
|
|
نظير: چون قافيه تنگ آيد شاعر به جفنگ آيد
|
|
در تنگدلى آنچه در دل است بر زبان آيد
|
|
در تنور چوبين نان نمى‌توان پخت
|
|
|
نظير:
|
|
|
با شمشير چوبين جنگ نمى‌توان کرد
|
|
|
ـ اسب چوبين راه نرود |
|
|
ـ شتر را به تيغ چوبين نتوان کشت
|
|
در جانبازى چه جاى بازى است؟
|
|
در جبين اين کشتى نور رستگارى نيست٭ |
|
|
|
٭ اين زمين بى‌حاصل جاى آبيارى نيست
|
.......................... (اشرف‌الدين)
|
|
در جُستن نان آب رخِ خويش مريزيد٭
|
|
|
رک: آبرو آب جو نبايد کرد
|
|
|
|
٭.................................
|
در نار مسوزيد روان از پى نان را (سنائى)
|
|
در جلوهٔ خورشيد چه حاجت به چراغ است (صائب)
|
|
|
نظير:
|
|
|
با وجود آفتاب اختر فناست (مولوى)
|
|
|
ـ آفتاب که برآيد چراغ فرو رود |
|
|
ـ چو روز آمد چراغ از پيش بردار (پورياى ولى)
|
|
در جنگ حلوا پخش نمى‌کنند
|
|
|
نظير:
|
|
|
ميان دعوا حلوا خير نمى‌کنند
|
|
|
ـ مدّعى که براى مدّعى قرآن نمى‌خواند
|
|
در جوانى مستى، در پيرى سستى، پس کى خدا را پرستى (خواجه عبدالله انصارى)
|
|
|
رک: امروز توانى و ندانى فردا که بدانى نتوانى
|
|
در جهان از زن زفادارى که ديد (جامى)
|
|
|
رک: اسب و زن و شمشير وفادار که ديد
|
|
در جهان ديوانه را دنگى بس است٭ |
|
|
رک: آدم ديوانه را دنگى بس است و شيشهٔ خانه را سنگى
|
|
|
|
٭ ...........................
|
خانهٔ پرشيشه را سنگى بس است (زلالى خوانسارى)
|
|
در جهان نيست کيميا جز يار٭ |
|
|
نظير: دريغ و درد که تا اين زمان ندانستم
|
که کيمياى سعادت رفيق بود رفيق (حافظ)
|
|
|
|
٭يار مى‌جويم و نمى‌يابم
|
................... (عمادى شهريارى)
|
|
در جهنم به عزّت بِهْ که در خانه به مذلّت
|
|
|
رک: تهى پاى رفتن به از کفش تنگ...
|
|
در جهنم عقرب‌هائى هست که آدم از دست آنها به مار غاشيه پناه مى‌بَرَد٭
|
|
|
نظير: جهنم افعى شاخدار به کلفتيِ مُنار جُم جُم دارد
|
|
|
|
٭ تمثّل:
|
|
|
|
چون حال دل من ز غمت گشت تباه
|
آويخت در آن زلف دل آشوب سياه
|
|
|
|
ز آنسان که ز آتشى سقر اهل گناه
|
آرند به مار و کژدم از عجز پناه (سلمان ساوجى)
|
