درمان زردی نوزاد با مهتابی؟!

به زرد شدن پوست نوزادان به علت افزایش "ببلی‌روبین" خون اعم از مستقیم و یا غیر مستقیم زردی می‌گویند. وی گفت:‌ بیلی‌روبین ماده‌ای شیمیایی است كه در اثر تخریب طبیعی سلول‌های قرمز پیر تولید می‌شود؛ در نوزادانی كه سطح بیلی‌‌روبین بالاتری دارند تعداد گلبول‌های قرمز حامل اكسیژن در آنها بیشتر و از آنجایی كه كبد آنها تازه است این بیلی‌روبین اضافه را قادر نیستند متابولیزه كنند. *زردی شایع‌ترین مشكل در نوزادان این فوق‌تخصص اطفال شایع‌ترین مشكل در دوران نوزادی را "زردی نوزادی" دانست و افزود: تقریباً همه نوزادان در طی هفته نخست تولد انواع خفیف زردی را تجربه می‌كنند، نیمی از آنها قابل مشاهده است؛ همین مسئله منجر به نگرانی و اضطراب خانواده و پزشكان می‌شود.
سلطانزاده با اشاره به اینكه زردی دارای 2 نوع فیزیو‌لوژیك و پاتولوژیك است، ادامه داد: در زردی فیزیولوژیك كه به آن زردی طبیعی می‌گویند، از روز سوم یا چهارم تولد شروع و 7 تا 10 روز از بین می‌رود؛ این نوع از زردی خطری برای نوزاد ندارد و میزان حداكثر زردی فیزیولوژیك بر اساس تغذیه نوزاد (شیرخشك و شیر مادر،‌ نژاد، منطقه جغرافیایی زندگی) متفاوت است. وی در ادامه این مطلب افزود: اكثر نوزادان نارس دچار زردی می‌شوند و واژه زردی فیزیولوژیك برای نوزادان نارس كاربردی ندارد چرا كه مقادیر نسبتاً پایین‌تر این بیماری برای آنها خطرناك و نیاز به درمان‌های اساسی‌تری دارند.
عدم درمان زردی پاتولوژیك مغز را دچار مشكل می‌كند
استاد دانشگاه علوم‌پزشكی شهید بهشتی زردی پاتولوژیك را خطرناك دانست و ادامه داد: اگر زردی در 24 ساعت نخست تولد ظاهر شود و سطح بیلی‌روبین خون بالاتر از 12 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد و بیش از 7 روز به طول انجامد زردی پاتولوژیك می‌گویند؛ در صورتی كه این نوع از زردی به موقع تشخیص و درمان نشود بر روی مغز كودك تأثیر سوء خواهد گذاشت.
نحوه تشخیص زردی در نوزادان
این فوق‌تخصص بیماری‌های كودكان در مورد نحوه تشخیص زردی در نوزادان اظهار داشت: در معاینات معمولی بالینی زردی نوزادان بررسی می‌شود، برای معاینه ابتدا با فشار انگشت، ناحیه‌ای از پوست را از خون خالی كرده و با این كار مشاهده رنگ پوست و بافت زیر جلدی در این منطقه صورت می‌گیرد. وی در ادامه این مطلب تأكید كرد: نكته مهم در خصوص معاینه تشخیص زردی در نوزادان این است كه در محل معاینه نور كافی مناسب و ترجیحاً نور طبیعی وجود داشته باشد البته در بعضی از موارد ممكن است تخمین شدت زردی از طریق معاینه گمراه‌كننده باشد به همین دلیل در نوزادانی كه رنگ پوست تیره دارند بهتر است برای تشخیص شدت زردی فتوتراپی به عمل آید.
اجتناب از معاینات بالینی برای تشخیص زردی
سلطانزاده بیان داشت: در صورت مشاهده بالینی زردی در 24 ساعت اول تولد، باید بیلی‌روبین خون نوزاد اندازه‌گیری شود و از تخمین شدت زردی با معاینات بالینی اكیداً اجتناب شود. وی در ادامه این مطلب افزود: اگر از زردی خیلی شدید جلوگیری شود از بسیاری از عوارض ناشی از این بیماری پیشگیری می‌شود برای این منظور اندازه‌گیری بیلی‌روبین در صورت وجود عوامل خطرزا باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد و پزشكان باید اقدامات لازم را در این راستا انجام دهند. این فوق تخصص كودكان در خصوص عواملی كه می‌تواند زردی را خطرساز كند، اظهار داشت: مشاهده زردی در 24 ساعت نخست تولد، ناسازگاری‌های گروه‌های خونی، آنزیم كم، سن بارداری كمتر از 37 هفته كه نوزاد كمتر از این زمان متولد شود، خون‌مردگی‌های وسیع، كاهش وزن نوزاد، نژاد آسیایی شرقی از جمله فاكتورهای خطرزا در زردی نوزادان به شمار می‌رود. وی به عوامل كم خطرزا بودن بر زردی نوزادان اشاره كرد و گفت: افزایش مختصر زردی قبل از ترخیص نوزاد، سن بارداری 37 تا 38 هفته، مشاهده زردی قبل از ترخیص، وجود زردی در دیگر فرزندان، نوزادان با وزن سنگین و مادران دیابتی از جمله این عوامل به شمار می‌رود.
