صدای پر خَشِ پیر

نگاهی به دوبله فیلم پریشانی

پریشانی فیلمی از پل شریدر بود که هفته گذشته از برنامه سینما یک پخش شد دوبله این فیلم به تازگی توسط گوینده و مدیر دوبلاژ با سابقه «امیرهوشنگ قطعه‌ای» صورت گرفته است كه خود وی هم به جای شخصیت اصلی «واید هاوس» حرف زده است.

وید یك پلیس محلی به ظاهر آرام است كه در باطن دارای بحران‌های روحی زیادی است. یك نوع آرامش مقطعی در وجودش است اما این مثل آتش زیر خاكستر است و آن تلاطم‌های روانی درونی او را رها نمی‌كند. نیك نولتی برای درآوردن نقش مشخصا خیلی تلاش كرده كه یك بازی درونی تاثیرگذار ارائه دهد كه تا حد زیادی هم موفق شده است. امیرهوشنگ قطعه‌ای یكی از خوش‌صداترین گوینده‌های جوان‌گو در تاریخ دوبلاژ است.

وی جنس صدایی نجیب و آهنگ‌ كلامی آرامش‌بخش دارد كه صدایش را مناسب نقش‌های مثبت می‌كند اما صدایش این قدرت را دارد كه زیر پوشش نجابت، نحوست و شرارتی درونی را هم منعكس كند كه نمونه مناسب آن گویندگی‌اش به جای شخصیت پلیس در فیلم «زلزله» مارك رابسون است. البته صدای وی در حال حاضر نسبت به گذشته متفاوت شده و درصد خش صدایش بالا رفته كه این مولفه با سن و سال نولتی در این فیلم مطابقت دارد.

وی در بیشتر زمان فیلم آرام و كم‌فراز و نشیب حرف می‌زند و به دلیل جنس خاص صدایی و آوای كلامش توانسته آن آرامش مقطعی و ظاهری شخصیت وید را در صدایش ارائه دهد. مخصوصا در دو سكانس درددل تلفنی واید هاوس با برادر كوچكترش آهنگ كلامی آرام وی با چشمان خمار و نگاه خسته نولتی هماهنگ است و آن حس پریشانی و درماندگی درونی به خوبی در صدای قطعه‌ای قابل لمس است كه این لحظات بهترین سكانس‌های دوبله وی هم محسوب می‌شود.

همچنین آن مهربانی موجود در صدای قطعه‌ای در سكانس‌های برخورد وید با دختر كوچكش كه او را بسیار دوست دارد و سعی می‌كند با او با ملایمت رفتار كند به در‌آمدن نقش كمك كرده است اما زمان‌هایی كه نولتی عصبی شده و بلند صحبت می‌كند یا فریاد می‌كشد صدای قطعه‌ای در این پرخاش‌های عصبی آن شفافیت لازمه را از دست داده و نامفهوم شده و درصد خش آن بالا رفته و كمی آزاردهنده می‌شود و در این اوقات انرژی صدای گوینده كمتر از بازی هنرپیشه می‌شود.

همچنین در بعضی از سكانس‌ها آن سبعیت روانی لازمه كاراكتر در صدای قطعه‌ای كمرنگ شده است و گویی او برای این صحنه‌ها زیاد وسواس به خرج نداده است و در نهایت بعضی از مولفه‌های اصلی نقش در صدای قطعه‌ای هست و بعضی كمرنگ‌تر شده است.

اما بخش عمده‌ای از ناملایمات رفتاری وید به تربیت و برخورد پدر وی در كودكی او برمی‌گردد كه نقش پدر را هنرپیشه قدیمی «جیمز كابرن» با مهارت و تسلط دیدنی ایفا می‌كند. به جای كابرن در این فیلم صدای حسین عرفانی باتجربه را می‌شنویم كه قبلا هم به جای این بازیگر در دوران اوج در فیلم‌های (پت‌گارت و بیلی‌وكید) و (سرتو بدزد رفیق) گویندگی‌های بسیار موفقی داشته است.

در این فیلم عرفانی برای كابرن پیر صدایش را كمی كند و پرحجم كرده و با اتكا به تلفظ‌های غلیظش خصوصا روی حروف مشدد و همچنین نوع صدایی كه با كیفیتی خاص و غلوشده از حلق بیرون می‌آید كاملا موفق است و صدا روی چهره این بازیگر نشسته است. با توجه به جنس صدای بم عرفانی، صلابت مردانه و خشونت كابرن هم قابل لمس است.

اما متاسفانه عرفانی برای صحنه‌های فلاش‌بك فیلم كه مربوط به دوران كودكی نیك‌نولتی می‌شود و چهره كابرن جوانتر است همین جنس صدا را ارائه داده كه در این سكانس‌ها متاسفانه صدا برای چهره بازیگر پیر به نظر می‌رسد و لحن صدا كمی تصنعی است و كاش عرفانی برای این سكانس‌ها صدایش را جوانتر و لحن كلامش را یله‌تر و رهاتر می‌‌كرد.

بازیگر مهم دیگر فیلم «ویلیام دافو» است كه نقش برادر كوچكتر نیك نولتی را بازی می‌كند و جایش «سعید مظفری» حرف زده است. مظفری در بیشتر زمان فیلم از زبان دافو نریشن می‌گوید كه لحن صدای مناسب و حالت معنی‌گونه فیلم را تشدید كرده است و با اینكه صدای مظفری جوان‌تر از چهره پیر دافو به نظر می‌رسد اما وقتی چهره بازیگر با صدا دیده می‌شود می‌بینیم كه صدا روی صورت و لب و دهان بازیگر كاملا نشسته و قابل قبول است.

تیتراژ ابتدا و همچنین یكی از نقش‌های جوان فیلم را پسر امیرهوشنگ قطعه‌ای یعنی «شروین قطعه‌ای» می‌گوید. جنس صدای شروین بی‌شباهت به صدای «ناصر تهماسب» نیست و اینجا صدایش به فك دراز و لب پایینی نازك بازیگر نشسته است. برای سایر نقش‌ها صداهای «مریم شیرزاد» و «منوچهر زنده‌دل» به گوش می‌رسد كه خصوصا شیرزاد طبق معمول بسیار خوب و مسلط عمل كرده است.

علی باقرلی