حکم همان است که بود

انتخابات آمریکا از منظر سه استاد علوم سیاسی

پنج روز مانده به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، موسسه مطالعاتی اندیشه سیاسی‌- اقتصادی با حضور دکتر هرمیداس باوند، دکتر زیباکلام و دکتر متقی تاثیر انتخابات مذکور بر سیاست خارجی و داخلی ایران را با حضور نماینده‌های رسانه‌های داخلی و خارجی و علاقه‌مندان به موضوع به بحث گذاشت.

● فرهنگ سیاسی ما ملهم از نظریه توطئه است

صادق زیباکلام به عنوان اولین سخنران این میزگرد، به نگاه سنتی در ایران به قدرت و انتخابات در آمریکا که متاثر از گفتمان مارکسیستی است، اشاره کرد و گفت: تصویری که طی ده‌ها سال در ایران بوده این است که سیاست‌های کلی آمریکا را نهادها و گروه‌هایی نظیر لابی‌های صهیونیستی و گروه‌های فشار و... تعیین می‌کنند که ما چندان علم و اشرافی بر عملکرد آنها نداریم. مردم در انتخابات آمریکا نقشی ندارند بنابراین چندان فرقی ندارد که در چهارم نوامبر باراک اوبامای دموکرات رئیس جمهور شود یا مک‌کین جمهوریخواه. چرا که سیاست‌ها تعیین شده و چه باید کردها اعلام شده و هرکس انتخاب شده باید مجری آن باشد. زیباکلام با بیان اینکه جامعه سیاسی ما به شدت ملهم از فرهنگ توهم و توطئه است، ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران شاید تنها کشوری است که واقعه ۱۱ سپتامبر را کار خود آمریکایی‌ها می‌داند. وی با رد این تصور که برنده شدن هر کدام از کاندیدا در انتخابات آمریکا مهم نیست، ادامه داد: جمهوریخواهان به نظامی‌گری گرایش دارند و جنگ را شروع می‌کنند و دموکرات‌ها به آن پایان می‌دهند. به نظر او در تمام عرصه‌ها بین جمهوریخواه و دموکرات‌ها تفاوت وجود دارد چه خارجی و چه داخلی. نظیر مسائلی همچون سقط جنین و همجنس‌گرایی و الی آخر. در سیاست خارجی اگر جمهوریخواهان پیروز شوند سیاست‌های گذشته ادامه می‌یابد ولی درباره ایران اینکه این روند منجر به رویارویی نظامی می‌شود شخصا معتقدم نه ولی برخورد جدی‌تری می‌شود و تحریم‌ها شدیدتر می‌گردد و در خصوص عراق با یک نوع توافق بلندمدت خارج می‌شوند. استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در پایان گفت اگر اوباما پیروز شود ما شاهد تغییرات مهم خواهیم بود. آمریکا در خصوص ایران مصالحه و مذاکره را شروع می‌کند ولی اینکه حاکمیت در ایران چه واکنشی به شاخه زیتون در دستان اوباما نشان می‌دهد تصور می‌شود آن را جدی نمی‌گیرند.

● شکست تابوها

سخنران بعدی نشست دکتر هرمیداس باوند، سخنان خود را با بیان اینکه انتخابات آمریکا و پیامدهای آن برای ایران خطیر و مهم است آغاز نمود. استاد روابط بین‌الملل با بیان اینکه مردان بزرگ در آمریکا کاندیدا نمی‌شوند و این نقطه‌ای مثبت است چرا که مردان بزرگ ماورای قانون قرار می‌گیرند و قانون‌ساز می‌شوند؛ ادامه داد: در پروسه جدید افرادی از درون جامعه که خود را به قانون اساسی و عرف جامعه وفادار می‌دانند به روی کار می‌آیند. از اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ چهار نگرش در آمریکا اهمیت یافت.

۱) نگرشی که معتقد است جهان به منزله جنگل است و سرافرازی از آن کسانی است که قدرت و فرد دارند.

۲) نگرشی که معتقد به امنیت است و خواهان برتری بر ناوگان تجاری و نظامی است.

۳) نگرشی که معتقد است آمریکا به بازار جدید نیاز دارد و سیاست خارج از قاره آمریکا باید جدی گرفته شود.

۴) نگرشی که به رسالت تاریخی آمریکا اشاره می‌کند که باید ارزش‌های دموکراسی به جهان خارج آمریکا انتقال یابد چرا که هم جنبه انسانی دارد و هم جنبه مذهبی. باوند ادامه داد: برآیند این نگرش‌ها در سیاست خارجی آمریکا تبلور دارد. هم به عنوان جایگاه هژمونی در دنیا و هم احساس برتری از لحاظ ارزش‌های دموکراتیک، دو حزب جمهوریخواه و دموکرات متصل به خصوصیات مذکور هستند و این اتصال در سیاست خارجی تجلی می‌یابد. جمهوریخواهان، درون‌گرا، طرفدار طبقات بالا و اختیارات بیشتر ایالات و دموکرات‌ها برون‌گرا، طرفدار اقلیت‌ها، مهاجرین و طبقات پایین و قدرت بیشتر دولت فدرال هستند.

