نجات هالیوود با مخاطبان خارجی

پایان تابستان امسال در آمریکا, استودیوهای بزرگ فیلمسازی هالیوود را دچار هراس کرد درآمد سالن های سینما از اوایل ماه مه تا اوایل سپتامبر که هالیوود در گذشته حدود ۴۰ درصد درآمد سالانه خود را در این مدت به دست می آورد نسبت به سال گذشته ۳ درصد کاهش داشته به طوری که درآمد فصلی فروش گیشه در آمریکا و کانادا ۴ ۲۷ میلیارد دلار بوده است

پایان تابستان امسال در آمریکا، استودیوهای بزرگ فیلمسازی‌ ‌هالیوود را دچار هراس کرد. درآمد سالن‌های سینما از اوایل ماه مه تا اوایل سپتامبر (که ‌هالیوود در گذشته حدود ۴۰ درصد درآمد سالانه خود را در این مدت به دست می‌آورد) نسبت به سال گذشته ۳ درصد کاهش داشته؛ به طوری که درآمد فصلی فروش گیشه در آمریکا و کانادا ۴/۲۷ میلیارد دلار بوده است.

در این مدت، استقبال از فیلم‌های سه بعدی کاهش یافت، فروش دی‌وی‌دی ثابت ماند و به طور کلی استقبال مردم از سینماهای آمریکا در تابستان ۲۰۱۲، در مقایسه با هر موقع از سال در ۲۰ سال گذشته، کمتر بوده است.

اما چه اهمیتی دارد؟ ‌هالیوود با کمک سلاح جدید محرمانه صنعت فیلمسازی و سرگرمی آمریکا، همچنان دوران پررونقی دارد. این سلاح، فروش فیلم در خارج از آمریکا است که ‌هالیوود را نجات داده است.

درآمد بین‌المللی ‌هالیوود (که فروش در همه جای دنیا به جز آمریکای شمالی را در‌برمی‌گیرد) طی ۵ سال گذشته بیش از ۳۵ درصد افزایش یافت و به گفته انجمن تصویر متحرک آمریکا (MPAA) ۶۹ درصد کل فروش در گیشه‌ها را در سال ۲۰۱۱ تشکیل داده است. تا ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۱ درآمد استودیوهای فیلمسازی از سالن‌های خارجی به ۱۱ میلیارد دلار رسید که در مقایسه با آن، درآمد داخلی ۷/۶ میلیارد دلار بوده است.

از آنجا که آمریکا بعد از بحران مالی ۲۰۰۸ هنوز با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند، ‌هالیوود به صحنه‌های جهانی روی آورده و نتایج جالب توجهی به دست می‌آورد. صنعت فیلم آمریکا که دیگر فضای زیادی برای رشد در داخل کشور ندارد و پرده‌های سینمایی آمریکا را اشباع کرده، چاره دیگری به جز روی آوردن به کشورهای دیگر جهان ندارد. رکود اقتصادی باعث شده ‌هالیوود خود راه نجاتش را پیدا کند.

بازارهای نوظهور چین و روسیه بزرگ‌ترین محرکان رشد ‌هالیوود در خارج محسوب می‌شوند. اما کشورهای دیگر نیز در این زمینه تاثیرگذار بوده‌اند. حتی هند که به خاطر رونق صنعت اختصاصی فیلمسازی بالیوود مدت‌ها در برابر فیلم‌های آمریکایی مقاومت کرده، کوتاه آمده است. به گفته اندرو کریپس، رییس بخش‌های اروپا، خاورمیانه و آفریقای شرکت سینمایی آی‌مکس، «هالیوود ۹ تا ۱۰ درصد از بازار بسیار بزرگی را در این کشورها در اختیار دارد؛ در حالی که در چهار-پنج سال گذشته تنها نصف این میزان را در اختیار داشت.»

هالیوود سال‌های سال، دیگر نقاط دنیا را نادیده گرفت و اکنون توجه خود را به خارج از آمریکا جلب کرده است و حتی برای اولین بار فیلم‌هایی مانند «عصر یخبندان ۴: رانش قاره‌ای» را که با بودجه‌های سنگین ساخته می‌شوند، به طور کامل براساس درخواست خارجی تهیه کرده است. این انیمیشن در شمال آمریکا فروشی نسبتا کم و معادل ۱۵۷ میلیون دلار داشت؛ اما در خارج از آمریکا به فروش فوق‌العاده ۶۷۷ میلیون دلار دست یافت.

