رفلاکس معده؛ علل، علائم و راه‌های درمان آن

رفلاکس معده یا GERD نوعی بیماری گوارشی است. این بیماری عضله‌ی تنگ‌کننده‌ی پایینی مری (LES) را درگیر می‌کند. این عضله در واقع حلقه‌ای است که بین مری و معده قرار دارد. خیلی افراد، مثلا زنان باردار، از سوزش معده یا سوءهاضمه رنج می‌برند. این مشکلات اغلب به‌خاطر رفلاکس معده به‌وجود می‌آیند. پزشکان معتقد‌ند بیماری رفلاکس معده به‌خاطر مشکلی به نام فتق حجاب حاجز به‌وجود می‌آید. در اکثر موارد رفلاکس معده را می‌توان به کمک رژیم و سبک زندگی بهتر درمان کرد. ولی در برخی موارد درمان دارویی یا جراحی لازم می‌شود. با ما باشید تا در این باره بیشتر بدانید.

حتما بخوانید:

• ۱۱ خوراکی که باعث سوزش معده می‌شود
• علائم میکروب معده، شیوه تشخیص و راه درمان آن
• ۹ کاری که نباید با معده‌ خالی انجام دهید

رفلاکس معده چیست؟

این بیماری در اصل «بیماری رفلاکس معدی-نایی» نام دارد. در واقع معدی-نایی به معده و عضله‌ی تنگ‌کننده‌ی نای مربوط می‌شود. رفلاکس یعنی بازگشت. بنابراین، رفلاکس معده یعنی وقتی محتویات معده از عضله‌ی تنگ‌کننده‌ی نای به سمت بالا باز می‌گردند.

در گوارش طبیعی، عضله تنگ‌کننده‌ی پایینی نای (LES) باز می‌شود. این عضله کمک می‌کند غذا از نای وارد معده شود. و بعد این عضله بسته می‌شود. در این صورت غذا و اسید معده نمی‌توانند دوباره به نای بازگردند.

رفلاکس معده وقتی اتفاق می‌افتد که LES ضعیف می‌شود یا در مواقع نامناسب باز می‌شود. در این موارد محتویات معده می‌توانند به مری بازگردند.

شدت رفلاکس معده به‌شدت مشکل LES بستگی دارد. نوع و مقدار موادی که از معده بالا آمده‌اند و تأثیر خنثی‌کننده‌ی بزاق هم روی این بیماری تأثیر دارند.

نقش فتق حجاب حاجز در رفلاکس معده چیست؟

برخی پزشکان اعتقاد دارند که فتق حجاب حاجز می‌تواند LES را ضعیف کند. ضعف LES باعث افزایش خطر ابتلا به رفلاکس معده می‌شود.

فتق حجاب حاجز وقتی اتفاق می‌افتد که بخش بالایی معده به بالا حرکت می‌کند. در واقع معده از طریق شکاف کوچکی در دیافراگم وارد سینه می‌شود. دیافراگم ماهیچه‌ای است که شکم را از سینه جدا می‌کند.

تحقیقات اخیر نشان داده‌اند این شکاف دیافراگم برای نگه‌داشتن بخش پایینی مری مفید است. خیلی از افرادی که فتق حجاب حاجز دارند، دچار سوزش و رفلاکس معده نمی‌شوند، ولی ابتلا به فتق حجاب حاجز ممکن است باعث شود محتویات معده راحت‌تر وارد نای شوند.

سرفه، استفراغ، رگ‌به‌رگ‌شدگی یا کار فیزیکی شدید می‌تواند فشار روی شکم را بیشتر کند. این مسئله باعث بروز فتق حجاب حاجز می‌شود. چاقی و بارداری هم می‌توانند منجر به این مشکل شوند.

خیلی افراد بالای ۵۰ سال که در سلامتی به سر می‌برند هم به فتق حجاب حاجز خفیف مبتلا هستند. اگرچه این بیماری مختص افراد میان‌سال است،‌ ولی فتق حجاب حاجز برای افرادی با تمام سنین پیش می‌آید.