زردی در نوزادان پسر بیشتر دیده می‌شود
این فوق تخصص بیماری‌های كودكان با بیان اینكه زردی در نوزادان پسر بیشتر دیده می‌شود، گفت: متأسفانه بسیاری از بیمارستان‌ها با رعایت نكردن نكاتی در خصوص زردی نوزادان مسائلی را به وجود آورده و والدین و نوزاد را دچار مشكل می‌كنند؛ یكی از این مشكلات این است كه در كشور ما ترخیص نوزادان زود انجام می‌شود و هنگام ترخیص اندازه‌گیری زردی صورت نمی‌گیرد. وی در ادامه این مطلب اضافه كرد: در بیمارستان و زایشگاه‌های كشور نوزاد را كمتر از 24 ساعت پس از تولد مرخص می‌كنند این كار باعث شده كه نوزاد مورد اندازه‌گیری دقیق زردی قرار نگیرد. سلطانزاده با اشاره به اینكه تشخیص زردی در نوزادان از اهمیت زیادی دارد، در خصوص زمان توصیه شده برای معاینه نوزادان اظهار داشت: اگر زمان ترخیص نوزاد قبل از 24 ساعت پس از تولد باشد باید در 3 روزگی نوزاد معاینه شود، اگر ترخیص بین 24 تا 48 ساعت پس از تولد بود طفل باید در 4 روزگی و ترخیص نوزاد 48 تا 72 ساعت پس از تولد باید جهت اندازه‌گیری میزان زردی به پزشك مراجعه شود.
دیابت مادر از عوامل ابتلای نوزاد به زردی
این فوق تخصص بیماری‌های كودكان در خصوص عوامل ایجاد زردی در نوزادان اظهار داشت: دیابت مادر سبب افزایش زردی در نوزادان می‌شود همچنین زردی در نوزادانی كه مادران آنها زایمان اول و سن بالا دارند، بیشتر دیده می‌شود. استاد دانشگاه شهید بهشتی فشار خون بالای مادر، ‌خونریزی در 3 ماهه نخست بارداری و كاهش سطح "روی" پلاكتی خون مادر را از دیگر عوامل ابتلای نوزادان به زردی بیان كرد و گفت:‌ نوزادان نژاد آسیایی، اسكیمویایی و سرخپوستان بیشتر دچار زردی می‌شوند البته سابقه خانوادگی، فاكتورهای مؤثر در حین زایمان و مصرف "آكسی توسین" كه برای تسریع زایمان به مادران داده می‌شود و وزن پایین از دیگر عوامل زردی در نوزاد به شمار می‌رود. وی ادامه داد: خوب تغذیه نشدن نوزاد و كاهش شدید وزن نوزاد باعث بروز زردی می‌شود همچنین كمبود آنزیم، ناسازگاری‌های خونی، اختلالات ساختمانی گلبول قرمز، تالاسمی و ناسازگاری‌هایRH ، كم‌كاری تیروئید عفونت‌های باكتریال در بروز زردی نقش دارد.
باورهای غلط به وجود آمده در خصوص زردی نوزادان
استاد دانشگاه علوم‌‌پزشكی شهید بهشتی در خصوص باورهای غلطی كه در مورد زردی نوزاد به وجود آمده است، اظهار داشت: یكی از این باورها این است كه آغوز شیر مادر موجب زردی نوزاد می‌شود این درحالی است كه "آغوز" نخستین قطره شیر مادر بوده و این قطره یكی ارزنده‌ترین مواد موجود در شیر مادر به شمار می‌رود چرا كه آغوز نخستین واكسیناسیون برای نوزاد محسوب می‌شود همچنین این ماده ارزشمند حاوی عوامل ایمنی‌زا برای نوزاد بوده و طفل را در برابر بیماری‌‌های میكروبی، ویروسی و قارچی مصون نگه می‌دارد.
