کودکان و شنا، چه وقت استخر ممنوع است؟

شهرزاد: یادش به‌خیر! بچه که بودیم، تمام ذوق و دل‌خوشی‏مان در روزهای گرم تابستان، این بود که تشتی پر از آب را در حیاط خانه، زیر نور آفتاب بگذاریم تا گرم شود و بعد از ناهار که بزرگ‌ترها مشغول استراحت می‏شدند، می‏رفتیم و آبی به ‏تن می‏زدیم. تشت کوچک آب، همه زندگی‏مان بود که در آن بنشینیم و شلپ‌شلپ روی آب بکوبیم و از برخورد قطره‏های آب به صورت‌مان لذت ببریم.

 امروز اما نه از تشت آب خبری است، نه از آب فراوان بدون یارانه و نه حیاط کوچکی که کودکان در آن بچگی کنند. کودکان امروز، اگر پدر و مادرشان، حال و روز خوبی داشته باشند، به استخر می‏روند، اگر نه، به نهر آبی آلوده یا کانالی در سطح شهر، بسنده می‏کنند.

در این پرونده، کوشیده‌‏ایم خوبی‏ها و بدی‏های آب‏تنی را از زبان کارشناسان مختلف برایتان بگوییم؛ پس، با ما باشید.

اگر کودک‌تان بیمار است، او را به استخر نبرید

وارد شدن به آب‌های غیراستاندارد و تماس آن با دستگاه تنفسی كودك، به‌خصوص سینوس‌های صورت و حتی درگیری ریه و بلع آن میتواند كودك را در معرض بیماریهای عفونی، مشكل‌های تنفسی غیرعفونی و بیماریهای گوارشی قرار دهد.

این قضیه، هم میتواند كودك را مستعد سرماخوردگی و هم عفونت‌های ویروسی مختلف را به او منتقل کند.

از جمله این ویروس‌ها كه از استخرها و محیط‌های آلوده منتقل میشود، عاملی به نام «آدنو ویروس» است كه میزان شیوع آن در تهران نیز بسیار بالاست.

 این ویروس، انتقال بالایی از طریق آب محیط‌های مرطوب، حوله و وسایل شنا دارد. ابتلا به این ویروس باعث عفونت چشم‌ها و تب بالا میشود كه چندین روز ادامه دارد و میتواند باعث سرفه و درگیری ریوی شود.

عفونت‌های باكتریال و چركی مختلف هم میتوانند پس از آب‌تنی كردن در آب‌های آلوده، در كودك، ایجاد بیماری كنند. یكی از این بیماریها، سینوزیت چركی است كه به‌واسطه ورود آب آلوده به سینوس‌های صورت ایجاد میشود.

علایم مهم ابتلا به سینوزیت این است كه كودك، چند روز پس از شنا یا آب‏تنی، دچار سردرد، تهوع، گرفتگی بینی، خلط زیاد در بینی و حلق و سرفه میشود.

 این حالت‌ها، در كودكانی كه سابقه آلرژی بینی دارند، مشكل‌های زیادی ایجاد میكند. از سوی دیگر ورود آب آلوده به ریه، باعث بروز عفونت‌های ریوی میشود. در واقع، هم عوامل باكتریال و هم عوامل قارچی میتوانند باعث ایجاد سینه‌پهلو در كودك شوند.

بلعیدن آب آلوده در زمان شنا كه در كودكان، بارها اتفاق میافتد، عوامل بیماریزای زیادی را وارد دستگاه گوارش میكند كه مهم‌ترین آن‌ها، میكروب وبا در مناطق آلوده به وبا، بیماریهای انگلی مختلف مانند ژیاردیا، آمیب و عفونت‌های كِرمی مانند آسكاریس، كرم‌های لوله‌ای، حصبه و شبه‌حصبه است.

 ابتلا به این بیماریها، در رودخانه‌هایی كه فاضلاب‌های خانگی یا فاضلاب كارگاه‌ها و كارخانه‌ها به آن‌ها میریزد و نظارتی روی آن‌ها نیست یا حتی در رودخانه‌هایی كه حیوانات مختلف وارد آن میشوند و آب را آلوده میكنند، بیش‌تر دیده میشود.

مثلا در شمال كشور، بیماری مهمی به نام «لپتوسپیروز» وجود دارد كه آب‌تنی یا قرارگیری در شالیزارها میتواند فرد را به این بیماری مبتلا كند. این بیماری، بسیار سخت بوده و تب‌های بالایی ایجاد میكند.