باوند با اشاره به این نکته که درست است در آمریکا همه شهروندان در برابر قانون برابرند ولی در عمل کاتولیک‌ها، سیاهان و یهودی‌ها با حساسیت خاصی مواجه هستند، ادامه داد در این انتخابات تابوها شکسته شد؛ اینکه یک سیاهپوست یا یک زن کاندیدا شود نشانه تغییر به‌وجود آمده است که بینش و نگرش را در سیاست آمریکا چه داخلی و چه خارجی تغییر خواهد داد. استاد روابط بین‌الملل با بیان اینکه شعارهای انتخاباتی مقتضای مبارزات انتخاباتی است گفت: تصمیم‌گیری در جامعه آمریکا چند‌قطبی است و رئیس جمهور ملاحظه کنگره، وزارت خارجه، سیا، پنتاگون و گروه‌های فشار را مدنظر قرار می‌دهد. دکتر باوند با توجه به پیام تغییر در جامعه آمریکا اظهار داشت که اوباما خط‌‌مشی متفاوتی اتخاذ می‌کند. در مورد عراق سعی می‌کند با اعراب تا حدودی همسویی داشته باشد و در ارتباط با ایران وارد دیالوگ سازنده شود و اگر مشکلات حل نشود در حدود ماده ۴۱ و تحریم‌های سنگین‌تر عمل می‌کند. اما اگر مک‌کین انتخاب شود تهدیدها ادامه می‌یابد و به زعم موضوع تهدید نظامی به متن موضوعات دیگر نیز وارد می‌شود. ایشان در پایان به واکنش ایران اشاره کرد و گفت: من بر این باورم که جناحی در ایران به استمرار وضع موجود، وجود دشمن و بحران اصرار دارد پس هرکدام انتخاب شوند سبب تغییر در سیاست داخلی و خارجی ایران موجود نمی‌شوند. لذا تا زمانی که بر اساس بنیادگرایی و نگرش‌های برخاسته از آن به آمریکا نگاه می‌شود تغییرات اساسی که مورد خواست اکثر مردم ایران است اتفاق نمی‌افتد هرچند در مقطع تاریخی خاص هستیم و صدمات جبران‌ناپذیری به ما وارد می‌شود.

● خروج از یکجانبه‌گرایی

متقی سومین و آخرین سخنران نشست با تحلیل وضعیت اقتصادی و اجتماعی آمریکا فضای موجود در انتخابات آمریکا را انعکاس روح نخبه‌گرایی جدید آمریکا دانست و گفت: سیاست‌های اقتصادی باید در فضای انقباضی قرار گیرد و اوباما سیاست الگوی تغییر را در دستور کارش قرار می‌دهد و اگر اوباما به قدرت برسد حوزه رفتاری سیاست خارجی آمریکا از فضای یک‌جانبه‌گرایی خارج خواهد شد و تفکر درباره شکل‌بندی نظام بین‌الملل بر تک قطبی بودن نخواهد بود. اکنون طیف گسترده‌ای از هالیوود تا دانشگاهیان و اقشار پایین جامعه از اوباما حمایت می‌کنند. اکنون در جامعه آمریکا این ذهنیت پیش آمده که چرا باید آمریکا بجنگد در حالی که منافعی از آن به دست نمی‌آورد. استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران افزود: تغییر به مفهوم متعادل‌سازی می‌تواند در دوران پرمنازعه موجود با دشمنان گذشته سطح جدیدی از همکاری را به‌وجود آورد. امروز فضای خاورمیانه تغییر کرده است. ایران و عربستان در عراق نقش‌آفرین هستند.

اوباما با جوزف بایدن کار می‌کند و از پاول به‌عنوان وزیر امورخارجه نام برده است. این امر نشان‌دهنده جلوه‌های تغییر در الگوی اوباماست. دکتر متقی با این پرسش که با فرض به قدرت رسیدن اوباما چه تحولاتی در ایران آغاز خواهد شد، گفت: زمانی که ایران می‌تواند نیروی چالشگر و بحران‌ساز یا آسیب‌رسان برای منافع امنیتی آمریکا باشد عقلانیت امنیتی آمریکا ایجاب می‌کند که زمینه برای متعادل‌سازی ایران فراهم شود. این مسئله بر اساس روح عمل‌گرایی در ایران خود را نشان می‌دهد. به‌رغم تلاش خانم آلبرایت برای تغییر سطح روابط ایران و آمریکا که به دلیل محدودیت ابزاری و محظورات اصلاح طلبان عملیات حاصل نشد امروز اوضاع فرق کرده است. اولین بار بعد از انقلاب صحبت از دفتر منافع آمریکا در ایران است و رئیس جمهور ایران اولین بار در زمان نطق رئیس‌جمهور آمریکا در سازمان ملل برجای خود می‌نشیند. به نظر می‌رسد که نیاز متقابل ایران و آمریکا این رابطه را به‌وجود آورده است.