رابطه دلچسب خواهر و برادری، تاج و تخت كودك اول را به خطر نیندازید!

روزنامه جام جم: اكثر شما داشتن خواهر يا برادر يا هر دوي آنها را تجربه كرده‌ايد و در زندگي اتفاقاتي افتاده كه به اهميت روابط‌تان با خواهر و برادرهايتان پي برده‌ايد كه گاهي بسيار به شما كمك كرده و گاهي برايتان مشكل‌ساز بوده است.

 

 

حتما دقت كرده‌ايد كه بسياري از مسائلي كه در روابط شما با خواهر و برادرهايتان وجود دارد از كودكي نشات مي‌گيرد و با شما بزرگ شده است. هر آنچه در كودكي اتفاق مي‌افتد و شكل مي‌گيرد، رابطه مستقيم با والدين كودك دارد. در روابط خواهر و برادرها نيز همين‌طور است، والدين بسيار در خوب يا بد بودن اين روابط نقش دارند و تاثيرگذار هستند.

قصد داريم در اين مطلب به مسائلي بپردازيم كه والدين براي اين‌كه فرزندانشان با هم روابط سازنده و دلچسب خواهر و برادري را تجربه كنند، بايد بدانند و آنها را در نظر بگيرند، چرا كه بعد از پدر و مادر اين خواهر و برادرها هستند كه تكيه‌گاه همديگرند و مي‌توانند به هم بدون داشتن چشمداشت كمك كنند و براي هم مفيد باشند.
تاج و تخت كودك اول
وقتي كودكي به دنيا مي‌آيد، كانون توجه پدر و مادر و اطرافيان مي‌شود و در برابر تمام وابستگي‌ها و درخواست‌هايش پاسخ مثبت مي‌گيرد، اما وقتي كودك دوم مي‌آيد ناخودآگاه توجه‌ها روي بچه دوم مي‌رود و كودك اول به اصطلاح تاج و تخت خود را در خطر مي‌بيند و از همان ابتدا نسبت به كودك دوم به عنوان يك رقيب نگاه مي‌كند. با وجود اين با تدبير پدر و مادر و دقت به رفتارهاي خود، مي‌‌توان اين حس را در كودك اول به مقدار زيادي كاهش داد.
پدر و مادر از وقتي كه كودك دوم در شكم مادر است، بايد به بچه اول آگاهي بدهند و او را از وجود يك خواهر يا برادر آگاه كنند و بايد اين كار را جوري انجام دهند كه بچه اول نسبت به خواهر يا برادر احساس خوشايندي پيدا كند. مي‌توان به او گفت كه مي‌خواهيد يك همبازي براي او بياوريد و وقتي او بزرگ شود، مي‌تواند با او بازي كند.

حرف‌هايي كه به او اين حس را بدهد كه هنوز اول است از قبيل اين‌كه او بايد به حرف تو گوش دهد چون تو بزرگ‌تري يا تو بايد مراقب او باشي چون از تو كوچك‌تر و ضعيف‌تر است، مي‌تواند به شما در اين جهت كمك كند.

 

دادن مسووليت در قبال خواهر يا برادر كوچك‌تر مي‌تواند حس خوبي را در بچه اول ايجاد كند. رفتار‌هايي از قبيل دادن شيشه شير، در آغوش گرفتن و... (البته بايد به ايمني و سلامت بچه دوم بسيار دقت كرد و در صورت توانايي بچه اول به او مسووليت داد.)خوب است به اطرافيان نيز اين آگاهي را بدهيد مثل خاله‌ها و دايي‌ها و عموها و عمه‌ها و مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها كه توجه به بچه اول را فراموش نكنند و هنگامي كه به ديدن شما مي‌آيند، قبل از اين‌كه كودك دوم را كه تازه به دنيا آمده در آغوش بگيرند، به فرزند اولتان توجه كنند.

 

يادتان باشد در اين مواقع كودكان اول دست به كارهايي مي‌زنند كه جلب توجه كنند و ممكن است بعضي از اين كارها پرخاشگرانه يا حتي كار زشتي مثل بد حرف زدن و فحش دادن باشد يا دويدن و پرت كردن وسايل و حتي ممكن است به كارهايي از قبيل مكيدن دست يا دستشويي كردن در شلوارشان دست بزنند؛ چرا كه مي‌بينند كودك دوم با اين رفتارها توجه شما را جلب مي‌كند. در اين مواقع شما بدون پرخاشگري و دعوا بايد سكوت كنيد و آرام‌آرام وقتي كه دست از كار بدش برداشت، به او توجه كنيد.
دقت كنيد اگر بلافاصله بعد از كار زشتش به او توجه كنيد، در واقع به او ياد داده‌ايد كه با آن كار بد مي‌تواند توجه شما را جلب كند و اگر هم پرخاشگري و دعوا كنيد، باز به او ياد داده‌ايد كه با اين كار مي‌تواند خشم شما و در واقع توجه شما را جلب كند.