ابتلا به بیماریهای انگلی، در مناطق مرطوب، شیوع بالاتری دارد؛ زیرا تخم‌ انگل، مدت زمان زیادی زنده میماند و با آلوده كردن آب‌ها، بیماریهای انگلی زیادی ایجاد میكند.

گاهی گفته میشود آب‌تنی در دریاها هم باعث آلودگی شناگران میشود. این امر، بستگی به غلظت مواد آلوده در دریا دارد؛ به‌خصوص در دریای جنوب كه آلوده به مواد نفتی نیز هست.

اگر غلظت این مواد، كم باشد، معمولا، مشكل زیادی ایجاد نمیكند، اما اگر غلظت مواد آلوده دریا، بالا باشد، هم استنشاق آب و هم‌ وارد شدن به آن میتواند صدمات ریوی قابل توجهی ایجاد كند.

 در مورد سایر آلودگیها هم همین‌طور است. بنابراین این فكر درست نیست كه چون آب دریا، نمك دارد و نمك، ضدعفونیكننده است، پس شناگران را آلوده نمیكند.

آلوده شدن در دریا، به حساسیت فرد یا كودك هم بستگی دارد. ممكن است برخی از بیماریهای عفونی، برخی را آلوده و بعضی دیگر را آلوده نکند.

در مناطقی كه جمعیت زیادی، مشغول شنا هستند، ممكن است بسیاری از افراد، بهداشت مناسبی نداشته باشند و آب را آلوده كنند. در حالی که اگر شنا در دریا، با اصول درستی انجام شود، كودك اجازه نداشته باشد سرش را در عمق آب فرو ببرد و پس از شنا، به‌درستی حمام شود، دچار مشكل زیادی نخواهد شد.

بهداشت استخرها را جدی بگیرید

استخرهای ما باید از نظر رعایت مسایل بهداشتی، كاملا استاندارد باشند. میزان كُلری كه باید در آب وجود داشته باشد، حد مشخصی دارد كه اگر از این میزان، بالاتر باشد، فرد را دچار عوارض تنفسی، آلرژی و حتی تشدید آسم در استخرهای سرپوشیده میكند و اگر میزان كلر، كم‌تر از حد طبیعی باشد، فرد را دچار بیماریهای مختلف عفونی خواهد کرد.

مسئولان استخرها باید فیلتراسیون مناسبی برای بسیاری از انگل‌ها قرار دهند؛ هر چند كه طبق تحقیقات، استفاده از فیلتراسیون هم نتوانسته برای كنترل بسیاری از میكروب‌ها، به‌خصوص انواعی از تك‌یاخته‌ها، موثر واقع شود.

والدین باید بدانند

زمانی كه كودك‌تان، بیمار است، او را برای شنا وآب‏تنی، به مكان‌های عمومی نبرید. كودكی كه خود، مبتلا به عفونت ویروس است، میتواند ویروس را گسترش داده و سایر كودكان را بیمار كند.

به استخر بردن كودكانی كه دچار عفونت‌ روده‌ای شده و ممکن است دچار بیاختیاری باشند، كار درستی نیست.

كودكان مبتلا به بیماریهای قارچی و زخم باز هم نباید وارد آب شوند.

نور آفتاب، بسیاری از ویروس‌ها را از بین میبرد. بنابراین بهتر است كودكانی را كه به بیماری‌های عفونی، خیلی حساس هستند، به استخرهای روباز ببرید تا نور آفتاب به آب، محیط اطراف استخر و به بدن کودک‌تان بتابد.

آب‏تنی در آب‌های آلوده، پوست و مو را درگیر می‏کند

آب‌تنی در آب‌های آلوده، به‌خصوص در بركه‌ها كه آب، جریان ندارد و راكد است، نه‌تنها كودكان كه حتی بزرگسالان را هم دچار مشكل‌هایی میكند، اما از آن‌جا كه ایمنی بدن در كودكان، مانند بزرگسالان، كامل نشده و بدن، هنوز، پادتن‌های زیادی در مقابل بیماریهای گوناگون نساخته است، در نتیجه، زودتر و شدیدتر از بالغان، به بیماریهای مختلف مبتلا میشود.

شناكردن در این آب‌ها، انواع و اقسام بیماریهای داخلی و پوستی را با خود به ارمغان میآورد. از بین بیماریهای پوستی میتوان به عفونت‌های رایج باكتریایی كه باعث ابتلا به كورك و دمل میشود و عفونت‌های قارچی بیماریزا به فرم‌های مختلف اشاره كرد. وقتی کودکی، وارد آب آلوده میشود، عوامل بیماری‏زا، به‌راحتی، روی پوست و موهایش مینشینند و باعث بروز بیماریهای مختلفی در وی میشوند.

