ناهنجاری های رحم، کدام است؟

یکی از علل ناباروری و به خصوص سقط های بی دلیل یا تولد نوزاد نارس بدشکلی ها و ناهنجاری های مادرزادی دستگاه تناسلی است. بسته به نوع ناهنجاری ممکن است این ناهنجاری ها سبب ناباروری و بیشتر از همه سبب سقط شود.ناهنجاری های رحمی به طور کلی نادر هستند و در اغلب موارد تشخیص داده نمی شوند و مشکلی برای فرد ایجاد نمی کنند. ناهنجاری های رحمی قابل تشخیص هستند و با درمان صحیح آن بیمار میتواند صاحب فرزند شود. قابل ذکر است که افتادگی (پرولاپس) رحم ، یک ناهنجاری نیست بلکه وضعیتی اکتسابی از رحم است که با ناهنجاری‌ها و آنومالی‌ها متفاوت می‌باشد.ناهنجاری های رحم به سه دسته تقسیم می شوند : رحم دوشاخ ، رحم تک شاخ و رحم دیواره درا (سپتوم‌دار ).
رحم تک شاخ :
رحم تک شاخ رحمی است که در آن فقط یک طرف از رحم تشکیل شده و از طریق سرویکس به واژن متصل شده است. این نوع رحم ممکن است یک قسمت ثانویه داشته باشد که این حفره کوچک ثانویه از طرف واژن مسدود است. زنان با رحم تک شاخ، پریودهای طبیعی دارند و می‌توانند باردار شوند اما در معرض خطر زایمان زودرس و بریچ هستند و مجبورند برای زایمان، سزارین را انتخاب کنند. زنانی که دارای یک حفره ثانویه هستند ممکن است به علت باقی ماندن خون در حفره طی قاعدگی، احساس درد داشته باشند.
رحم دو شاخ :
رحم دو شاخ رحمی است که تا حدی گرد بوده و به شکل قلب تشکیل شده است. این رحم دارای دو شاخ یا ناحیه در دو طرف فوقانی است. رحم دو شاخ باعث زایمان زودرس یا تأخیر در رشد جنین می‌شود. در صورتی که زیگوت در یکی از شاخ‌ها که فضای کافی برای رشد و نمو جنین ندارد، لانه گزینی کند، رشد جنین به تأخیر خواهد افتاد. به طور کلی در مراحل انتهایی بارداری سر جنین در قسمت پایین و نزدیک کانال زایمان قرار می‌گیرد اما در رحم دو شاخ سر جنین در بالا قرار می‌گیرد که این امر باعث زایمان بریچ (خروج پا از کانال زایمان به جای سر) یا عرضی می‌شود. با این وجود یک خانم با رحم دو شاخ قادر به باروری طبیعی خواهد بود.
رحم دیواره دار ( سپتوم دار) :
رحم دیواره دار ( سپتوم دار)  یک رحم با شکل طبیعی است که به وسیله یک دیواره در وسط، به دو حفره تقسیم شده است. خانم‌های دارای این نوع رحم، پریودهای منظم و باروری طبیعی دارند اما در معرض خطر سقط مکرر، زایمان زودرس و بریچ هستند. در صورت مسدود شدن واژن توسط این دیواره، خون در هنگام قاعدگی از رحم خارج نمی‌شود و در بالای واژن باقی می‌ماند.
دلایل ایجاد ناهنجاری های رحمی
ناهنجاری‌های رحمی در جنین مؤنث و داخل رحم مادر ایجاد می‌شود. رحم و قسمت فوقانی واژن از بافت‌های سمت راست و چپ بدن به وجود می‌آیند. این دو قسمت به یکدیگر جوش می‌خورند تا حفره توخالی رحم ایجاد شود. آنومالی‌ها و ناهنجاری‌ها زمانی ایجاد می‌شود که این بافت‌ها به هم نرسند و حفره توخالی (رحم ) را ایجاد نکنند.
شیوع ناهنجاری های رحمی
مشاهدات و بررسی‌ها در هنگام زایمان نشان می‌دهد که شیوع ناهنجاری‌ها حدود 3-2 درصد است. شایع‌ترین ناهنجاری‌ها، رحم دیواره‌دار (سپتوم‌دار) و دو شاخ است. رحم تک شاخ کمترین شیوع را دارد.
عوارض ناهنجاری های رحمی
1.    ناباروری
2.    سقط های خود به خودی و بی دلیل در سه ماهه اول بارداری
3.    محدودیت رشد جنین در رحم
4.    جا به جا شدن غیرطبیعی جنین
5.    زایمان زودرس
درمان ناهنجاری های رحمی
در صورتی که ناهنجاری باعث ایجاد درد ، سقط و ناباروری شود پزشک عمل جراحی را پیشنهاد می کند اما بسیاری از زنان مبتلا به ناهنجاری های رحمی نیازی به درمان ندارند. اکثر ناهنجاری‌ها با روش‌های کم‌ تهاجم مانند لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی قابل درمان هستند. درمان، به نوع ناهنجاری بستگی خواهد داشت. به طور کلی در یک رحم دیواره‌دارکه دیواره آن فاقد خونرسانی است و با روند لانه‌گزینی تداخل ایجاد می‌کند، درمان‌های لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی پیشنهاد می‌شود. در رحم دو شاخ و تک شاخ که خونرسانی مناسبی وجود دارد، درمانی پیشنهاد نمی‌شود. با این حال به علت افزایش احتمال زایمان زودرس در این دو نوع ناهنجاری، پزشک این ناهنجاری‌ها را با ریسک بالاتری در‌ نظر می‌گیرد و مراقبت‌های خود را در مورد فرد باردار افزایش می‌دهد.