|
از بىآبى مردن بهتر تا از قورباغه اجازه گرفتن!
|
|
|
نظير:
|
|
|
در آب مردن بِهْ که از غوک زنهار خواستن (قابوسنامه)
|
|
|
- از سرما مردن بِهْ که پالان خر پوشيدن
|
|
از بىادبى کسى بهجائى نرسيد٭
|
|
|
مقایسه شود با بىادب محروم ماند از لطف حق
|
|
|
|
٭ ................................
|
حقا که ادب تاج سرِ مردان است(صادق لاهورى)
|
|
از بيد بوى عود نيايد
|
|
|
رک: گل کاغذين بوى ندهد
|
|
از بىعرضگى تازى است که روباه پشت تاپو بچه مىگذارد
|
|
|
نظير:
|
|
|
از بىعرضگى سگمان است که شغال توى کاهدان بچه مىزايد
|
|
|
- پُر چشمى غربال از بُزدلى آسياست
|
|
|
- از سستى آدمىزاد است که گرگ آدميخوار پيدا مىشود
|
|
|
- رخنه کاندر قصر يابى از قصور قيصر است (جامى)
|
|
از بىعرضگى سگمان است که شغال توى کاهدان بچه مىزايد
|
|
|
رک: از بىعرضگى تازى است که روباه پشت تاپوبچه مىگذرد.
|
|
از بىکفنى زندهايم!
|
|
|
نظير: گورم کجا بود که کفنم باشد
|
|
از بيم مار به دهان اژدها رفته است
|
|
|
رک: از نيش عقرب به دهان افعى پناه برده است.
|
|
از پا پس مىزند با دست پيش مىکشد
|
|
|
رک: از بام مىخواند و از در مىراند
|
|
از پادشاه اگر چه دور باشى ايمن باش (مرزباننامه)
|
|
از پا راه بروى کفش پاره مىشود از سر کلاه.
|
|
|
در هر دو صورت نتيجه يکسان و زيانبار است
|
|
از پاى شکسته چه سَير و از دست بسته چه خبر؟ (سعدى)
|
|
|
نظير:
|
|
|
از معدهٔ خالى چه قوّت آيد و از دست تهى چه مروّت (سعدى)
|
|
|
- تهيدست را نيست زور و هنر (فردوسى)
|
|
|
- تنگدستان را دست دليرى بسته است و پنجهٔ شيرى شکسته (سعدى)
|
|
از پُر دويدن با افزار پاره مىشود
|
|
|
رک: از زياد دويدن کفش پاره مىشود
|
|
از پَرى آدمى گرى مَطَلَب (فيضى)
|
|
|
نظير: از زحل کار مشترى مطلب
|
|
از پس مرده بد نيايد گفت٭
|
|
|
رک: پشت سرِ مرده بد نبايد گفت
|
|
|
|
٭ گر بدى کرد چون به نيکى خفت
|
........................ (نظامى)
|
|
از پس هر مبارکى شومى است
|
|
|
رک: اندر پس هر خنده دو صد گريه مهيّاست
|
|
از پشتِ مسافر نفرستند سياهي٭
|
|
|
|
٭ در اين مَثَل مقصود از کلمهٔ 'سياهي' نامه است. مَثَل از معتقدات عامه سرچشمه مىگيرد که مىگويند پشتِ سر مسافر نامه نبايد فرستاد.
|
|
از پلو پلو گفتن شکم سير نمىشود
|
|
|
رک: از حلوا حلوا گفتن دهان شيرين نمىشود
|
|
از پى دشمن گريخته نبايد رفت
|
|
|
نظير:
|
|
|
- چون دشمن به عجز اندر آمد ز در
|
نبايد که پرخاش جوئى دگر
|
|
|
- چو زنهار خواهد کرم پيشه کن
|
ببخشاى و از مکرش انديشه کن (سعدى)
|
|
|
- گربه که به تنگنا افتاد چشم آدمى را برآرد
|
|
از پى ردّ و قبول عامه خود را خو مساز
|
زآنکه نَبْوَد کار عامه جز خرى يا خرخرى (سنائى)
|
|
|
رک: قبول حق بود رد خلایق
|
|
از پيش قاضى دو خصم راضى نيايند
|
|
|
نظير: از پيش قاضى دو کس نيابند راضى (از مجمعالامثال)
|
|
از پيش قاضى دو کس نيايند راضى (از مجمعالامثال)
|
|
|
نظير: از پيش قاضى دو خصم راضى نيايند
|
|
از پيشه بخور، هميشه بخور
|
|
|
از پيِ کاروان تهيدستان
|
شاد و ايمن روند چون مستان (اوحدى)
|
|
|
رک: دارنده مباش از بلاها رستى
|
|
از پيِ هر شبى بود روزي٭
|
|
|
رک: از پى هر گريه آخر خندهاى است
|
|
|
|
٭ مکتبى صبر کن به هر سوزى
|
ک................... (مکتبى)
|
|
از پى هر گريه آخر خندهاى است٭
|
|
|
نظير:
|
|
|
شادى آيد ز پى غصه و خير از پى شرّ (قاآنى)
|
|
|
- از پى هر شبى بوَد روزى (مکتبى)
|
|
|
- پس از دشوارى آسانى است ناچار (سعدى)
|
|
|
- روزهاى سپيد است در شبان سياه (سعدى)
|
|
|
- هر نشيبى را فرازى در پى است
|
|
|
- هر سرازيرى يک سربالائى هم دارد
|
|
|
- همه دردى رسد آخر به درمان (باباطاهر)
|
|
|
- راحت پسِ اندُه است و شادى پس غم
|
|
|
- پايان شب سيه سپيد است (نظامى)
|
|
|
- روز روشن پس از شب تار است (نثارى)
|
|
|
- چلّهٔ کوچک پشتش به بهار بند است
|
|
|
- هر خزان را ز پى البته بهارى باشد (محمود ميرزا قاجار)
|
|
|
- پيش دانا زمان شدت دى
|
قصهٔ راحت بهار کند.