 

پس بگذاريد خودش خسته شود و دست از اين كار بكشد. اگر كار بدش خطرناك بود يا نمي‌توانستيد صبر كنيد، آرامش كنيد اما توجهي كه مي‌خواهد را به او نشان ندهيد.

 

بعد از اين‌كه متوجه اين رفتار‌ها شديد، قبل از اين‌كه بخواهيد رفتار كودكتان را درست كنيد به رفتار خود و اطرافيانتان با كودك اول و دومتان توجه و آن را اصلاح كنيد، مطمئن باشيد رفتار كودكتان مثل قبل مي‌شود.
روابط خواهر و برادرها
از بدو تولد كه بگذريم وقتي بچه‌ها بزرگ‌تر مي‌شوند، با هم ارتباط برقرار مي‌كنند و بسته به شرايط با هم بهتر و يا روز به روز با هم بدتر مي‌شوند.

 

از كودكي تا سن نوجواني معمولا روابط خواهر- برادر و برادر -خواهر‌ها بهتر از خواهر‌ها با هم و برادر‌ها با هم است؛ چرا كه حس رقابت كمتري بين آنها احساس مي‌شود و سبك زندگي و برخورد پدر و مادر‌ها با آنها متفاوت است و آنها متوجه تفاوت‌هايشان با هم مي‌شوند و براي همين انتظار تفاوت در رفتار ديگران را نيز دارند، اما در همجنس‌ها حس رقابت شديدي است و معمولا به علت وجود وسايل مشترك، بازي‌هاي مشترك،‌ دوستان مشترك و... با هم جر و بحثشان مي‌شود و برخورد‌هاي بيشتري با هم دارند.

معمولا در فاصله سني‌هاي خيلي كم و خيلي زياد هم اين برخورد‌ها كمتر است؛ چرا كه رقابت كمتري پيش مي‌آيد، مثلا در دوقلو‌ها آنها از وقتي چشم باز كردند، خواهر يا برادر دوقلوي خود را در كنارشان ديده‌اند، پس احساس اين‌كه توجه مادر و پدر روي آنها كم شده را ندارند.

 

در فاصله سني زياد هم كه معمولا احساس الفت و درك بيشتري نسبت به خواهر يا برادر كوچك‌تر وجود دارد و فرزند اول ديگر بچه نيست كه احساس حسادت يا رقابت كند.
والدين فرزند اول فرزندان
والدين هميشه بايد فرزند اول را به ياد داشته باشند و فكر نكنند كه او بزرگ شده و به محبت و توجه نيازي ندارد؛ چرا كه فرزندان در هر سني توجه مخصوص همان سن را از پدر و مادر طلب مي‌كنند و والدين تا آنجايي كه مي‌توانند نبايد اين توجه را دريغ كنند.

 

فرزندان اول خواه ناخواه در وظايف خواهر و برادري بيشتر زير ذره‌بين والدين هستند، مثلا كارهاي بد بچه بزرگ‌تر بيشتر به چشم مي‌آيد، چرا كه والدين مي‌ترسند كودك ديگر آنها نيز اين كار را الگوبرداري كند.

 

پدر و مادر‌ها بايد هميشه اين را به ياد داشته باشند كه فرزندانشان هر كدام موجوديت جدايي از ديگري دارند و معمولا فرزندان يك خانواده تفاوت‌هاي شخصيتي رفتاري هوشي و حتي ظاهري بارزي با هم دارند و اصلا دليل نمي‌شود كه اگر فرزندي كار بدي انجام داد فرزند ديگر نيز آن را انجام دهد.
هيچگاه كودك اول را به خاطر اشتباه‌هايي كه در هر سني اجتناب‌ناپذيرند، سرزنش نكنيد و هر اشتباه كودك دوم را به كودك اول نسبت ندهيد و هميشه فرزندانتان را به صورت واحد و بدون مقايسه با هم در نظر بگيريد و ارزيابي كنيد؛ چرا كه مقايسه شما آنها را از هم و از شما دور مي‌كند.