یكی دیگر از فاكتورهای خطر، انگل‌ها هستند كه مهم‌ترین آن‌ها، اونكوسرسیازیس است. اونكوسرسیازیس، یک بیماری عفونی است كه باعث نابینایی در بسیاری از كشورهای آفریقایی می‏شود.

این بیماری، از طریق گزش پشه سیاه منتقل می‏شود كه در رودخانه، تخم‌گذاری می‏كند. این انگل‌ها میتوانند وارد پوست شده و فرد را آلوده كنند؛ البته این بیماری، در ایران، شیوع زیادی ندارد.

به همه والدین توصیه میكنم اول، از شنا و آب‌تنی كردن كودكان‌شان در محیط‌های آلوده، مانند بركه‌ها و رودخانه‌های آلوده به انواع زباله‌ها، فاضلاب و فضولات انسانی و حتی استخرهایی كه بهداشت آن‌ها، به‌خوبی رعایت نمیشود، با توجه به فصل تابستان و تراكم شناگران با سطح فرهنگ‌های مختلف، خودداری كنند.

اگر روی پوست كودك تغییراتی دیدید، مثلا اگر رنگ پوست در قسمت‌هایی از بدن طبیعی نبود، ملتهب و قرمز شده یا خارش داشت یا اگر پوست دچار فرورفتگیها و برآمدگیهایی شده بود، آن‌ها را جدی بگیرید و برای درمان، به پزشك متخصص پوست مراجعه كنید.

این علایم ممكن است در سر، به‌صورت شوره‌های چسبنده ظاهر ‌شوند و نشان‌دهنده یك بیماری قارچی یا باكتریایی هستند كه باید درمان شوند.

درمان نکردن بیماریهای پوست در كودكان، نه‌تنها آن‌ها را دچار مشكل خواهد كرد، بلكه ورود این كودكان به استخرها، باعث آلوده شدن آب و بیماری دیگر شناگران خواهد شد. پس، حتما درمان‌ها را جدی بگیرید و تا پایان دوره درمان، وارد آب استخر نشوید و به حقوق دیگران احترام بگذارید.

بازی، نیازی برای تمام سنین است

به هرگونه فعالیت جسمی یا ذهنی هدفدار که به شکل فردی یا گروهی، انجام و باعث شادی و لذت میشود، بازی میگویند. بر اساس این تعریف، نه‌تنها کودکان، بلکه نوجوانان، جوانان، بزرگسالان و حتی افراد سالمند هم گاهی به بازیکردن نیاز دارند.

از نظر روان‌شناسان، بازی، فعالیتی است که کارکردهای روان‏شناختی ویژه خود را دارد و میتوان از آن برای ایجاد یا افزایش انرژی روانی، کاهش تنش‌ها (از راه تخلیه فشارهای روانی)، متعادل‌كردن هیجان‌ها و سرانجام، تسکین احساسات دردناکی که فرد تجربه میکند، بهره گرفت. 

از دیگر کارکردهای بازی می‌توان به افزایش خلاقیت، تقویت قوای بدنی و عضلانی، افزایش هماهنگی حرکتی ظریف و تقویت مهارت‌های اجتماعی و همکاری از طریق تعامل با هم‌بازی‌ها اشاره كرد. هر بازی و تفریحی که این خصوصیات را بیش‌تر در خود داشته باشد، بازی بهتر و مفیدتری است.

از میان انواع بازیهایی که برای تمام سنین وجود دارد، آب‌بازی، یکی از بهترین و لذت‌بخش‌ترین بازیهایی است که به این کارکرد‌ها میانجامد.

آب‏ بازی باعث آرامش کودک و تخلیه هیجان‏های او می‏شود و او، از این طریق، از ناراحتی‏ها، فشارها و تنش‏ها، رهایی می‏یابد و احساس آرامش می‏کند. هم‌چنین، چون آب‏بازی، جذابیت بسیاری برای کودکان دارد، والدین و مربیان می‏توانند به‌وسیله بازی‏های متنوع و طرح پرسش‏های مختلف، تفکر خلاق را در کودکان پرورش دهند.

مثلا این‌که چه چیزهایی در آب شناورند یا چه چیزهایی ممکن است زیر آب بروند و... کودک، هنگام بازی کردن در آب می‏آموزد که برای پر کردن دو ظرف، هماهنگی چشم و دست لازم است.

آب‌بازی، در عین حال که باعث تحرک می‏شود، می‏تواند بدخلق‏ترین کودکان را آرام کند. آب، ماده‌ای آرام‏بخش است. بنابراین اگر کودک‌تان، روز غیرقابل تحملی داشته و هیچ‏کس نتوانسته کاری برای او انجام دهد، گاهی اوقات، لگنی پر از آب، می‏تواند برای آرام کردن او، مفید باشد.