فتق حجاب حاجز معمولا به درمان نیاز ندارد. اما اگر فتق حجاب حاجز در خطر خفه‌شدن باشد درمان واجب می‌شود. خفه‌شدن یعنی اینکه فتق طوری می‌پیچد که جریان خون را متوقف می‌کند. وقتی فتق حجاب حاجز باعث رفلاکس شدید معده یا ازوفاژیت یا تورم مری می‌شود هم درمان لازم است. پزشک می‌تواند جراحی انجام دهد تا اندازه‌ی فتق را کاهش دهد یا از خفگی جلوگیری کند.

چه عوامل دیگری باعث رفلاکس معده می‌شوند؟

رژیم غذایی و سبک زندگی می‌توانند موجب رفلاکس معده شوند. غذاها و نوشیدنی‌های خاصی مانند شکلات، نعنا، غذاهای چرب و سرخ‌شده، قهوه و نوشیدنی‌‌های الکلی می‌توانند باعث رفلاکس و سوزش معده شوند.

تحقیقات نشان می‌دهند که سیگار کشیدن LES را شل می‌کند. چاقی و بارداری هم می‌توانند باعث بروز علائم رفلاکس معده شوند.

علائم سوزش معده کدام‌ها هستند؟

سوزش معده یا سوءهاضمه از علائم معمول رفلاکس معده هستند. این علائم معمولا حس دردی سوزنده در سینه دارند. این درد معمولا پشت قفسه سینه شروع می‌شود و به گردن و گلو می‌رسد.

خیلی افراد می‌گویند حس می‌کنند غذا به دهان‌شان باز می‌گردد و دهان‌شان مزه‌ی ترش یا تلخی دارد.

درد، سوزش یا فشار سوزش معده می‌تواند تا ۲ ساعت طول بکشد. این درد معمولا بعد از غذا بدتر می‌شود. دراز کشیدن یا خم شدن هم می‌تواند باعث سوزش معده شود.

خیلی افراد وقتی راست می‌ایستند یا قرص معده می‌خورند بهتر می‌شوند. قرص معده اسید را از نای پاک می‌کند.

درد سوزش معده را گاهی اوقات با درد‌های بیماری قلبی یا حمله‌ی قلبی اشتباه می‌گیرند، ولی تفاوت‌هایی بین این دو وجود دارد. ورزش، درد ناشی از بیماری قلبی را بدتر می‌کند. با استراحت درد بهتر می‌شود.

سوزش معده خیلی ربطی به فعالیت فیزیکی ندارد، ولی اگر نمی‌توانید تفاوت بین این دو را تشخیص دهید، در صورت احساس کردن درد سینه حتما به پزشک مراجعه کنید.

سوزش معده و رفلاکس معده چقدر معمول هستند؟

بیش از ۶۰ میلیون آمریکایی بالغ حداقل ماهی یک بار سوزش معده را تجربه می‌کنند. بیش از ۱۵ میلیون آمریکایی بالغ هر روز از سوزش معده رنج می‌برند. خیلی از زنان باردار هر روز سوزش معده دارند.

تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که رفلاکس معده در نوزادان و کودکان بیش از آنی است که قبلا تصور می‌کردیم. این مسئله ممکن است موجب استفراغ مداوم،‌ سرفه و مشکلات تنفسی دیگر شود.

درمان رفلاکس معده چیست؟

پزشکان تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی را توصیه می‌کنند. این تغییرات برای بیشتر افراد مبتلا به رفلاکس معده کارساز است. درمان در واقع میزان رفلاکس را کاهش می‌دهد یا آسیب وارد‌شده به لبه‌ی نای به‌خاطر محتویات بالاآمده‌ی معده را بهبود می‌بخشد.

پزشکان توصیه می‌کنند از غذاها و نوشیدنی‌هایی که LES را ضعیف می‌کنند دوری کنید. این غذاها شامل شکلات، نعنا، غذاهای چرب، قهوه و نوشیدنی‌های الکلی می‌شوند.