«هری پاتر و مرگ مقدس ۲» که پرفروش‌ترین فیلم سال گذشته بود، در داخل آمریکا ۳۸۱ میلیون دلار فروش داشت که نسبت به فروش بین‌المللی ۹۴۷ میلیون دلاری، رقم ناچیزی است. در واقع، در میان پنج فیلم پولساز برتر سال ۲۰۱۱، فروش داخلی هیچ کدام از فیلم‌ها بیشتر از فروش در کشورهای دیگر نبوده است. این در حالی است که در سال ۲۰۰۸ فیلم «شوالیه تاریکی» که سری دوم از مجموعه فیلم معروف بتمن، ساخته کریستوفر نولان است، در داخل آمریکا ۵۳۳ میلیون دلار فروش داشت و فروش خارجی آن ۴۷۰ میلیون دلار بود. «شوالیه تاریکی برمی‌خیزد» نیز که امسال ساخته شد، در داخل و خارج آمریکا تا پایان تابستان، به ترتیب، ۴۳۸ و ۶۰۳ میلیون دلار فروش داشت.

حتی دو فیلم «نبرد ناو» ساخته شرکت یونیورسال و «جان کارتر» ساخته استودیوی دیزنی، که در داخل ساخته شده‌اند، درآمد خارجی بیشتری داشته‌اند. یونیورسال ۷۸ درصد از فروش ۳۰۳ میلیون دلاری و دیزنی ۷۴ درصد از درآمد ۲۸۳ میلیون دلاری را در گیشه‌های خارجی به دست آوردند.

موفقیت ‌هالیوود در خارج از آمریکا تصادفی نیست. اولین دلیل این است که استودیوهای آمریکایی این روزها بیشتر ترجیح می‌دهند مجموعه‌های علمی-تخیلی بزرگی بسازند که سراسر صحنه‌های اکشن و جلوه‌های ویژه دارند و کمتر از دیالوگ‌هایی استفاده می‌کنند که معمولا برای مخاطبین جهانی به خوبی ترجمه نمی‌شود. انیمیشن نیز در خارج از آمریکا مخاطب بیشتری دارد؛ در واقع هر چیزی که کمتر محدود به زبان باشد.

دوم اینکه کشورهایی مانند روسیه و چین با سرعت هر چه تمام‌تر در حال ساخت سالن‌های سینمایی مدرن و پیشرفته هستند. بین سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۱، تعداد سالن‌های سینما در چین دو برابر شده و به بیش از ۶۲۰۰ سالن رسیده و حتی پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۵ تعداد آنها به ۱۶۵۰۰ سالن برسد. با این حال، این تعداد هنوز هم جای افزایش دارد؛ چرا‌که به گفته انجمن ملی سینماداران آمریکا، این کشور که جمعیتی بسیار کمتر از چین دارد، از تقریبا ۴۰۰۰۰ سالن سینما برخوردار است.

سوم اینکه چین پس از سال‌ها ایجاد محدودیت برای پخش فیلم‌های آمریکایی در داخل، به تدریج پخش این فیلم‌ها را آزاد کرده است. در ماه فوریه، دو کشور قراردادی منعقد کردند که بر اساس آن علاوه بر پخش ۲۰ فیلم معمولی آمریکایی، سالانه ۱۴ فیلم نیز در قالب‌های آی‌مکس یا سه بعدی در سینماهای چین پخش شود. ‌هالیوود تاکنون مزایای این قرارداد را حس کرده است. افزایش اشتهای چین برای فیلم‌های آمریکایی در بازپخش فیلم تایتانیک به صورت ۳ بعدی به قدری مشهود بود که فروش ۶۷ میلیون دلاری آن تنها در هفته اول نمایش در چین، رکورد شکست؛ یعنی ۱۰ میلیون دلار بیشتر از کل فروش در تمام مدتی که روی پرده‌های سینماهای آمریکا بود.

تعجبی ندارد که ‌هالیوود برای به حداکثر رساندن فروش خارجی خود دست به هر کاری می‌زند. برخی استودیوها برای تولید محصولات بومی بر اساس زبان‌های محلی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. حتی شرکت فیلمسازی Legendary Pictures که در تامین مالی مجموعه فیلم‌های بتمن مشارکت داشته، فعالیتی را به تنهایی آغاز کرده تا در تولید فیلم‌های چینی سرمایه‌گذاری کند. همچنین برخی آژانس‌های تولید‌کننده برنامه‌های سرگرمی، دفاتری در شهرهای خارجی، از جمله در پکن افتتاح کرده‌اند تا فیلمسازان محلی را شناسایی کنند و پتانسیل همکارهای‌های مشترک را افزایش دهند.

به علاوه، بسیاری از استودیوها به اولین پخش عمومی فیلم خود در خارج از آمریکا اقدام کرده‌اند و معتقدند آمریکایی بودن فیلم برای جذب مخاطبین جهانی کافی است. استیون اسپیلبرگ، سال گذشته این موضوع را درک کرده بود و در نتیجه یک ماه قبل از اولین پخش فیلم «ماجراهای تن‌تن» در آمریکا، پخش آن را در بروکسل و پاریس آغاز کرد.

مترجم: مریم رضایی