دلایل مختلف سقط جنین را بشناسید

روزنامه ایران: سقط خود به خودی سقطی است كه در آن بقایای حاملگی خارج می شوند. در این رابطه بنابر گفته های دكتر عبدالرسول اكبریان متخصص زنان، زایمان و نازایی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران و رئیس بخش زنان بیمارستان رسول اكرم سقط های خود به خودی در شكل های مختلف تهدید به سقط، سقط ناكامل، سقط غیرقابل اجتناب، سقط فراموش شده و سقط راجعه وجود دارند. سقط هایی كه علایم بالینی متفاوتی داشته و درمان های خاص خود را می طلبند.

 

    

 

سقط یا abortion دفع نسوج حاملگی قبل از هفته بیستم حاملگی است كه حدوداً در ۱۰ درصد بارداری ها مشاهده می شود. سقط به دو صورت خود به خودی (spontaneous Abortion) و القایی (Induced Abortion) وجود دارد.

 

علت اصلی سقط مشخص نیست. اما برخی عوامل به عنوان عوامل مساعد كننده آن مطرح هستند. نظیر: سن بالای پدر و مادر، حاملگی طی مدت سه ماه یا كمتر پس از تولد یك نوزاد، سابقه سقط و مرده زایی در حاملگی های قبلی.

 

علاوه بر این دو عامل اصلی مادری یا جنینی و گاهی هر دو موجب سقط می شوند. تا بدان جا كه علل مادری سقط متنوع بوده و می توان موارد زیر را نام برد.

 

ناهنجاری ها و اختلالات رحمی (رحم سپتوم دار، دهانه رحم نارسا و...)، كم كاری تیروئید مادر، كمبود پروژسترون، اعتیاد مادر به مواردی نظیر الكل و سیگار، عفونت ها، مواجه با تشعشع هنگام بارداری، مصرف برخی داروها (قرص های جلوگیری و...) ضربه های مستقیم یا غیرمستقیم به رحم باردار و... در رابطه با علل جنینی سقط ناهنجاری های كروموزومی (سندرم داوون، سندرم ترنر و...) مطرح هستند كه در واقع شامل كروموزوم هایی می شود كه از لحاظ شكل و ساختمان و یا تعداد مشكل دارند.

 

تأثیر این عامل تا به آن حد است كه آمارها در ۵۰ تا ۶۰ درصد سقط های زودهنگام (سقط های طی سه ماهه اول بارداری) حضور این را عامل مؤثر دانسته اند.

 

انواع سقط

 

سقط خود به خودی سقطی است كه در آن بقایای حاملگی خارج می شوند. در این رابطه بنابر گفته های دكتر عبدالرسول اكبریان متخصص زنان، زایمان و نازایی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران و رئیس بخش زنان بیمارستان رسول اكرم سقط های خود به خودی در شكل های مختلف تهدید به سقط، سقط ناكامل، سقط غیرقابل اجتناب، سقط فراموش شده و سقط راجعه وجود دارند. سقط هایی كه علایم بالینی متفاوتی داشته و درمان های خاص خود را می طلبند.

 

تهدید به سقط

 

تهدید به سقط از پدیده های شایعی است كه زنان زیادی آن را تجربه می كنند. این نوع سقط خود را عموماً با علایمی چون خونریزی خفیف تا خونریزی شدید، درد یا عدم درد شكمی، حساسیت رحمی، عدم دفع محصولات حاملگی بروزمی دهد. (البته در چنین سقطی خونریزی عموماً كم است و ممكن است ماهها ادامه پیدا كند).

 

بنابر اظهارات دكتر اكبریان در اكثر زنانی كه علایم تهدید به سقط در آنها دیده می شود نهایتاً سقط به وقوع می پیوندد و در آنهایی كه حاملگی ادامه پیدا می كند برخی عوارض بارداری نظیر زایمان زودرس، تولد نوزاد كم وزن، مرگ و میرهای حول و حوش تولد افزایش پیدا می كند.

 

(البته در تمامی این موارد ناهنجاری های نوزاد افزایش پیدا نمی كند) در این موارد توصیه می شود زن باردار با محدود كردن فعالیت و استراحت تحت نظر پزشك باشد.

