|
دشت دشتِ اوّل است
|
|
|
نظير: سوداى اوّل محمود است
|
|
دشمن اگر پشه است فيل بشمارش
|
|
|
رک: دشمن نتوان حقير و بيچاره شمرد
|
|
دشمن اگر قوى است نگهبان قوىتر است
|
|
|
نظير: گر نگهدار من آنست که من مىدانم
|
شيشه را در بغل سنگ نگه مىدارد (خيرانى)
|
|
دشمنان را پوست بر کَن دوستان را پوستين٭
|
|
|
|
٭ چون فرو مانى به سختى تن به عجز اندر مده
|
............................. (سعدى)
|
|
دشمنان سه فرقهاند: دشمن و دشمنِ دوست و دوستِ دشمن
|
|
|
نظير: اندر جهانت بر دو گروه ايمنى مباد
|
بر دوستانِ دشمن و بر دشمنانِ دوست
|
|
دشمن اين نيک پسنديد که تو گيرى کم دوست٭
|
|
|
|
٭گو: کم يار براى دل اغيار مگير
|
.............................. (سعدى)
|
|
دشمن چو بهدست آمد و مغلوب تو شد
|
حکمِ خرد آن است امانش ندهي
|
|
|
رک: چون دشمن را در بند يافتى امانش مده
|
|
دشمن چه کند چو مهربان باشد دوست
|
|
|
نظير:
|
|
|
چه غم ز حيلهٔ دشمن چو دوست جانب ماست
|
|
|
ـ دوست گويار شو و هر دو جهان دشمن باشد (حافظ)
|
|
|
ـ هر دو عالم دشمن ما باد و ما را دوست بس (شيخ اوحدى مراغهاى)
|
|
دشمن خانگى را علاج کن تا از دست دشمن خارجى در امان باشى
|
|
دشمن خُرد است بلائى بزرگ٭
|
|
|
رک: دشمن نتوان حقير و بيچاره شمرد
|
|
|
|
٭....................
|
غفلت از آن هست خطائى بزرگ (نظامى)
|
|
دشمن دانا بِهْ از نادان دوست
٭(سعدى)
|
|
|
نظير:
|
|
|
دوست نادان بتر ز صد دشمن (سنائى)
|
|
|
ـ دشمن دانا که غم جان بوَد
|
بهتر از آن دوست که نادان بوَد (نظامى)
|
|
|
ـ اگر دانا بوَد خصم تو بهتر
|
که با نادان شوى يار و برادر (ناصر خسرو)
|
|
|
|
٭ دوستى با مردم دانا نکوست
|
............................. (سعدى)
|
|
دشمن دوست چون توانَد بود؟ (ابوالفضل بيهقى)
|
|
|
رک: دشمن دوست نشود و چغندر گوشت
|
|
دشمن دوست نشود و چغندر گوشت٭
|
|
|
نظير:
|
|
|
دشمن دوست نمىشود و شکمبه پوست
|
|
|
ـ هرگز دشمن دوست نشود (ابوالفضل بيهقى)
|
|
|
ـ دشمن دوست چون توانَد بود؟ (ابوالفضل بيهقى)
|
|
|
ـ دشمن مانند مار است که هرگز دوست نگردد (سندبادنامه)
|
|
|
|
٭ايرانشاه بنابىالخير در بهمننامه گفته است:
|
|
|
|
در اين بارهام داستانى نکوست
|
که دشمن نگردد به هر حال دوست (بهمننامه،بيت ۱۰۳۸۷)
|
|
دشمن دوست نمىشود و شکمبه پوست
|
|
|
رک: دشمن دوست نشود و چغندر گوشت
|
|
دشمن مانند مار است که هرگز دوست نگردد (سندبادنامه)
|
|
|
رک: دشمن دوست نشود و چغندر گوشت
|
|
دشمن طاووس آمد پرِّ او٭
|
|
|
رک: دُم روبه وبال روباه است
|
|
|
|
٭...................................
|
اى بسا شه را بکشته فرّ او (مولوى)
|
|
دشمنم را همچو ميخ خيمه مىخواهم مدام
|
سر به سنگ و تن به خاک و ريسمان در گردنش!
