دلیل اهمیت ذخیره خون بندناف

در دوران جنینی، جفت مسئول تبادل مواد غذایی بین جنین و خون مادر است. ساختمان آن به گونه‌ای است که مانند یک حوضچه خونی عمل می‌کند تا بیشترین تبادل مواد غذایی و اکسیژن در آن صورت گیرد. منشا سلول‌های خونی موجود در آن جنین بوده و بنابراین از نظر سلولی، نابالغ‌تر از سلول‌های خونی موجود در یک فرد بزرگسال است و بنابراین به همان نسبت سلول‌های بنیادی آن توانایی بیشتری در تمایز به سایر سلول‌های از جمله سلول‌های خونی دارند.
سلول‌های خونی حامل اکسیژن و مواد غذایی از جفت به وسیله بند ناف وارد بدن جنین می‌شوند و از طریق قلب جنین به کل بدن فرستاده می‌شوند. به هنگام تولد و بعد از جدا شدن بند ناف، جفت نیز از دیواره رحم جدا شده و خارج می‌شود. حجم بند ناف و جنین به گونه‌ای است که به طور متوسط 70 تا 200میلی‌لیتر خون غنی از سلول‌های بنیادی خون‌ساز در آن ذخیره شده است و به همراه دفع جفت این خون نیز دور انداخته می‌شود.
از آن جایی که تنها بعد از چند دقیقه خون موجود در بند ناف و جفت لخته می‌شود بنابراین برای دسترسی به این منبع مهم تنها ۵ تا ۱۰ دقیقه فرصت داریم، در غیر این صورت سلول‌های بنیادی موجود در آن بدون استفاده باید دور انداخته شود. این خون بعد از جدا شدن کامل بند ناف از نوزاد قابل جمع‌آوری است و لذا نمونه‌گیری از آن هیچ صدمه‌ای به نوزاد و یا مادر وارد نمی‌کند.
رویان در سال 1384 با همکاری سازمان گسترش اقدام به راه‌اندازی بانک خون بند ناف نمود. در حال حاضر این موسسه دارای بانک خصوصی و بانک عمومی خون بند ناف است. از همین رو خانواده‌هایی که در آستانه تولد فرزند خود قرار دارند، می‌توانند خون بند ناف فرزندشان را پس از وضع حمل اهدا کنند.
دکتر "بهجت سجادی" - متخصص زنان و زایمان - درباره اهمیت خون بند ناف گفت: اگر روش خون‌گیری و نگهداری خون صحیح باشد، از خون بند ناف برای درمان بسیاری از بیماری‌هایی که درمان سخت و یا جوابدهی کمی به درمان داشته، استفاده می‌شود.
وی افزود: از خون بند ناف برای درمان بیماری‌های مختلفی از جمله تالاسمی، دیابت نوع یک، بیماری‌های قلبی و عروقی، لوپوس، پارکینسون، آلزایمر، بعضی بیماری‌های نورولوژیک مانند سکته مغزی و یکسری بیماری‌های کبدی استفاده می‌شود منوط به این‌که فرد دهنده و گیرنده 50 درصد سازگاری داشته باشند. سجادی تصریح کرد: باید اهمیت خون بند ناف و استفاده‌های درمانی آن به مردم اطلاع رسانی شود و بخشی از هزینه خون‌گیری و نگهداری خون بند ناف توسط دولت تامین شود.
وی بیان کرد: افرادی هستند که با وجود داشتن چند فرزند تالاسمی به دلیل هزینه‌ها، نمی‌توانند از خون بند ناف استفاده کنند، در صورتی که بخشی از هزینه توسط دولت تامین و اطلاع رسانی انجام شود، سیستم جوابدهی بیشتری خواهیم داشت.
این متخصص زنان و زایمان گفت: بیشترین استفاده از خون بند ناف در ایران برای درمان تالاسمی بوده و جواب داده است. باید نحوه نگهداری خون بند ناف به طور صحیح باشد تا بتوانیم بعدا از این سلول‌ها استفاده کنیم. وی درباره خون‌گیری داخل رحم اظهار کرد: خون گیری داخل رحم اگر با شرایط استریل کامل صورت گیرد، روش خوبی است.