غذاها و نوشیدنی‌هایی که می‌توانند به لبه‌ی نای آسیب وارد کنند مصرف نکنید. این غذاها شامل مرکبات،‌ آب مرکبات، گوجه‌فرنگی و فلفل می‌شوند.

با کاهش غذای مصرفی‌تان می‌توانید علائم بیماری را کاهش دهید. غذاخوردن ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب هم می‌تواند رفلاکس را کمتر کند. وقتی ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب غذا می‌خورید، اسید معده‌ی شما کاهش می‌یابد و معده تا حدی خالی می‌شود.

به‌علاوه، کاهش‌ وزن معمولا علائم این بیماری را کمتر می‌کند. خیلی از افرادی که اضافه‌وزن دارند، وقتی لاغرتر می‌شوند کمتر دچار رفلاکس معده می‌شوند.

سیگار کشیدن LES را ضعیف می‌کند. ترک کردن سیگار یکی از بهترین روش‌های بهبود علائم رفلاکس معده است.

می توانید بالای تخت را ۱۵ سانت بالا بیاورید. یا روی تخت‌های مخصوص بخوابید. به این صورت جاذبه‌ی زمین کمک می‌کند تا مقدار کمتری از محتویات معده وارد نای شوند.

از بالش برای بلند کردن سر و بدن خود استفاده نکنید. این کار فقط باعث می‌شود فشار بیشتری به معده وارد شود.

به‌همراه تغییراتی در رژیم و سبک زندگی، پزشک ممکن است دارو‌های دیگری را هم تجویز کند.

ضداسید می‌تواند اسید معده و نای را خنثی و سوزش معده را متوقف کند. ضداسیدهای معمولی می‌توانند برای خیلی از افراد علائم بیماری را بهبود ببخشند.

ضداسید‌هایی که با عامل کف‌زا ترکیب شده‌اند هم برای برخی افراد مفید هستند. این مواد مانعی از جنس کف ایجاد می‌کنند. این کف اجازه نمی‌دهد رفلاکس معده اتفاق بیفتد.

اما استفاده‌ی بلندمدت از ضداسیدها هم عوارض جانبی دارد. این عوارض شامل اسهال، متابولیسم متفاوت کلسیم (تغییراتی در هضم و استفاده از کلسیم در بدن) و جمع‌شدن منیزیم در بدن می‌شوند.

منیزیم اضافی در بدن می‌تواند برای بیماران کلیوی خطرناک باشد. اگر برای بیش از دو هفته از ضداسید استفاده کردید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

اگر به رفلاکس و سوزش معده مزمن دچار هستید، پزشک ممکن است داروهای دیگری تجویز کند. این داروها مقدار اسید معده را کاهش می‌دهند. این داروها شامل بلاکرهای H2 می‌شوند. این بلاکرها از ترشح اسید در معده جلوگیری می‌کنند. بلاکرهای H2 شامل این موارد می‌شوند: سیمتیدین،‌ فاموتیدین، نیزاتیدین و راینیتیدین.

نوع دیگری از دارو، مهارکننده‌های پروتون پمپ (یا پمپ اسید) است. مهارکننده‌ نوعی آنزیم است (پروتئینی که در سلول‌های تولید‌کننده‌ی اسید در معده وجود دارد). این آنزیم برای ترشح اسید لازم است. داروهای مهارکننده‌ی پروتون پمپ ازومپرازول، لانزوپرازول،‌ اومپرازول،‌ پنتوپرازول، رابپرازول، دگزلانپرازول و اومپرازول/بی‌کربنات سدیم را شامل می‌شوند.

اگر سوزش یا رفلاکس معده ادامه پیدا کرد چه ‌کنیم؟

اگر رفلاکس معده‌ی شدید و مزمن شما با راه‌حل‌هایی که تا به حال عنوان شدند بهتر نشد، باید ارزیابی تشخیصی کامل‌تری انجام دهید.

پزشک از آزمایشات و فرایند‌های تشخیصی مختلفی استفاده می‌کند تا بیمار مبتلا به سوزش معده‌ی مزمن را معاینه کند.