هنگام آب‏تنی کودکان‌تان، آن‌ها را تنها نگذارید

آب‌بازی، یكی از مفرح‌ترین و لذت‌بخش‌ترین بازیهایی است كه كودكان، علاقه وافری به انجام آن دارند. گرچه به نظر میرسد این بازی، از نظر سلامت جسمی و روحی، برایشان بسیار مفید است، اما والدین، در كنار مفرح‌ و لذت ‌بخش‌بودن این بازی، نباید نكته‌های ایمنی مربوط به این مساله را فراموش كنند؛ زیرا ممكن است سلامت كودك‌شان، به خطر بیفتد.

1. والدین باید به این مساله توجه داشته باشند که حتما لازم نیست یك كودك، در استخر غرق شود. اگر كودكی، به‌صورت سرازیر، در سطل آب بیفتد و نتواند تعادل خود را حفظ كند یا توانایی كافی برای بلند شدن نداشته باشد، احتمال غرق‌شدگی او، بسیار بالاست. بنابراین اگر كودك‌تان، توانایی نگهداری از خود را ندارد یا ضریب ایمنی بدن وی، بسیار ضعیف است، حتما هنگام آب‌بازی، مراقب او باشید.

2. معمولا، کودکان خردسال، در آبی به عمق کم نیز ممکن است غرق شوند. وقتی آن‌ها در کنار هر نوع آب، از وان حمام گرفته تا حوض، از جوی گرفته تا استخر هستند، آن‌ها را زیر نظر بگیرید.

3. هرگز ظروفی با جنس شیشه، سرامیک، گلدان‌های سفالی و دیگر مواد شکننده را هنگامی كه كودك در حال آب‌بازی است، نزدیك او قرار ندهید.

4. برای نگه‌داری و مراقبت از بچه‌های خردسال، هرگز به کودکان بزرگ‌تر اعتماد نکنید.

5. مراقب باشید كف‌پوش مكانی كه كودك در آن آب‌بازی میكند، سُر یا لیز نباشد.

6. با توجه به این‌كه احتمال سُرخوردگی كودكان، هنگام آب‌بازی، بالاست، مراقب باشید دمپایی لاانگشتی یا ابری به پا نداشته باشند.

7. حواس‌تان باشد مكانی كه كودك در آن آب‌بازی میكند، فضایی بسته نباشد؛ زیرا ممكن است سر كودك، در اثر سُرخوردن یا افتادن در فضاهای بسته، به لبه‌های تیزی كه ممكن است آن‌جا باشد، اصابت كند.

7. در صورتی كه هنگام بازی، در اثر سقوط یا سرخوردن، به سر كودك‌تان، ضربه وارد و دچار خونریزی شد، روی نقطه آسیب‌دیده، دستمالی بگذارید و آن را فشار دهید. اگر شدت خونریزی، بالا بود و دستمال پر از خون شد، از برداشتن دستمال خودداری كنید؛ زیرا ممكن است لخته خون، جدا شده و خونریزی، شدیدتر شود. توصیه میشود در این شرایط، دستمال دیگری را روی آن قرار داده و محل خونریزی را فشار دهید.

8. اگر كودك‌تان در اثر ضربه، دچار تشنج یا كاهش هوشیاری شد یا حركت‌های غیرطبیعی از خود نشان داد یا خواب‌آلوده شد، او را به پهلوی چپ بخوانید و از حركت دادن او، اجتناب كنید. سپس، سریع، با اورژانس تماس بگیرید.

9. از هرگونه خوددرمانی پرهیز كنید و با این تصور كه شاید بعد از مدت زمانی، حال كودك خوب شود، دست روی دست نگذارید و مساله را جدی بگیرید.

10. اگر كودك، در اثر افتادن یا لیز خوردن، دچار آسیب گردن، مفاصل یا استخوان شد، او را بیحركت نگه دارید. در صورتی كه استخوان دچار بدفرمی یا بدشكلی است و احتمال دررفتگی یا شكستگی در آن وجود دارد، به‌وسیله تخته، آن را ثابت نگه دارید و سریع، از اورژانس كمك بگیرید.

11. اگر كودك، در اثر افتادن در وان آب، دچار غرق‌شدگی یا حالت نیمه‌غرق‌شدگی شد، به هیچ‌وجه، او را وادار به استفراغ نكنید. كودك را به پهلوی چپ بخوابانید و سریع، با اورژانس (115) تماس بگیرید.