وی دادن آب قند به نوزادان مبتلا به زردی را یكی دیگر از باورهای به وجود آمده در خصوص این بیماری دانست و افزود: این اقدام زردی در نوزاد را شدت و موجب بالا رفتن كالری بدن نوزاد می‌شود. این فوق تخصص اطفال در ادامه به قرار دادن نوزاد مبتلا به زردی زیر لامپ مهتابی اشاره كرد و بیان داشت: متأسفانه این اقدام كه از سوی والدین انجام می‌شود از دیگر باورهای غلط به وجود آمده است؛ توصیه این كار توسط پزشكان نیز هم كار اشتباهی است چرا كه این اقدام نه تنها تأثیری در بهبود زردی ندارد بلكه عوارضی را برای چشم به وجود می‌آورد. وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینكه دادن شیر خشت به نوزاد مبتلا به زردی می‌تواند در بهبود این بیماری كمك‌ كننده باشد، گفت: متأسفانه این كار یكی دیگر از باورهای غلط به وجود آمده در خصوص این بیماری است؛ این اقدام تنها به كار افتادن شكم نوزاد كمك می كند و اثری در بهبود زردی نوزاد نخواهد داشت. استاد دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی در ادامه این مطلب تصریح كرد: بعضی از افراد بر این باورند كه خوردن برخی از مواد غذایی و خوراكی‌ها كه به اصطلاح گرمی می‌گویند در بروز زردی نقش دارد؛ این باور غلط است و هیچ تأثیری در ابتلا نوزاد به زردی ندارد.
زردی شدید بر روی نواحی مغز تأثیر می‌گذارد
استاد دانشگاه علوم‌پزشكی شهید بهشتی ادامه داد: در صورتی كه زردی شدی به موقع درمان نشود نوزاد مبتلا به "كرنیكتروس" می‌شود؛ این عارضه تغییرات پاتولوژیك خاص در سیستم عصبی مركزی ایجاد می‌كند كه در واقع نشان‌دهنده مسمومیت سلول مغزی به دلیل زردی شدید است. سلطانزاده در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینكه عارضه "كرنیكتروس" كه ناشی از تشخیص و درمان به موقع زردی در نوزادان به وجود می‌آید چه تأثیری بر نواحی مغز می گذارد، اظهار داشت: این عارضه گانگیون‌های بازل، ناحیه هیپوكامپ،گلبوس‌پالیذوس، هسته‌های ساب‌تالامیك، مخچه و بر روی هسته‌های ساقه‌های مغز را دچار مشكل می‌كند. وی در خصوص علائم بالینی "كرنیكتروس" گفت: این علائم شامل سه مرحله است نخست آنكه در چند روز اول نوزاد لتارژیك یعنی بی‌حالی پیدا كند طوری كه دستش را می گیریم می افتد و قادر به شیرخوردن نیست.
این فوق‌تخصص اطفال در ادامه این مطلب افزود: اواخر هفته نخست تولد فاز دوم كرنیكتروس شروع می‌شود كه خود را با افزایش "تونیپیتر" یعنی سفت شدن دست و پا و بروز تب و گریه با صدای ریز نشان می‌دهد؛ در مرحله سوم كه معمولاً پس از یك هفتگی است سفت‌شدن دست و پا كاهش یافته و دوباره شروع می‌شود كه به همین دلیل مشكلات مغزی مزمن در طفل باقی می‌ماند. *نوزاد مبتلا به زردی باید به خوبی تغذیه شود سلطانزاده خاطرنشان كرد: توصیه می‌شود مادران نوزاد مبتلا به زردی را به طور مرتب شیر بدهند و اگر زردی نوزاد 24 تا 48 ساعت پس از تولد برطرف نشد مرتباً با پزشك در تماس باشند و تا یك ماهگی طفل را برای معاینه نزد آن ببرند. استاد دانشگاه علوم‌پزشكی شهید بهشتی در خصوص نحوه درمان زردی در نوزادان خاطرنشان كرد: اگر زردی در درجه پائین قرار داشت نیاز به درمان خاصی ندارد و به خودی خود برطرف می شود اما اگر شدت زردی بالا بود نوزاد باید فو‌توگرافی شود البته اگر درجه زردی 25 باشد باید خون كودك تعویض شود.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار شما قرار می‌دهد.