علائم سرطان پستان، چگونه شروع می شود؟

سرطان سینه ناشي از رشد خارج از قاعده سلول‌هاي غيرطبيعي در پستان است. در هر دو نوع تومورهاي خوش خيم و بدخيم، رشد سریع و زیاد سلول‌ها وجود دارد. روند زیاد شدن سلول‌ها در تومورهای خوش خیم در مرحله مشخصی متوقف می شود، در تومورهای بدخیم اين رشد به صورت غیر قابل مهار ادامه  می یابد تا حدی که در صورت عدم درمان، تمامی قسمت‌های بدن را تحت تأثیر قرار داده و از کار می‌اندازد.
 
 سرطان سینه چگونه شروع مي شود؟
سرطان سینه، ناشي از رشد خارج از قاعده سلول‌هاي غيرطبيعي در پستان است. در تمام دنیا، اين بيماري شايعترين سرطان در بانوان و يكي از قابل درمان‌‌ترين آنها است.

مانند تمام انواع سرطان، سرطان پستان از يك سلول آغاز مي شود. سلول‌ها، كوچكترين اجزاي ساختماني موجود زنده هستند كه مي‌توانند در بدن به طور مستقل فعاليت كنند. سلول‌هاي سالم در محدوده قوانین مشخصي رشد مي كنند و رشد آنها نیز بعد از رسیدن به تکامل سلولی متوقف می‌شود ولی سلول‌هاي سرطاني خيلي سريعتر رشد مي كنند و تا اندازه اي اين رشد را ادامه مي دهند كه باعث تخريب سلولهاي سالم شوند. برخلاف سلول‌هاي سالم، سلولهاي سرطاني نمي توانند رشد خود را قطع كنند. اين رشد و تكثير غيرعادي نتیجه تغييرات يا جهش‌هايي در ماده ژنتيكي داخل آنها است. اين وضعيت مي تواند از والدین به ارث برسد يا اينكه در اثر مواجهه زياد و طولاني مواد جهش زا ايجاد شود البته عوامل دیگری نیز در ایجاد این بی نظمی در رشد سلولی تأثیر دارند.

 

آيا تمام انواع سرطان سینه شبيه هم هستند؟
پاسخ این سؤال در يك كلام این است: خير. در واقع بسته به اينكه غده سرطاني از كدام يك از سلول‌هاي پستان منشاء گرفته باشد، انواع متعددي از سرطان پستان وجود دارد.

هر پستان از سلولهای شیر ساز، مجاری شیری و سلول های نگهدارنده تشکیل شده است. در هر پستان 20- 15 قسمت به نام «لوب» وجود دارد كه آنها هم حاوي بخشهاي كوچكتري بنام «لوبول» هستند. لوبول ها و لوبها از طريق مجاري شیری به يكديگر متصل مي شوند (شكل 2-2). بنابراین برخی از سلول ها وظیفه شیرسازی و برخی دیگر وظیفه انتقال شیر و برخی دیگر وظایف دیگری دارند. به این ترتیب، بسته به اینکه سرطان از کدامیک از این سلول ها منشاء گرفته باشد، نوع سرطان‌ها با هم فرق می کنند. شایع ترین نوع سرطان پستان، سرطان از منشاء مجاری شیری است و از آنجا که این نوع بافت بیشتر در یک چهارم بالایی و خارجی پستان وجود دارد، در حدود نيمي از سرطان‌هاي پستان در یک چهارم فوقاني و خارجي آن يافت مي شوند، اما در هر بخشي از بافت پستان، مي‌تواند سرطان پستان ایجاد شود.

 

 تفاوت تومورهای خوش خیم و بدخیم چیست؟

در تمام تومورها رشد سریع و زیاد سلول‌ها وجود دارد. خواه این تومور خوش خیم باشد یا بدخیم. آنچه حائز اهمیت است و تفاوت اصلی این دو نوع تومور را سبب می‌‌شود این است که روند زیاد شدن سلول‌ها در تومورهای خوش خیم در مرحله مشخصی متوقف می شود ولی در تومورهای بدخیم به صورت غیرقابل مهار ادامه می یابد. این رشد سلولی در تومورهای بدخیم که همان سرطان است تا حدی ادامه می‌یابد که در صورت عدم درمان تمامی قسمت‌های بدن را تحت تأثیر قرار داده و از کار مي‌اندازد. این در حالی است که این اتفاق، هرگز در تومورهای خوش‌خیم  نمی‌افتد.

