آمادگی برای شيردهی، چهار نکته مهم

متاسفانه هنوز بسیاری از کودکان به روش توصیه شده تغذیه نمی شوند و بسیاری از مادرانی که شیردهی را به نحو رضایت بخشی آغاز کرده‌‌اند اغلب چند هفته پس از زایمان غذای کمکی را آغاز یا شیردهی را قطع مي‌‌کنند. سوءتغذیه، بطور مستقیم یا غیر مستقیم، به عنوان مسئول بیش از نیمی از 6/10 میلیون مرگ در سال کودکان زیر 5سال جهان شناخته شده است. بیش از دوسوم این مرگ ها با نحوه نامناسب تغذیه در یک سال اول در ارتباط است.

 

مادر با آمادگی وارد دوره بارداری شود

بارداري با برنامه و به عبارت ديگر كاهش موارد حاملگي هاي ناخواسته يكي از مهم ترين پيش شرط هاي توفيق در تغذيه با شير مادر است. تغذیه مادر در دوران قبل از لقاح نيز براي ارتقاي سلامت جنين و نوزاد و شايستگي او براي تغذيه با شير مادربسيار حياتي است :کمبود بعضی ریز مغذی‌ها درهفته‌هاي اول بارداری مي‌‌توانند اثرات سوء بر رشد جنین بگذارند. کمبود اسیدفولیک منجر به نقص لوله‌هاي عصبی در نوزاد مي‌‌گردد، به همین دلیل دریافت 400 میکروگرم اسید فولیک در روز برای زنان در سن باروری توصیه مي‌‌شود.

 

رژیم غذایی مناسب قبل از بارداری بایستی فاقد هر نوع عامل ناهنجاری زایی در جنین نظیر الکل و داروهای غیرمجاز باشد.  همچنین از مصرف بعضی مواد مضر نظیر دخانیات، کافئین، مواد مخدر، و مکملها به صورت خودسرانه پرهیز شود. تغذیه و فعالیت بدنی مناسب قبل از بارداری به تضمین  اضافه وزن مناسب طی بارداری، کاهش احتمال خطراتی نظیر دیابت حاملگی، و مسمومیت حاملگی (پره اکلامپسی) کمک می‌کند.

 

نطفه حاصله از پدری با تغذیه و شیوه زندگی سالم تشکیل شده باشد

تغذیه پدر قبل از لقاح نیز مهم است. تعداد و تحرک اسپرم در اثر مصرف الکل، مواد غیر مجاز و بعضی داروها کاهش مي‌‌یابد. تغذیه مناسب پدر باعث تقویت سیستم ایمنی او و بارورتر شدن اسپرم مي‌‌گردد.

 

از تغدیه مناسب دوران بارداری برخوردار باشد

تغذیه متعادل و کامل طی دوران بارداری موارد زیر را تضمین مي‌‌کند:
رشد و تکامل جنین
تامین مواد مورد نیاز بدن مادر
کاهش خطر دریافت اضافی غذا

 

در مادری با سوءتغذیه دوران بارداری، خطر تولد شيرخوار کم وزن بیشتر است. این گونه نوزادان بيشتر در معرض خطر عفونت، ناتوانی‌هاي یادگیری، تکامل ناقص فیزیکی و مرگ طی یک سال اول زندگی هستند. مجموع اضافه وزن مادر تا پایان حاملگی نباید از11-13 کیلوگرم بیشتر شود که آن در سه ماهه اول 2-3 کیلو و از آن به بعد هفته ای نیم کیلو توصیه مي‌‌شود.  بدین منظور کلیه مواد دریافتی مادر اعم از درشت مغذی‌ها، ریزمغذی‌ها و مایعات باید افزایش  یابد.

 

در سه ماهه دوم و سوم مادر بایستی روزانه

350-450 كيلوکالری اضافه دریافت داشته باشد، میزان پروتئین روزانه به مقدار 1/1 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و  حداقل دریافت روزانه کربوهیدرات 175 گرم باشد.  میزان دریافت روزانه چربی تغییری ندارد جز اینکه تاکید بیشتری بر اسیدهای چرب امگا-3 و پرهیز از اسیدهای چرب اشباع و ترانس مي‌‌شود.

 

ریزمغذی‌های حائز اهمیت بیشتر در دوران بارداری عبارتند از:

اسید فولیک: موثر در تقسیم سلولی، در چهار هفته اول بارداری دریافت کافی آن (600 میکروگرم در روز) حیاتی است
ویتامین B12 (سیانوکوبالامین) : به فعالیت اسید فولیک کمک میکند(6/2 میکروگرم در روز)
ویتامینC (اسید اسکوربیک) : موثر در ساخت  کلاژن (85 میلی گرم در روز)
ویتامین A (رتینول) : کمبود آن باعث تولد شيرخوار نارس و کم وزن مي‌‌شود(1300 ميكروگرم در روز)
کلسیـم: موثر در سنتز استخوان (1300 میلی گرم در روز)
آهن: نیاز به آن در دوران حاملگی تا 50درصد بالا مي‌‌رود، جهت ساخت گلبولهای قرمز به ویژه در سه ماه سوم ضروری است.
روی: موثر در ساخت پروتئین است و نیاز به آن در حاملگی تا 40درصد بالا مي‌‌رود.
(نمک طعام) سدیم: اضافه دریافت آن توصیه نمی‌شود.
یـد: به منظور پیشگیری از کم کاری تیرویید نیاز به آن افزایش مي‌‌یابد.

 

دریافت اضافه مایعات به جهت افزايش حجم خون مادر، تنظیم درجه حرارت بدن مادر، ساخت مایع آمنیوتیک، پیشگیری از یبوست، و عفونت مجاری ادراری لازم است.