 

خوبي‌هاي فرزندانتان را مجزا از هم ببينيد و تشويق كنيد. لازم نيست فرزند شما تمام خوبي‌ها را يكجا داشته باشد، همان‌طور كه خود شما و بقيه آدم‌ها اين‌طور نيستند. كودك خود را به عنوان يك انسان معمولي ببينيد نه يك انسان استثنايي، تنها به اين دليل كه فرزند شماست، چراكه با اين كار هم خود و هم فرزندتان را آزار مي‌دهيد.
نقش والدين در روابط خواهر و برادري
در كل اين روابط پدر و مادر نقش بسيار مهمي دارند كه مي‌توانند اين روابط را بهبود بخشند يا بدتر كنند. پدر و مادر هميشه بايد فرزندانشان را به هم نزديك‌تر كنند و باعث صميميت كودكانشان با هم شوند، اما متاسفانه گاهي بعضي از پدر و مادر‌ها براي اين‌كه روابط خودشان را با تك‌تك فرزندان حفظ كنند مانع از اين صميميت مي‌شوند و در واقع روابط خواهر و برادري را رقيبي براي روابط والدين فرزندي مي‌بينند، در صورتي كه به هيچ وجه اين‌گونه نيست و بهتر شدن هريك از اين روابط بر ديگري اثر گذاشته و اين روابط با هم رابطه مستقيم دارند.

 

پايه روابط خواهر و برادري بايد بر صداقت باشد و فرزندان صداقت را از والدين خود مي‌آموزند.گاهي اوقات كه خواهر و برادر‌ها بسيار با هم بد مي‌شوند و يكديگر را آزار مي‌دهند مي‌توان براي مدتي آنها را از با هم بودن محروم كرد تا دلشان براي هم تنگ شود و دوباره به روابط دوستانه قبل برگردند.

 

وقتي دو كودك با هم دعوا مي‌كنند بهترين كمك به آنها دخالت نكردن است، چرا كه دخالت شما اول از همه باعث مي‌شود كه راه چاره‌انديشي را بر آنها ببنديد و آنها را به قضاوت خود وابسته كنيد اما در صورت عدم دخالت آنها خود مي‌توانند در روابطشان قضاوت و راه درست را پيدا كنند.حتي اگر ديديد فرزندي مورد ظلم واقع شد، هرگز دخالت نكنيد و از او دفاع نكنيد.

 

در اين مواقع شما بايد با فرزندي كه مقصر است صحبت كنيد اما نه در دفاع از فرزند ديگر، بلكه براي اين‌كه به او بگوييد كارش اشتباه بوده و بايد هواي خواهر و برادرش را داشته باشد.

 

هرگز به عتاب و خطاب فرزندتان جلوي فرزندان ديگر دست نزنيد؛ چرا كه تحقير و شكستن غرور او جلوي خواهر و برادرهايش او را نسبت به آنها خشمگين كرده و از شما نيز آزرده‌خاطر مي‌شود.

هرگز از خبرچيني آنها نسبت به خواهر و برادرهايشان استقبال نكنيد؛ چرا كه اين‌كار تنها روابط خواهر و برادري را از بين مي‌برد، پدر و مادر‌ها خيال مي‌كنند هرچه از كودكشان بيشتر بدانند و بفهمند او چه كرده و مي‌كند موفق‌ترند، در صورتي كه هرچه پدر و مادر با فرزندشان رفيق باشند به نحوي كه خود فرزند بيايد و مسائلش را به والدين بگويد موفق‌تريد.
پدر و مادر بايد مخزن اسرار فرزندانشان باشند. هرگز اسرار فرزندتان را به خواهر و برادرها و يا ديگران نگوييد، چرا كه او را نسبت به خود بدبين كرده‌ايد.

 

از فرزندتان جهت تربيت فرزند ديگر استفاده نكنيد، مثلا اگر فرزندتان قهر كرده و در اتاق است، به خواهر و برادرش نگوييد كه برود و حرفي بزند يا كاري بكند؛ چرا كه بچه‌ها معمولا از پدر و مادر‌ها باهوش‌ترند و به سرعت متوجه مي‌شوند كه اين حرف يا كار از طرف شماست و خواهر يا برادرشان را دستيار شما مي‌پندارد و روابطشان با آنها و با شما خدشه‌دار مي‌شود. اگر حرفي داريد مستقيما به فرزندتان بگوييد.
دائما به فرزندانتان يادآوري كنيد كه بايد با هم متحد و تكيه‌گاه هم باشند و هيچگاه همديگر را تنها نگذارند. هرچه فرزندانتان با هم خوب باشند كانون خانواده شما گرم‌تر مي‌شود.

 

شما بايد فنون ارتباطي را به فرزندان خود ياد دهيد و از آنها بخواهيد با خواهر و برادر خود ارتباطي قوي برقرار كنند. شما مي‌توانيد اين فرصت را ايجاد كنيد با خوردن غذاي دستجمعي به جاي انفرادي و با گردش‌هاي خانوادگي و... خودتان با برادرها و خواهرهايتان خوب باشيد و الگوي فرزندانتان شويد.

 

خواهر و برادر نعمتي است كه اگر ياد بگيريم چطور از آن لذت ببريم و به فرزندان خود نيز ياد دهيم كه از اين نعمت استفاده كنند هميشه تكيه‌گاهي داريم كه احساس تنهايي نمي‌كنيم.