|
|
دشمنِ من ميانِ سينهٔ من٭ |
|
|
رک: هر بلائى که به هر کس برسد از خويش است
|
|
|
|
٭ من ز دشمن چگونه پرهيزم
|
..................... (صائب)
|
|
دشمن نتوان حقير و بيچاره شمرد (سعدى)٭
|
|
|
نظير:
|
|
|
هيچ دشمنى خُرد نيست
|
|
|
ـ دشمن هر چند حقير باشد خُرد مگير (خواجه عبدالله انصارى)
|
|
|
ـ نشايد ديد خصم خويش را خُرد (نظامى)
|
|
|
ـ دشمن اگر پشه است فيل بشمارش
|
|
|
ـ خصم ضعيف را خوار نبايد شمرد (از قرةالعيون)
|
|
|
ـ دشمن خُرد است بلائى بزرگ (نظامى)
|
|
|
ـ مشمار عدويِ خويش را خُرد (نظامى)
|
|
|
ـ آتش اگر اندک است حقير نبايد داشت (سعدى)
|
|
|
|
٭دانی که چه گفت زال با رستم گرد |
............................. (سعدى)
|
|
دشمن هر چند حقير باشد خُرد مگير (خواجه عبدالله انصارى)
|
|
|
رک: دشمن نتوان حقير و بيچاره شمرد
|
|
دشمنى آهسته بزن ندارد!
|
|
|
نظير: مير غضبى آهسته بُبر ندارد
|
|
دشمنى بالاتر از اولاد نيست
|
شاخ گاوى بدتر از داماد نيست!
|
|
|
رک: هيچکس از زادهٔ خود خير در دنيا نديد
|
|
دشوار بهدست آمده آسان نرود
|
|
دعا راست است امّا سوراخ غلط است!
|
|
|
رک: خوب وِردى بر زبان آوردهاى...
|
|
دعا کن الفبا بميرد و گرنه استاد بسيار است
|
|
|
رک: اگر دعاى طفلان را اثر بودى يک معلم زنده نماندى
|
|
دعا کن بابات بميرد و گرنه معلّم بسيار است
|
|
|
نظير: اگر دعاى طفلان را اثر بودى يک معلم زنده نماندى
|
|
دعا کن خدا طاس را توى سرت نزند!٭
|
|
|
|
٭ براى اطلاع از ريشهٔ اين مَثَل رجوع شود به داستانهاى امثال تأليف اميرقلى امينى، ص ص ۲۲۹ و ۲۳۰
|
|
دعا کن گندمت آرد بشود!
|
|
|
زاهدى کيسهاى گندم نزد آسيابان بُرد. آسيابان گندم او را در کنار ساير کيسهها گذاشت تا به نوبت آرد کند. زاهد گفت: 'اگر گندم مرا زودتر آرد نکنى دعا مىکنم خرت سنگ بشود و خودت هم سگ!' آسيابان گفت: 'تو که اين چنين مستجابالدعوه هستى دعا کن گندمت آرد بشود!'
|
|
دعايش را ملّا ابراهيم جهود آورده است! (عا).
|
|
|
به مزاح: محبوبيّت از دست رفته را باز يافته است
|
|
|
رک: جن دعايش آورده است
|
|
دعاى گوشهنشينان بلا بگرداند٭
|
|
|
نظير: بلاگردان جان و تن، دعاى مستمدان است (حافظ)
|
|
|
|
٭ ................................
|
چرا به گوشهٔ چشمى به ما نمىنگرى؟ (حافظ)
|
|
دعواى سرِ شيار بهتر از صلح سرِ خرمن است
|
|
|
نظير:
|
|
|
جنگ اول به از صلح آخر است
|
|
|
ـ جنگ سرِ شخم بهتر از آشتى سرِ تخم است
|
|
دفتر به سخن خوب شود جامه به آهار ٭ |
|
|
|
٭شد خوب به نيکو سخنت دفتر نا خوب
|
....................... (ناصر خسرو)
|
|
دکّان بىمتاغ چرا وا کند کسى (صائب)
|
|
دکانى که بقّال آخر روز باز کند سودش معلوم است
|
|
|
خواب بامدادى و کاهلى در کار و تلاش روزانه مانع رزق و روزى است
|