 

 علائم سرطان سینه
1- توده يا تومور پستان:

توده، شايعترين علامت سرطان پستان مي باشد كه در اغلب موارد توسط خود بيمار بصورت اتفاقي كشف مي شود و در بقيه موارد توسط پزشك در معاينه باليني مشخص مي شود. اين توده ممكن است دردناك باشد ولي در اغلب موارد بدون درد است. و از آنجا كه هم در بيماري هاي خوش خيم و هم در سرطان پستان مي تواند ديده شود، بهتر است در صورت لمس هر توده در پستان، جهت بررسي آن به پزشك مراجعه نماييد. در بعضي موارد سرطان پستان بصورت توده هاي متعدد بروز مي كند.

 

توده‌هاي مشكوك به سرطان در لمس به صورت سفت يا سخت، گاه غيرمتحرك و با چسبندگي به اطراف لمس مي‌شوند. همان گونه كه قبلاً گفته شد، اغلب اين توده ها منفرد و بدون درد هستند. باید توجه داشت که قضاوت در مورد خوش خیم یا بدخیم بودن توده، بعهده پزشک معالج بوده و پس از بررسی های دقیق مقدور خواهد بود.

شايعترين علامت سرطان پستان، بروز يك توده منفرد و بدون درد در پستان است.

 

2- ترشح از نوك پستان:

ترشح از نوك پستان معمولاً به دنبال بيماري هاي خوش خيم پستان ايجاد مي‌شود. با اينكه ترشحات نوك پستان معمولاً همراه با سرطان پستان نيستند، ولي به علت احتمال وجود سرطان در برخي از موارد، بررسي دقيق آنها ضروري است. وجود ترشح از هر دو پستان و از چند مجرا بطور معمول ناشي از يك اختلال هورموني، مصرف دارو، کیست پستانی و يا بیماری خوش خیم فیبروکیستیک است.

 

ترشحات پستان مي توانند به رنگ‌هاي مختلف مشاهده شوند (سفيد، قهوه‌اي، آبي، خاكستري، قرمز، سبز و يا بدون رنگ). ترشح ناشي از سرطان پستان معمولاً خون واضح و يا خونابه‌اي یا در برخی از موارد بی رنگ مي باشد.

ترشح خوني یا آبکی كه خودبخودي بوده و از يك پستان و از يك مجرا خارج شود، يا همراه با غده‌اي در پستان باشد، شك به سرطان را افزايش مي دهد.

 

ترشحاتي كه شك به وجود سرطان را بر مي انگيزند :
1- ترشحات خوني يا آبكي
2- ترشحاتي كه خودبخودي و بدون فشار خارج مي شوند.
3- ترشحاتي كه از يك پستان و از يك مجراي نوك پستان خارج مي شوند.

4- ترشحاتي كه همراه با توموري در پستان باشند.

 

3- تغييرات پوست پستان:
اين تغييرات به صورت فرورفتگي و يا كشيدگي پوست پستان بروز مي كنند. فرورفتگي پوست پستان ممكن است بطور ثابت و مشخص وجود داشته باشد و يا در حالات خاصي از معاينه پستان ديده شود. كشيدگي پوست، اگر چه علامتی مهم است ولی يافته‌ قطعي دال بر سرطان نيست و گاهي به دنبال بيماري هاي خوش خيم پستان نيز ديده مي شود.

در بعضي موارد، چسبندگي تومور سرطاني به قسمت زير پوست، باعث تغيير شكل پستان مي شود. تغيير شكل هاله اطراف نوك پستان نيز مي تواند دليل بر وجود بافت سرطاني در زير آن قسمت باشد. تهاجم تومور سرطاني به پوست ممكن است باعث ايجاد زخم در پوست شود. همچنين ورم در پوست پستان و شبيه شدن آن به پوست پرتقال نشانه‌ي پيشرفت بيماري است.

 

4- تغييرات نوك پستان:

در بعضي افراد فرورفتگي نوك پستان ممكن است بعد از شيردهي يا پس از دوران بلوغ ايجاد شود كه معمولاً به طور خود به خودی و یا با دستکاری خود فرد به حالت اول برمی گردد. در حالیکه در سرطان، اين فرورفتگي حالت ثابت دارد و با معاينه دقيق پستان ممكن است وجود غده اي در زير نوك و هاله پستان مشخص شود.

 

نوعي از سرطان پستان نيز به نام بيماري پاژه وجود دارد كه در آن تغييرات پوستي نوك پستان بصورت ضايعات اگزمايي (شبيه به حساسيت پوستي) ديده مي‌شود. علائم اين بيماري شامل خارش، سوزش، قرمزي، سفتي و پوسته پوسته شدن نوك پستان مي باشد كه بتدريج و در صورت عدم درمان، بيماري به هاله اطراف نوك پستان و پوست نيز گسترش مي‌يابد. گاهي اين بيماران با تشخيص اشتباه اگزما و بيماريهاي پوستي، مدتها تحت درمان با پمادهاي موضعي قرار مي گيرند و همين مسئله درمان را به تأخير مي اندازد.

