رفتار کودک، ترک عادت موجب مرض نیست

 ویستا: حتماً در اطراف خود با كودكاني مواجه شده‌ايد كه دست خود را مي‌مكند و والدين نيز همه گونه تمهيدات را براي ترك اين عادت به كار مي‌برند، ولي به نتيجه‌اي نمي‌رسند. مكيدن و جويدن يكي از روش‌هايي است كه نوزادان و كودكان به وسيله آن مي‌توانند محيط اطراف خود را لمس كنند. كودك در سنين شيرخوارگي اغلب بعد از غذاخوردن، انگشت خود را مي‌مكد. برخي ديگر از كودكان به محض اين كه پستانك را از دهانشان بيرون مي‌آورند، اين كار را مي‌كنند. اگر كودك نتواند در دوره شيرخوارگي غريزه مكيدن را از طريق مكيدن شير ارضاء كند به شيوه‌هايي مانند مكيدن شست و غيره جبران مي‌كند.

همين طور كودكاني را مشاهده مي‌كنيم كه عادت به ناخن جويدن دارند، مثلاً موقع انجام تكاليف مدرسه اين عادت بد را تكرار مي‌كنند. يا عادت دارند كه مدام پاهايشان را تكان دهند اينها همه عادت‌هاي بدي است كه كودكان ناخواسته به آن دچار مي‌شوند و والدين هم در ترك آن عاجز مي‌مانند. روان‌شناسان امور تربيتي معتقدند، عادت‌ها به تدريج و تقريباً ناآگاهانه شكل مي‌گيرند. ترك دادن آنها هم بايد آرام و به‌تدريج انجام پذيرد، اين روش تدريجي تغيير رفتار شكل‌دهي ناميده مي‌شود و كودكان را قدم به قدم به هدفشان نزديك مي‌كند.
اين درحالي است كه بسياري از والدين در مقابل اين رفتارها، شكيبايي خود را از دست مي‌دهند و سعي مي‌كنند در زماني كوتاه، كودك را وادار به ترك عادت بد خود كنند. به همين دليل كارشناسان به اين نكته تاكيد دارند كه والدين نبايد انتظار داشته باشند كودكشان از همين فردا عادت بدش را ترك كند‌ چرا كه در اين صورت هر دو آنها نااميد و سرخورده خواهند شد.
بهترين روش براي اين كار يافتن پاسخ يا رفتار جايگزين است كه كودكان مي‌توانند براي كاهش يا ترك عادت بد خود از آن رفتار جايگزين استفاده كنند. در واقع يك پاسخ جايگزين يا مي‌تواند رفتار عادتي شود و انجام آن را ناراحت‌كننده سازد يا مي‌تواند حواس كودك را به چيز ديگري معطوف كند و انجام عادت را به تاخير اندازد. پاسخ‌هاي جايگزين علاوه بر اين كه به كودكان فعاليت جايگزيني را نشان مي‌دهند به آنان حس كنترل بر عادتشان را نيز ارائه مي‌دهند، براي مثال اگر كودكان موافقت كنند كه به جاي مكيدن شست آدامس بجوند، عمل جويدن، مكيدن شست را با مشكل مواجه مي‌كند.
شناسايي عامل محرك
بسياري از عادت‌هاي بد در زمان‌ها و موقعيت‌هاي خاص رخ مي‌دهد، اگر آن زمان‌ها و موقعيت‌هاي خاص را شناسايي كنيد، بهتر مي‌توانيد در كنترل آن عادت بد موثر باشيد. در واقع والدين مي‌توانند با حذف يا تغيير محرك و يا دوري دادن كودك از آن محرك خاص، كودك را در جهت كاهش عادت بد سوق دهند، مثلا هنگامي كه كودك با تماشاي تلويزيون به انجام عادت بد خود كه مي‌تواند مكيدن شست يا جويدن ناخن باشد راغب مي‌شود بايد با كاهش دفعات تماشاي تلويزيون اين عادت را به مرور كاهش و ترك داد بنابراين در نظر داشته باشيد اگر والدين كودكي كه ناخن مي‌جود تمام روش‌هايي را كه براي ترك عادت توصيه شده است، به كار گيرند ولي كنترل محرك را ناديده بگيرند، تلاش‌هاي آنان به جايي نمي‌رسد.