 
سينه‌ها برای شیردهی آماده شده باشند
بسیاری از مادرها از‌‌اندازه سينه خود نگران هستند.  مادران با سينه‌هاي کوچک نگران ناکافی بودن مقدار شیر خود هستند. تفاوت در‌‌اندازه سينه‌ها به دلیل تفاوت مقدار چربی آنهاست و ارتباطی به میزان سلول‌هاي مولد شیر در سينه ندارد.  قوت قلب دادن به مادران مهم است و نباید نگران‌‌اندازه سينه خود باشند.

 

مدیریت سينه با نوک مسطح یا فرورفته

هیچ آماده سازی برای سينه در دوران بارداری وجود ندارد، زمان تولد معمولا مشکلات نوک سينه برطرف مي‌‌شود.  این زمان مادر به بیشترین کمک نیاز دارد. روش هایی که کمک به بیرون آمدن نوک سينه مي‌‌نماید در طی بارداری بدلیل  احتمال تحریک انقباضات توصیه نمی گردد. ايجاد و تقويت اعتماد به نفس در مادر- در این شرایط، شیردهی در ابتدا کاری دشوار است اما با تمرین و پشتکار موفقیت حاصل  خواهد شد. با توجه به آن که دهان شيرخوار بایستی از سينه مادر پر باشد و نه تنها نوک سينه این که سينه‌ها بعد از دو سه هفته نرم‌تر خواهند شد. بنابراین شیردهی با وجود نوک سينه مسطح یا فرو رفته نیز امکان‌پذیر است.

 

علاوه بر این، شيرخوار نیازمند تماس پوست با پوست است،  به شيرخوار اجازه دهيد تا با سينه‌‌ها تماس داشته باشد. بعضی اوقات نوک سينه تحريك شده شيرخوار را بهتر متصل مي‌‌کند. بعضی اوقات تحریک نوک‌سينه تنها کاری است که مادر باید انجام دهد. استفاده از سرنگ‌های مخصوص جهت بیرون کشیدن نوک سينه نیز موثر است. گاهی اوقات شکل دادن به سينه (مادر کف دست را زیر سينه و شست خود را بالاتر از نوک سينه قرار داده و سينه را به دهان شيرخوار هدایت مي‌‌کند) به اتصال بهتر کمک می‌کند. اگر طی یکی دو هفته اول شيرخوار قادر به مکیدن نیست مادر می‌تواند شیر خود را دوشیده و با فنجان یا سرنگ و یا قطره چکان به  شيرخوار بدهد، با این کار سينه نرم‌تر مي‌‌شود و شيرخوار راحت‌تر به آن متصل مي‌‌گردد.

 

سينه‌ها می‌توانند متورم و دردناک گردند اگر:

بعد از تولد تاخیری در شیردهی ایجاد شود.
اتصال شيرخوار به سينه ضعیف باشد و تخلیه آن بطور موثر انجام نگردد.
به علت زمان بندی در شیردهی، سينه به طور مکرر تخلیه نشود.
طول مدت شیردهی محدود باشد.
دانش کافی درباره مزایای تغذیه با شیر مادر داشته باشد.
 
آموزش شیردهی در دوران بارداری

آموزش زن باردار و همسرش درباره تولد شيرخوار و تغذیه با شیر مادر یک بخش صحیح از مراقبت دوران بارداری است. سایر اعضاي خانواده را نیز که مي‌‌توانند تغذیه با شیر مادر را حمایت کنند مي‌‌توان آموزش داد. آموزش مي‌‌تواند در مراكز بهداشتي، درماني، مطب پزشک یا کلینیک انجام شود .بیمارستان‌ها و سایر مؤسسات نیز مي توانند آموزش برای زنان باردار و همسران‌شان فراهم نمایند.

 

توصیه و تشویق متخصصین زنان و مامایی برای تصمیم گیری در مورد تغذیه با شیر مادر حیاتی است. سایر کارکنان نظام سلامت مثل متخصصین اطفال‌، پرستاران و ماماها‌، همانند گروههای آموزش مادر به مادر و سایر سازمان‌هاي مردمی نقش مهمی ایفا می‌کند. فواید شیر مادر برای سلامت همگاني، تلاش برای همکاری و هماهنگی حرفه ای را در میان همه کارکنان نظام سلامت مي‌‌طلبد، تا زنان و خانواده‌های‌شان را برای انتخاب تغذیه با شیر مادر آموزش داده و تشویق نمایند. بعضی زنان که تغذیه با شیر مادر را انتخاب مي كنند خودشان یا خواهر و برادرشان با شیر مادر تغذیه شده و شیردهی را به عنوان یک رفتار عادی در خانواده خود مي‌‌دانند.

 

این زنان احتمالاً از بعضی آموزش‌ها و تقویت باور هاي خود سود خواهند برد. زنانی که خانواده و دوستان‌شان در مورد شیردهی تجربه‌اي نداشته‌‌اند نیز بارداری را با آرزوی انجام آنچه که برای کودکان‌شان بهترين و سالم‌ترین است، طی مي‌‌نمایند .راهنمایی و درنظر گرفتن شرایط زندگی‌، در کمک کردن به این زنان و خانواده آنها برای اخذ تصمیم در مورد تغذیه شیرخواران‌شان مهم است.

 

اطلاعات درباره فواید و مشکلات تغذیه با شیر مادر در مقایسه با استفاده از شیر خشک به آنها کمک خواهد کرد که تصمیم مناسبی بگیرند. متخصصین مامایی و زنان اغلب مي‌‌توانند اضطراب یک زن را کاهش دهند و راه حل‌ها یا منابعی که تغذیه با شیر مادر را به یک انتخاب عملی برای او و خانواده اش بدل سازد پیشنهاد نمایند.