بنابراين در هر بيماري كه علائم پوستي نوك پستان مشاهده مي شود، بايد به فكر سرطان بود تا پس از نمونه برداري و قطعي شدن تشخيص، اقدامات درماني مناسب توسط پزشك انجام شود.

 

قرمزي و خارش نوك پستان همراه با پوسته پوسته شدن و ترك خوردن آن، می تواند علامت نوعي از سرطان پستان به نام پاژه باشد مگر اينكه خلاف آن ثابت شود.

 

5- بزرگي غدد لنفاوي زير بغل:

همانگونه كه قبلاً گفته شد، سلول‌هاي سرطاني توانايي پخش شدن از طريق خون و لنف و تهاجم به ساير نقاط بدن را دارند. شايعترين محل تهاجم سرطان هاي پستان به غدد لنفاوي زيربغل مي باشد. گاهي بزرگي غدد لنفاوي، همراه با لمس غده‌اي واضح در پستان است ولي گاهي غده مشخصي لمس نمي شود. در اين موارد انجام ماموگرافي براي تشخيص سرطان پستان به عنوان منشاء بزرگي غدد لنفاوي زيربغلي، كمك كننده است. آنچه از اهميت ويژه اي برخوردار است اين موضوع است كه بزرگي غدد لنفاوي زيربغل مي تواند به دليل ضايعات خوش خیم و حتي التهاب ها و ضربه به ناحيه دست و يا پستان باشد. بنابراين اگرچه اين علامت بيمار را به سمت بررسي هاي بيشتر هدايت مي كند ولي بايد دانست كه اين حالت از ابتدا نگران كننده نيست.

 

6- تغييراندازه پستان:

گاهي اوقات به علت بزرگي بيش از حد يك تومور و يا التهاب قابل توجه دور تومورهاي كوچكتر، پستان در يك طرف، بطور واضحي بزرگتر از طرف مقابل مي‌شود. البته اندازة دو پستان در افراد سالم نيز كاملاً مشابه نيست ولي بزرگي يك پستان نسبت به طرف ديگر كه اخيراً ايجاد شده است، بايد مورد توجه قرار گيرد و با انجام معاينه از عدم وجود توده و سلامت پستان مطمئن شد. گاهي هم تومورهاي خوش‌خيم و نيز ضربه به پستان، خونريزي و يا التهاب ناشي از تجمع شير در پستان (بويژه در خانم‌هاي باردار و شيرده) و كيست‌هاي بزرگ، باعث اين عدم تقارن مي‌شوند كه با معاينه و استفاده از روش هاي تشخيصي، مي توان نوع آنها را تعيين نمود.

 

7- تهاجم به اعضاي ديگر(متاستاز):

ندرتاً سرطان پستان بدون هيچ علامتي در خود پستان، علائمي در اعضاي ديگر نشان ميدهد كه ممكن است بصورت درد استخواني در يك محل خاص، تنگي نفس به دنبال درگيري ريه، زردي و ساير علائم ناشي از بزرگي كبد و… باشد. در اين موارد معاينه دقيق  بيمار و بررسي هاي تشخيصي مي توانند وجود بيماري را در پستان مشخص نمايند.

 

بيماري پاژه

این بیماری نوعي از سرطان پستان است كه با خارش و پوسته ريزي پیشرونده نوك پستان خود را نشان مي‌دهد. در بسیاری از موارد این بیماری با اگزما یا حساسیت‌های پوستی اشتباه می شود. در این وضعیت سلول‌هاي سرطاني در پوست نوك پستان جاي دارند، ولی می‌توانند در داخل بافت پستاني نيز یافت شوند و به صورت یک توده خود را نشان دهند. این بیماری معمولاً همراه با یک سرطان غیر مهاجم می باشد و از نظر طبقه بندی جزء سرطان های غیر مهاجم قرار می گیرد.

 

 سرطان پستان با چه سرعتي رشد مي كند؟

توجه به این نکته هنگام تصميم‌گيري‌هاي درماني مفيد است که اغلب سرطان‌هاي پستان به آهستگي رشد مي كنند. به همین دلیل اگر چه منتظر شدن براي آگاهي از نتايج آزمون‌هاي تشخيصي، جهت تصميم‌گيري، مشكل به نظر مي‌رسد، اما شما براي كسب اطلاعات لازم در مورد نوع بيماريتان و در نظر گرفتن اينكه چه درماني برايتان مناسب تر است، وقت كافي خواهيد داشت.