 

سقط ناكامل

 

سقط های ناكامل شامل سقط هایی هستند كه بخشی از محصولات حاملگی هنگام سقط داخل رحم باقی می مانند و معمولاً با علایمی چون خونریزی، دردهای شكمی و رحمی، حساسیت شكمی و رحمی خود را بروز می دهند.

 

در همین رابطه گفتنی است عموماً سقط هایی كه قبل از هفته دهم بارداری اتفاق می افتند به صورت كامل هستند (یعنی جنین و جفت با هم دفع می شوند).

 

اما در سقط هایی كه پس از این زمان بوقوع می پیوندند جفت و جنین جداگانه دفع می شوند كه در این شرایط ممكن است بقایایی از جفت داخل رحم باقی مانده و خونریزی های شدید را ایجاد كرده و منجر به كم خونی شدید مادر شوند.

 

بنابراین درمان به موقع آنها یك ضرورت است كه در رابطه با درمان سقط های ناكامل بنابر اظهارات دكتر مریم پورضا متخصص زنان و زایمان، فوق تخصص نازایی، استاد دانشگاه تهران، چنانچه طی معاینات بالینی و سونوگرافی مسجل شود كه با سقط ناكامل روبرو هستیم.

 

بیمار سریعاً بستری می شود تا طی اعمال جراحی یا طبی مناسب بقایای حاملگی به طور كامل دفع شوند كه در این رابطه چنانچه بیمار بقایای حاملگی را در منزل و یا در مكانی غیر از بیمارستان دفع كند ترجیحاً باید نسوج حاملگی را جمع آوری و به پزشك متخصص ارائه دهد. تا اعمال تشخیصی جهت علت سقط روی این بقایا انجام گیرد.

 

سقط غیرقابل اجتناب

 

در این نوع سقط علایم واضحی به نفع خروج قطعی محصولات حاملگی وجود دارد. نظیر آب ریزش واضح كه حكایت از پارگی كیسه آمنیون دارد، خونریزی های شدید و یا دفع نسبی بقایای حاملگی مشاهده می شود.

 

بنابر اظهارات دكتر پوررضا چنانچه آب ریزش و یا خونریزی قطع شده و تحت سونوگرافی خروج بقایای حاملگی وجود نداشته باشد و مادر علایمی به نفع عفونت نداشته باشد (نظیر تب) حاملگی تداوم پیدا می كند ولی در غیر این صورت سقط اتفاق می افتد. اما در هر صورت رجوع به پزشك جهت اقدامات درمانی و تشخیصی ضروری است.

 

سقط فراموش شده

 

در سقط فراموش شده با پسرفت علایم حاملگی روبه رو هستیم. اندازه رحم بزرگتر نشده بلكه ممكن است كوچكتر شود. در این راستا ممكن است محصولات حاملگی به مدت چند هفته در رحم باقی بمانند و یا خود به خود دفع شوند كه در غیر این صورت جهت تخلیه نیاز به اقدامات جراحی است.

 

هرگاه سه یا بیشتر از سه سقط خود به خودی اتفاق بیفتد سقط تكراری نامیده می شود. در این حالت با هر سقط شانس سقط در حاملگی بعدی افزایش پیدا می كند.

 

برخی عوامل مانند سن بالای ۳۵ سال مادر، وجود مشكلات ناباروری در زوجین مستعدكننده این سقط است. در همین رابطه دكتر پوررضا برخی عوامل فراهم كننده این سقط را چنین تشریح می كند: «بیماری های ایمونولوژیك (نظیر لوپوس آنتی كواگولانت)، برخی عفونت ها، مشكلات غدد درون ریز، عوامل ژنتیك، مشكلات آناتومیكی می توانند سقط تكراری را به همراه داشته باشند.

 

اما باید گفت این عوامل در ماههای مختلف منجر به سقط می شوند به طوری كه برخی از این عوامل بیشتر سقط های سه ماهه اول و برخی دیگر منجر به سقط هایی در سه ماهه دوم می شوند.

 

به عنوان مثال عوامل ایمونولوژیك بیشتر سقط های سه ماهه اول را ایجاد كرده اما عوامل آناتومیكی بیشتر سقط های سه ماهه دوم را منجر می شوند. به هر حال آنچه مهم است در سقط های تكراری بررسی های كلی توسط پزشك متخصص جهت تشخیص ضرورت دارد.