آندوسکوپی فرایندی مهم برای افراد مبتلا به رفلاکس معده‌ی مزمن است. در این فرایند پزشک لوله‌ی کوچک و چراغ‌داری را با یک دوربین کوچک وارد مری می‌کند. با استفاده از این دوربین،‌ پزشک به‌دنبال تورم یا زخم بافت اطراف مری می‌گردد.

اگر نتیجه‌ی اندوسکوپی غیرطبیعی باشند،‌ یک بیوپسی (یک نمونه‌ی کوچک از بافت) از بافت اطراف مری می‌تواند به پزشک کمک کند تا بیماری را تشخیص دهد.

در اولین مراحل، آزمایش دستگاه گوارش فوقانی هم ممکن است انجام شود. این آزمایش عکس‌برداری با اشعه ایکس است که مری، معده و شکم (بخش بالایی روده کوچک) را نشان می‌دهد.

آزمایش دستگاه گوارش فوقانی اطلاعات محدودی را در مورد دلایل احتمالی رفلاکس ارائه می‌دهد. ولی همین اطلاعات برای تشخیص بیماری‌هایی مانند زخم معده کافی هستند.

آزمایش مانومتری و امپدانس مری، اندازه‌گیری مری تحت فشار، گاهی اوقات به تشخیص فشار پایین LES یا انقباض غیرطبیعی ماهیچه‌ی مری کمک می‌کنند.

برای بیمارانی که تشخیص آنها سخت است، پزشک ممکن است سطح اسید داخل نای را با استفاده از آزمایش PH اندازه‌گیری کند. آزمایش PH سطح اسیدیته‌ی نای و علائم آن در طول غذاخوردن، فعالیت‌کردن و خواب را می‌سنجد.

روش‌های جدید بازبینی بلندمدت PH توانایی تشخیص در این حوزه را بهبود بخشیده‌اند.

آیا رفلاکس معده به جراحی نیاز دارد؟

تعداد کمی از افرادی که رفلاکس معده دارند ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند. به این دلیل که رفلاکس بسیار شدید است و بیمار به درمان دارویی پاسخ نمی‌دهد.

اما تا همه‌ی راه‌ها را امتحان نکرده‌اید لازم نیست به جراحی فکر کنید. فوندوپلیکاسیون جراحی‌ای است که فشار نای پایینی را افزایش می‌دهد.

جراحی اندوسکوپی هم می‌تواند عملکرد LES را بهبود ببخشد. یکی از روش‌های جدید جراحی استفاده از الکترودهایی است که زخم‌های LES را بهبود می‌بخشند.

مشکلات رفلاکس معده بلندمدت چیست؟

گاهی‌اوقات رفلاکس معده مشکلات جدی‌ای به‌وجود می‌آورد. وقتی اسید معده در نای زیاد می‌شود، نای ممکن است دچار التهاب و زخم شود.

زخم نای ممکن است باعث بروز خون‌ریزی نای شود. به‌علاوه باریک‌شدن یا بسته‌شدن نای هم ممکن است به‌خاطر زخم بلندمدت به‌وجود بیاید.

برخی افراد به بیماری‌ای به نام «مری بارت» مبتلا می‌شوند. این بیماری می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد.

نتیجه‌گیری

رفلاکس معده می‌تواند فعالیت‌های روزانه را محدود کند، ولی این بیماری به‌ندرت زندگی را تهدید می‌کند. اکثر افراد اگر دلایل و درمان این بیماری را بشناسند می‌توانند از شر آن خلاص شوند.

در ادامه بخوانید: چه غذاهایی برای رفلاکس معده مفیدند و چه غذاهایی مضر؟

این مجموعه صوتی پرطرفدار را از دست ندهید

مقالات صوتی

مجموعه صوتی پرطرفدارترین مقالات با موضوع علائم، پیشگیری و درمان بیماری‌ها

سلامتی ارزشمندترین دارایی انسان است

14000تومان 7000تومان

مشاهده محصول