 

متوسط زمان دو برابر شدن سلول‌هاي سرطاني در پستان، 100 روز است. براي ايجاد توده سرطاني با اندازه يك سانتي متر وجود حدود يك ميليارد سلول ضروري است و اين بدين معني است كه به طور متوسط بيشتر سرطان‌ها حدود 10- 6 سال قبل از اينكه به صورت توده قابل لمس درآيند يا در ماموگرافي ديده شوند، وجود داشته‌اند.
در حاليكه اغلب انواع سرطان پستان رشد آرامي دارند، برخي دیگر سریعاً رشد می کنند. اينكه يك تومور سرطاني با چه سرعتي رشد كند، بسته به نوع بیماری و شرایط بیمار، در هر فرد با ديگري متفاوت است و نمي توان پيش‌بيني دقيقي در مورد سرعت رشد سرطان در يك بيمار انجام داد.
 
سرطان چگونه به خارج از پستان منتشر مي شود؟
سلول‌هاي سرطاني مي‌توانند از غده سرطانی خارج شوند و از طريق خون يا جريان لنف به اعضای دیگر بدن از جمله کبد، ریه یا استخوان‌ها گسترش يابند. به همین دلیل است که هنگامي كه سرطان پستان در شما تشخيص داده مي شود، پيش از شروع درمان، پزشك شما معايناتي انجام مي‌دهد و آزمايشاتي نظیر آزمایش خون، راديولوژي یا اسكن استخوان درخواست مي‌كند تا مشخص كند كه آيا سرطان به خارج از پستان منتشر شده است يا خير.
 
چرا تحمل معالجات برای بیماران مشكل است؟
سرطان مانند ويروس يا باكتري، از خارج وارد بدن ما نمي شود. این بیماری مانند ضربه و جراحت نیز نیست. سرطان يك بيماري خودي است، یعنی سلول‌هاي خود بدن تغيير كرده و به طرز خارج از كنترلي رشد مي كنند، به همين دليل است كه متوقف كردن رشد سلول‌هاي سرطاني در بسیاری از موارد بدون صدمه به سلول‌هاي سالم امكان‌پذير نيست. از طرفی، پیشرفت‌های علمی هر روز ما را به یافتن راه‌های جدید که بتوان به کمک آنها به طور تخصصی تر فقط سلول‌های سرطانی را از بین برد، نزدیک و نزدیک تر می کنند.

ƒهدف اصلي ما بايستي پيدا كردن راهي براي از بين بردن سلول‌هاي سرطاني باشد. تحقيقات مؤثر، كليد درمان سرطان است. انسان مي تواند به ماه سفر  كند، چرا قادر به از بين بردن سرطان نباشد؟

 

چگونه مي توانم بفهمم كه سرطان سینه من در چه مرحله اي است؟
مرحله بندي، پي بردن به اين است كه سرطان سینه در چه وسعتي و در كجاي بدن شما قرار دارد. دانستن مرحله سرطان سینه در خصوص تعيين پيش آگهي بيماري و انتخاب مؤثرترين درمان به پزشكتان كمك خواهد كرد. برای مرحله بندي دقیق بیماری، در اختیار داشتن اطلاعات زیر از تومور ضروری است:
-اندازه تومور
-گرفتاري غده هاي لنفاوي و تعداد آنها

-متاستاز يا گسترش سلولهاي سرطاني به خارج از پستان و غده هاي لنفاوي در زمان

 

تشخيص سرطان سینه

بيشتر سرطان ها در زمان تشخيص در مرحله 1 يا 2 هستند و در اين مراحل تا اندازه زيادي قابل درمان مي‌باشند. طبق مطالعات انجام شده، در کشور ما متأسفانه هنوز درصد قابل توجهی از بیماران در مراحل بالاتری تشخیص داده می‌شوند. پزشك ما مرحله بيماري را با اخذ شرح حال، انجام معاينات باليني و نتایج گزارش آسیب شناسی مشخص خواهد كرد.
سایر آزمايشات سرطان سینه كه به پزشك شما براي تعيين مرحله بيماري كمك خواهند كرد عبارت از گزارش پاتولوژي نمونه گرفته شده در حين جراحي، عكس قفسه سينه، اسكن استخوان، آزمايش خون و ساير اقدامات تشخيصي نظير CT‌ اسكن و سونوگرافي مي‌باشند. اين موارد به تنهايي يا مجموعي از آنها براي هر بيمار بنا به صلاحديد پزشك معالج درخواست خواهند شد. آنچه اهميت دارد اين است كه پس از اتمام مراحل درماني نیز بايد آزمايشات مختلفی در فواصل زماني مشخص، براي اطمينان از سركوب دائمي بيماري انجام دهيد. بنابراين عكس قفسه سينه و ماموگرافي بخشي از ارزيابي‌های شما پس از خاتمه درمان هستند و طي ساليان پس از درمان نيز بايستي انجام شوند.