 

سقط های القایی

 

سقط های القایی یا (induced abortion) از جمله سقط هایی هستند كه در آن ختم حاملگی به صورت طبی یا جراحی (قبل از اینكه جنین قابلیت حیات را پیدا كند) صورت می گیرد. این نوع سقط به دو صورت تراپوتیك والكتیو قابل انجام است.

 

سقط تراپوتیك

 

سقط تراپوتیك در دو حالت قابل انجام است، نخست ختم حاملگی به منظور حفظ سلامتی مادر قبل از اینكه جنین قابلیت حیات داشته باشد و دیگر ختم حاملگی به صورت قانونی در صورتی كه حاملگی منجر به تولد نوزادی با ناهنجاری های عمده شود.

 

سقط های الكتیو

 

سقط های انتخابی شامل سقط هایی هستند كه بنا بر درخواست و تقاضای زن بدون وجود داشتن مشكل عمده ای در مادر و جنین صورت می گیرد.

 

در واقع سقط هایی كه به ظاهر ساده اما دارای عوارض جسمی و روانی گسترده ای هستند كم نیستند خانواده هایی كه به نوعی در آن درگیر هستند.

 

به دلیل اهمیت این موضوع در این گزارش سعی شده پیرامون عوارض مختلف جسمانی، روانی و اجتماعی این نوع سقط و همچنین مسائل حقوقی این قضیه پرداخته شود.

 

عموماً دو گروه از زنان اقدام به سقط های انتخابی (غیرقانونی) می كنند یك دسته مربوط به زنانی كه حاملگی شان خارج از عرف جامعه است و دسته دوم زنانی كه ازدواج رسمی كرده اند، اما از نظر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی هنوز شرایط بچه دار شدن را ندارند و یا اینكه به دلیل شكست برنامه های تنظیم خانواده مجدداً دچار فرزند شده اند، در حالی كه به تعداد كافی بچه دارند.

 

در همین راستا بنابر اظهارات دكتر مریم پوررضا متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص نازایی، سقط های الكتیو سقط هایی است كه قانونی نبوده در نتیجه افراد از راههایی به جز از راههای معمول و مجاز جامعه به این امر مبادرت می ورزند؛ سقط هایی كه جزء اقدامات حادثه انگیز محسوب شده و عوارض جسمی مختلفی را برای زن به دنبال داشته و حتی ممكن است منجر به مرگ مادر شوند.

 

وی می گوید: «هنگامی كه زنان از طریق غیرقانونی درصدد ختم حاملگی بر می آیند ناگزیر به افراد سودجویی مراجعه می كنند كه با گرفتن هزینه ای سقط عمدی را در مكان هایی غیربهداشتی انجام می دهند مكان هایی كه عمدتاً مطب های غیربهداشتی، زیرزمین و یا بیمارستان های بدون امكانات كافی است كه نهایتاً این عمل می تواند عوارض جسمی متعددی را برای مادر به دنبال داشته باشد».

 

این متخصص زنان درادامه به برخی از عوارض جسمی حاصل از این عمل اشاره كرد و گفت: «سقط های انتخابی ممكن است در بعضی عارضه ای به دنبال نداشته باشد اما در عده ای دیگر عوارض حاد و مرگ آوری را به جا بگذارد.

 

عوارضی چون : عفونت، سوراخ شدن رحم، سوراخ شدن روده، آمبولی، كورتاژهای ناقص و به دنبال آن خونریزی های شدید و یا حتی احتباس جفتی و... كه البته از بارزترین عارضه این عمل عفونت است چرا كه عموماً در مكان و شرایط غیربهداشتی انجام می شود».

 

وی می گوید : «چندی پیش زنی چهل ساله هنگامی كه برای ششمین دفعه حامله می شود نزد فردی سودجو اقدام به سقط می كند. چند ساعت پس از این عمل دچار مشكل شده و در بیمارستانی نزدیك منزل خود بستری می شود.

 

در بیمارستان بررسی ها مشخص می كند كه این خانم دچار سوراخ شدگی رحم و روده شده است در نتیجه رحم اش خارج شده و بخشهایی از روده وی كه دچار پارگی شده بود قطع می شود و در ادامه درمان های دیگری كه نیاز بود روی وی انجام می گیرد».