تغذیه درمانی برای دیابت بارداری

پرسش: من یک خانم باردار (پایان دوماهگی) هستم که جواب آزمایش قند خونم 103 بوده دکتر بهم گفت قندت بالاست می خواستم بدونم که چه قدر خطرناکه و اینکه چه غذاهایی و میوه هایی باید استفاده کنم و کدامشان ممنوع است.
پاسخ: کاربر گرامی تغذیه درمانی برای دیابت بارداری، عمدتاً شامل یک برنامه ی غذایی با کربوهیدرات کنترل شده است، که تغذیه ی مناسب برای سلامت مادر و جنین، انرژی كافی برای افزایش وزن مناسب دوران بارداری، دستیابی و حفظ قند خون طبیعی را فراهم کرده و مانع از ایجاد کتوز می شود. پیشنهاد های تغذیه ای ویژه، بر اساس بررسی فردی و ثبت های قند خون تعیین و اصلاح می شوند. پایش میزان قند خون، کتون حالت ناشتا، اشتها و افزایش وزن می‌تواند به طراحی یك برنامه ی غذایی مناسب فردی و تنظیم برنامه ی غذایی در دوران بارداری كمك كند.
برای دیابت بارداری دستور العمل های تغذیه ای ویژه وجود دارد. همه ی زنان مبتلا باید پس از تشخیص دیابت، تغذیه درمانی را آغاز کنند. پایش ثبت های غذایی و قند خون، راهنمای تغذیه درمانی بوده و لزوم انسولین درمانی را تعیین می‌كند. انسولین درمانی در دو صورت افزوده می‌شود: اگر هدف های قند خون در مدت یک تا دو هفته‌، برای دو بار یا بیشتر، از دامنه ی مورد نظر فراتر رود (بی آن که ثبت های غذایی تغییر ویژه ای را نشان دهد) یا اگر، به علت بی توجهی بیمار به تغذیه درمانی، میزان قند خون همواره بالا باشد. افزایش یافتن یا نیافتن وزن و آزمایش كتون،‏ در تعیین این که، آیا زنان باردار برای پرهیز از انسولین درمانی، كم‌تر می‌خورند یا نه، سودمند است.
کربوهیدرات ها را باید در سه وعده ی غذایی كوچك تا متوسط و دو تا چهار میان وعده پخش کرد. همه ی زنان دست کم به 175 گرم کربوهیدرات در روز نیاز دارند. معمولاً، به میان وعده‌ی عصر، برای جلوگیری از بروز سریع كتوز شبانه نیاز است. به علت افزایش میزان هورمون رشد و كورتیزول در صبح، كربوهیدرات در صبحانه نسبت به دیگر وعده‌ها به خوبی تحمل نمی‏‌‏شود. برای رفع این مساله، ممکن است در برنامه ی غذایی آغازین، تنها 30 گرم كربوهیدرات برای صبحانه در نظر گرفته شود. برای رفع گرسنگی، می‌توان غذاهای پروتئینی را به رژیم غذایی افزود. زیرا، این غذاها بر میزان قند خون اثری ندارند.
با وجود این که، محدودیت كالری باید با احتیاط باشد، اما در زنان چاق مبتلا به دیابت بارداری، یك محدودیت كالری 30 درصدی (دریافت در حدود 1700 تا 1800 كیلو كالری در روز) می‌تواند‏‌‏ هیپرگلیسمی‏ را (بدون ایجاد کتونمی) كاهش داده و از میزان افزایش وزن این زنان بکاهد. دریافت كمتر از این مقدار، پیشنهاد نمی‏‌‏شود. الگوی افزایش وزن دوران بارداری برای زنان مبتلا به دیابت بارداری، باید همانند زنان غیر دیابتی باشد. برای زنان مبتلا به دیابت بارداری، که دچار اضافه وزن و چاقی هستند، کاهش وزن پیشنهاد نمی شود. اما، ممکن است محدود کردن متوسط انرژی و کربوهیدرات مناسب باشد.
ورزش نیز، ممکن است در غلبه بر مقاومت محیطی به انسولین و كنترل ‏‌‏هیپرگلیسمی ‏‌‏پس از صرف غذا سودمند بوده و برای بهبود قند خون مادر، به تغذیه درمانی افزوده شود. شكل ایده آل ورزش مشخص نیست، اما غالباً، یك پیاده روی تند پس از صرف وعده‌های غذایی پیشنهاد می‌شود.