|
|
|
|
٭ .......................
|
مرد آخر بين مبارک بندهاى است (مولوى)
|
|
از تخم خار خاسک خار خاسک سبز مىشود
|
|
|
نظير:
|
|
|
نيارد شاخ بد جز تخم بد بار (اسعد گرگانى)
|
|
|
- از مار نزايد جز مار بچه
|
|
|
- نباشد مار را بچه جز مار (اسعد گرگانى)
|
|
|
- از مار، بچه مار آيد (سمک عيّار)
|
|
|
- آب شيرين نزايد از گل شور (مکتبى)
|
|
|
- از خار بُن کسى چه ثمر چيده غيره خار؟ (پروين اعتصامى)
|
|
|
- از خار هيچ ميوه نچيدند غير خار (پروين اعتصامى)
|
|
|
- مار پيسه مار پيسه زايد (امير خسرو دهلوى)
|
|
از تخم گِلين جوجه نزايد
|
|
|
رک: از ترب روغن برنيايد
|
|
از ترب روغن برنيايد
|
|
|
نظير:
|
|
|
- از سنگ چربى برنيايد
|
|
|
- روغن از ريگ نمىتوان کشيد
|
|
|
- از روغن پنبهدانه حلوا درست نمىشود
|
|
|
- چربو از پولاد نيايد
|
|
|
- از تخم گِلين جوجه نزايد
|
|
از تشنگى بسوز و مريز آبروى خويش٭
|
|
|
رک: آبرو آبِ جو نيايد کرد
|
|
|
|
٭ آبى است آبرو که نيايد به جوى باز
|
........................... (صائب)
|
|
از تفنگ پُر يک نفر مىترسد، از تفنگ خالى دو نفر!
|
|
از تفنگ خالى دو نفر مىترسند
|
|
|
نظير:
|
|
|
از کمان شکسته دو تن ترسند
|
|
|
- دو تن ترسد ز بشکسته کمانى (اسعد گرگانى)
|
|
از تکبّر ذليل و خوار شوي٭
|
|
|
نظير: |
|
|
- تکبّر عزازيل را خوار کرد (سعدى)
|
|
|
- تواضع سرِ رفعت افرازدت
|
تکبّر به خاک اندر اندازدت (سعدى)
|
|
|
|
٭ تحريفى است از مصراع دوم اين بيت سعدى با تبديل 'و' به 'ا'
|
|
|
|
از تواضع بزرگوار شوى
|
وز تکبّر ذليل و خوار شوى
|
|
از تنگيِ چشم فيل معلومم شد
|
کانان که غنىترند محتاجترند
|
|
|
رک: آنان که غنىترند محتاجترند
|
|
از تنگيِّ قافيه خورشيد 'خَور' (خر) شود!
|
|
از تنور سرد نان درنمىآيد
|
|
|
نظير:
|
|
|
تا تنور گرم است نان بايد پخت
|
|
|
- در تنور چوبين نان نمىتوان پخت
|
|
از تواضع بزرگوار شوي٭
|
|
|
نظير:
|
|
|
تواضع کن که يابى ارجمندى
|
فروتن شو که يابى سربلندى
|
|
|
- تواضع سر رفعت افرازدت
|
تکبّر به خاک اندر اندازدت (سعدى)
|
|
|
- افتادگى آموز اگر طالب فيضى
|
هرگز نخورد آب زمينى که بلند است (پورياى ولى)
|
|
|
- گر همى خواهى که بر بالاى چشمتجا دهند
|
در تواضع همچو ابروى بتان پيوستهباش
|
|
|
- خاک شو تا گُل برويد در وجودت رنگ رنگ
|
|
|
- خاکِ پايِ همه شو تا که بيائى مقصود (نظامى)
|
|
|
- تا تو خاکسارى بدان که سرورى
|
|
|
- خودپسند پسندِ خلق نيست
|
|
|
- خودپسندى جان من برهان نادانى بوَد (حافظ)
|
|
|
- فروتن باشيد تا بسيار دوست باشيد (قابوسنامه)
|
|
|
- فروتن بوَد هر که دارد خرد (فردوسى)
|
|
|
|
٭ ..........................
|
وز تکبّر ذليل و خوار شوى (سعدى)
|
|
از توبه يک اشارت، از ما بهسر دويدن!
|
|
|
رک: از دوست يک اشارت...
|