سجادی افزود: ممکن است در این روش، زمان جراحی چند دقیقه طولانی‌تر شود، اما در صورتی که جراح صبر کند تا کار خون‌گیری انجام شود، درصد خطا کمتر خواهد بود. وی با اشاره به این‌که خون گیری داخل رحم را خیلی کم انجام می‌دهیم، گفت: افرادی که کار خون گیری را انجام می‌دهند پیشنهاد خون‌گیری داخل رحم را می‌دهند و در صورتی که این کار به صورت روتین باشد، بهتر است و باید این کار از سوی آنها انجام شود.
این متخصص زنان و زایمان در ادامه درباره اهمیت بارداری و افزایش جمعیت اظهار کرد: در صورتی که کیفیت و کمیت امکانات و خدمات بالا باشد، افزایش جمعیت خوب است و باید سطح بهداشت و فرهنگ مردم را بالا ببریم و بعد در راه افزایش جمعیت گام برداریم.
وی تصریح کرد: بعضی خانم‌ها در دوران بارداری حتی یک مرتبه هم به پزشک مراجعه نمی‌کنند و در زمان زایمان از پزشک توقع دارند فرزند شان سالم باشد، در حالی که با این شرایط هم مادر و هم فرزند مشکل پیدا می‌کنند. سجادی گفت: باید با بالا بردن سطح بهداشت، خانم‌ها در زمان بارداری از امکانات خاص برخوردار شده و با سنجش و افزایش امکانات درمانگاه‌ها، اطلاعات و آگاهی به بانوان باردار داده شود.
وی تصریح کرد: در صورتی که کیفیت بهداشت و آگاهی مردم افزایش پیدا نکند، در افزایش جمعیت، غیر از عوارض بیشتر چیزی نصیب ما نمی‌شود.
در همین رابطه دکتر "ناهید افتخاری" متخصص زنان و زایمان نیز گفت: مغز استخوان و خون بند ناف هر دو واجد سلول‌های بنیادی خون‌ساز هستند که به بازسازی مجدد خونی و سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.
وی افزود: مغز استخوان دارای بالاترین دسترس از سلول‌های خون ساز بین یک تا 3 درصد و خون بند ناف دارای 0.6 درصد تا یک درصد سلول‌های بنیادی خون‌ساز است و هم‌چنین در خون محیطی نیز کمتر از 0.2 درصد سلول‌های بنیادی خون ساز شناسایی شده است.
افتخاری درباره مزایای استفاده از خون بند ناف در مقایسه با مغز استخوان تصریح کرد: میزان واکنش‌های رد پیوند علیه میزبان در گیرندگان خون بند ناف کمتر است و امکان انجام پیوند موفق با تشابه کمتر "HLA" بین دهنده و گیرنده نسبت به خون مغز استخوان بیشتر است.
وی بیان کرد: اهدای خون بند ناف خطری برای اهداکننده یعنی مادر و جنین ندارد و جمع آوری خون بند ناف نسبت به مغز استخوان ساده‌تر است. این متخصص زنان و زایمان گفت: میزان ابتلا به عفونت‌های ویروسی دهنده در خون بند ناف کمتر از مغز استخوان بوده و سلول‌های بنیادی خون بند ناف قدرت تکثیر بیشتری دارند.
وی افزود: به علت این‌که روزانه نوزادان بسیاری متولد می‌شوند، تعداد زیادی واحد خونی در دسترس بوده و این امر استفاده از آنها را آسان می‌کند و مطالعات نشان داده سلول‌های بنیادی بندناف، سلول‌های خونی بیشتری نسبت به مغز استخوان تولید می‌کنند.
وی درباره خون گیری داخل رحم گفت: تحقیقات نشان داده که در روش خون گیری قبل از خروج جفت، حجم خون و سلول‌های بنیادی بالاترین میزان را در مقایسه با زمانی که خون گیری پس از خروج انجام می‌شود، را دارند.
افتخاری در ادامه اظهار کرد: هرچند استفاد از سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌ها هنوز چندان معمول نیست، اما این سلول‌ها در دیابت نوع یک، بیماری‌های قلبی و عروقی، پارکینسون، آلزایمر، کم خونی‌ها، نقص ایمنی، بیماری‌های کبدی و ... به کار می‌رود.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار شما قرار می‌دهد.