توصیه می شود زنان مبتلا به دیابت بارداری حتما شیردهی داشته باشند. زیرا، ممكن است حتی یك دوره ی كوتاه شیردهی خطر ابتلا به دیابت را در آینده كاهش دهد.
برای جلوگیری از افت قند خون رژیم غذایی شما در دوران مصرف انسولین باید همراه با میان وعده غذایی باشد (هر 10 گرم کربوهیدرات مصرفی، حدود 1 واحد انسولین را پوشش می دهد). در این زمینه حتما با پزشک خود نیز مشورت کنید. هر لحظه که احساس سرگیجه یا ضعف پیدا کردید یا اگر میزان قند خون به كمتر از 70 میلی گرم در دسی لیتر رسید، 15 گرم كربوهیدرات دریافت کنید، که معادل است با:
سه قرص گلوكز
آب میوه یا نوشیدنی شیرین، نصف لیوان
کراکر شور، شش عدد
قند یا عسل، یک قاشق غذا خوری
• 15دقیقه صبر كنید و دوباره آزمایش كنید. اگر میزان قند خون باز هم کمتر از 70 میلی گرم در دسی لیتر بود، با 15 گرم كربوهیدرات دیگر، درمان را تکرار كنید.
• تكرار آزمایش و درمان را تا زمانی ادامه دهید، كه میزان قند خون به دامنه ی طبیعی برگردد.
• زمان باقیمانده تا وعده یا میان وعده ی غذایی بعدی را برآورد کنید، تا نیاز به دریافت غذای اضافی تعیین شود. اگر بیشتر از یک ساعت تا وعده ی غذایی بعدی زمان بود، 60 دقیقه پس از درمان آزمایش را تکرار کنید، تا لزوم دریافت کربوهیدرات اضافی مشخص شود.
دستور العمل هایی برای پیشگیری از علایم‏‌‏ افت قند خون
1- خوردن وعده‏‌‏های غذایی كوچك و میان وعده‌ (در بین وعده های غذایی و به هنگام خواب). خوردن پنج تا شش وعده ی غذایی كوچك به جای دو تا سه وعده ی غذایی بزرگ، موجب ثبات در آزاد سازی گلوكز به جریان خون می‌شود.
2- پخش کردن غذاهای كربوهیدراتی در طول روز. خوردن مقادیر زیاد كربوهیدرات در یك زمان، موجب بالارفتن میزان قند خون و تحریك آزاد سازی مقادیر بالای انسولین می‌شود، كه می‌تواند موجب افت میزان قند خون گردد. بیشتر افراد می‌توانند دو تا چهار سروینگ از غذاهای كربوهیدراتی را در هر وعده ی غذایی و یك تا دو سروینگ را در هر میان وعده بخورند. افزون بر این، اگر كربوهیدرات از رژیم غذایی حذف شود، بدن توانایی خود را برای به کار بردن مناسب كربوهیدرات از دست می‏‌‏دهد و بنابراین توصیه نمی شود. غذاهای كربوهیدراتی، عبارت هستند از: نشاسته‌ها، میوه‌ها، آبمیوه ها، شیر، ماست و غذاهای دارای قند.
3- پرهیز از غذاهای دارای مقادیر بالای كربوهیدرات. این غذاها، عبارت هستند از: نوشیدنی‏‌‏های بی الكل معمولی، شربت‌ها، آب نبات، ماست‌های میوه‌ای معمولی، شیرینی پای و كیك‌ها.
4- پرهیز از نوشیدنی‏‌‏ها و غذاهای دارای كافئین. كافئین می‌تواند موجب ایجاد علایم همانند ‏‌‏هیپوگلیسمی و بدتر شدن حال فرد شود.
منبع: دیابت، رویکردی بر درمان تغذیه ای و دارویی، جامع ترین مرجع تغذیه درمانی دیابت، ترجمه و تالیف: وحید آرین، انتشارات مرز دانش
در این زمینه حتما با پزشک خود نیز مشورت کنید و هر گونه سوال یا مشکلی داشتید بفرمایید تا شما را راهنمایی کنم.
براي عضويت در خبرنامه ني ني بان و اطلاع از بهترين و پربيننده ترين مطالب، کافي است يک بار فرم عضويت ما را از اينجا پر کنيد.