انفجارات فضایی

تا سی چهل سال پیش اختر شناسان برین عقیده بودند که اجسام فضایی در اثر گذشت زمان چندان تغییر می کنند و تکامل ستارگان و کهکشان ها به قدری آهسته است

تا سی چهل سال پیش اختر شناسان برین عقیده بودند که اجسام فضایی در اثر گذشت زمان چندان تغییر می‌کنند و تکامل ستارگان و کهکشان‌ها به قدی آهسته است که هیج تحول قابل توجهی در طی زمان معینی که گذشت آن را می‌توان مشاهده نمود.

در آنها رخ نمی‌دهد. آنها درباره ستارگان متغییر که به وسیله تغییرات مکرر درخشندگیشان مشخص می‌شوند. درباره ستارگانی که در ضمن فرآیندهای شدید از خود ماده خارج می‌سازند و همچنین درباره انفجار نواختر‌ها و ابرنواخترها که با آزاد شدن مقادیر زیادی انرژی هموراه می‌باشند، اطلاعاتی داشتند. تمام این پدیده‌ها از نظر علمی بسیار مورد توجه قرار گرفتند. ولی اعتقاد بر این بود که این رویداد‌ها اتفاقی هستند و اهمیت چندانی ندارند.

در دهه ۱۹۵۰ عقایدی ، جایگزین نظریه‌هایی شد که پدیده‌های متغیر مراحل طبیعی تکامل ماده در جهان هستند و نقش مهمی در زندگی اجسام فضایی ایفا می‌نمایند. انواع گوناگونی از رویدادهای شدید و حتی انفجارهائی که باعث آزاد شدن انرژی بسیاری می‌شدند کشف شدند. به ویژه مشخص شد که برخی از کهکشان‌ها منابع پر قدرت انتشار موج رادیویی می‌باشند.

● انفجار در کهکشانها

برخی از کهکشان‌ها منابع پر قدرت انتشار موج رادیویی می‌باشند، یکی از این گونه کهکشانها کهکشان رادیویی ماکیان A در منطقه صورت فلکی ماکیان می‌باشد. این کهکشان یک ایستگاه رادیویی فوق‌العاده پرقدرت است. با آنکه فاصله ما با خورشید حدود هشت دقیقه نوری و فاصله ما با کهکشان حدود ۷۰۰ میلیون سال نوری است. فیزیک امواج این کهکشان به زمین می‌رسند و با انرژی ، جرم سکون خورشید برابر می‌باشند.

معلوم شده کل انرژی آزاد شده به وسیله الکترون‌های نسبیتی یعنی الکترونهائی که سرعت انتشار آنها با سرعت نور قابل قیاس است و موجب نشر موج رادیویی کهکشانهای رادیویی می‌شوند، احتمالا زیاد است.

● انفجار در صور فلکی

سحابی گازی شکل کوچک در صورت فلکی ثور تا در نیمکره شمالی آسمان قرار گرفته ، برای مدتهای طولانی افکار اخترشناسان را به خود جلب نموده است، اختر شناسان به واسطه شکل عجیب این سحابی که به شکل خرچنگ بزرگی با شاخ‌های متعدد شباهت دارد، آن را خرچنگ نامیده‌اند. شرح وقایع آن حاکی از این است که در بهار سال ۱۰۵۴ ، ستاره‌ای در صورت فلکی ثور دارای روشنایی خیره کننده‌ای شد.

درخشندگی این ستاره برای مدت ۲۳ روز به قدری زیاد بود که مردم می‌توانستند، به وضوح آن را در روشنایی روز مشاهده نمایند. دانشمندان به این نتیجه رسیدن که سحابی خرچنگ بقایای انفجار یک ابرنواختر می‌باشد.

● نشر رادیوئی کهکشان‌ها

مطالعات بیشتر نشان دادند که سحابی خرچنگ منبع بسیار نیرومند موج رادیویی است. همان طور که می‌دانید هر جسم فضاییکهکشان ، ستاره ، سیاره یا سحابی در صورتی که دمایش بالای صفر مطلق باشد، باید امواج الکترومغناطیسی را در ناحیه رادیویی (امواج رادیویی حرارتی) منتشر نماید. واقعیت حیرت‌انگیزی که در مورد سحابی خرچنگ وجود داشت این بود که نشر موج رادیویی آن از مقدار نشر موج رادیویی حرارتی که این سحابی به مناسبت دمایش می‌بایست داشته باشد، بسیار نیرومندتر بود. در چنین موقعیتی یکی از مهمترین فرضیه‌ها مطرح گردید و آن نه تنها ماهیت نشر موج رادیویی سحابی خرچنگ را توضیح داد، بلکه راه گشای فهم بسیاری از وقایع بود که در جهان رخ می‌دهد. چنین چیزی طبیعی بود، زیرا هر جسم فضایی نشانگر قوانین کلی فرایندهای طبیعی می‌باشد.

● منشا موج رادیویی کهکشانها

فرضیه تابش الکترومغناطیسی غیر حرارتی اجسام فضایی بود که به وسیله الکترون‌های نسبیتی در میدان مغناطیسی به وجود می‌آیند و به طور مقدماتی توسط دانشمندان روسی تهیه گردید. این تابش و نتیجه شباهت با فرآیندهای که در شتابدهنده‌های ذرات باردار به وجود می‌آیند. تابش سینکروترن نامیده می‌شود.

همچنین مشخص گردید که تابش سینکروترن از مشخصات انواع گوناگونی از وقایع فضایی می‌باشد. به ویژه معلوم شد موج رادیویی کهکشانهای رادیویی دارای منشا سینکروترنی می‌باشد.