ضرورت توسعه بانکداری الکترونیک

آیا تاکنون در شرایطی قرار گرفته اید که به امید دریافت پول از عابربانک ها از خانه خارج شوید و به علت اختلال در شبکه بانکداری الکترونیک با دست خالی به خانه برگشته باشید و به دلیل تعطیلی بانک ها مدتی را با حداقل پولی که در اختیار دارید گذرانده باشید و نتوانسته باشید از موجودی خود که در سیستم الکترونیک بانکی قراردارد استفاده کنید

آیا تاکنون در شرایطی قرار گرفته اید که به امید دریافت پول از عابربانک ها از خانه خارج شوید و به علت اختلال در شبکه بانکداری الکترونیک با دست خالی به خانه برگشته باشید و به دلیل تعطیلی بانک‏ها مدتی را با حداقل پولی که در اختیار دارید گذرانده باشید و نتوانسته باشید از موجودی خود که در سیستم الکترونیک بانکی قراردارد استفاده کنید؟ تا کنون چند ساعت از وقت خود را در پشت باجه بانکی یا جلوی دستگاه خودپردازی تلف کرده اید تا سیستم بانک به شبکه متصل گردد؟ مگر نه اینکه یکی از اهداف اصلی بانکداری الکترونیک در دنیا صرفه جویی در وقت و هزینه است؟

در حالی که مردم دنیا با استفاده از یک کارت می توانند در سراسر دنیا از حساب خود پول برداشت کنند و یا نسبت به خریذ هر نوع کالا اقدام کنند در کشور ما شبکه بانکداری الکترونیک هر روز با مشکلی دیت و پنجه نرم می کند.

دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات امروز در حالی در خدمت سیستم‌های مختلف از جمله بانک‌ها قرار گرفته است که بحث رضایت مشتریان به عنوان شعار اول متولیان مربوط قرار گرفته است.

یکی از رویکردهای اینترنت، بانکداری الکترونیک است که به واسطه افزایش تعاملات اقتصادی کشورها، هر روز بر اهمیت آن افزوده می‌شود و براساس تکنولوژی روز دنیا در راستای کاهش بروکراسی نظام بانکی، راهکارهای راحت‌تری در برقراری ارتباط مالی و اقتصادی پیش‌رو قرار داده است.

سیستم بانکی نخستین ساختاری بود که با تأثیر از نفوذ فناوری اطلاعات به عنوان عاملی برای یکپارچه‌سازی و افزایش گستره دامنه نفوذ خود، تکنولوژی‌های روز دنیا را در قرن ۲۱ بر پایه فناوری اطلاعات ‌(IT) سر لوحه فعالیت خود قرار داد.

در کشور ما بی‌توجهی به مسائلی از جمله فقدان زیرساخت‌های قوی و نیز عدم دسترسی به ابزار پیشرفته روز دنیا و کم توجهی به توان داخلی در حوزه IT که به شدت در حال رشد است، برسرعت پیشرفت نظام بانکداری الکتونیک بسیار تأثیر منفی داشته است.

بانکداری الکترونیک در کشور ما بر پایه دستگاه‌های ATM و شبکه شتاب در حال رشد است که این به معنای تعریف ما از بانکداری الکترونیک به عنوان تنها ابزار پرداخت و انتقال راحت‌تر پول در ساعات مختلف شبانه‌روز است. این تعریف نزدیک به نیم‌قرن گذشته در کشورهای توسعه یافته استفاده می‌شد که البته کاربردهای نوین شبکه بانکداری الکترونیک نیز به این تعاریف افزوده شده است.

منافع تحقق هر چه سریع‌تر بانکداری الکترونیک مدرن بر کسی پوشیده نیست. تکریم ارباب رجوع، کاهش هزینة نگهداری و استفاده از پول نقد و افزایش اعتبارات در چرخه نظام اقتصادی کشور و کاهش تورم و نقدینگی در پی آن از جمله منافع پیاده‌سازی شبکه نوین بانکی بر پایه فناوری اطلاعات است.

استفاده از بانکداری الکترونیک در کشور باعث کاهش هزینه‌های بانکداری می‌شود و بر همین اساس کارمزد بانک‌ها نیز کاهش خواهد یافت و دولت می‌تواند راحت‌تر به هدف خود یعنی تک‌رقمی کردن نرخ سودبانکی دست یابد.

اوج انقلاب در سیستم بانکداری الکترونیک کشور ما، استفاده از سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای چند ده سال پیش اروپایی و آمریکایی است که همین امر باعث تغییر دیدگاه مردم نسبت به سیستم بانکداری الکترونیک شده است، از سوی دیگر خرابی های پی در پی این دستگاه‌های فرسوده ی خارجی سبب دلزدگی مردم از ابزار مکانیزه شده است که ادامه این میسر در راستای ارائه خدمات الکترونیک ناکارآمد به مردم سبب روی آوردن آنها به روش‌های سنتی بانکداری خواهد شد.

گرچه رشد و توسعه کمی دستگاه‌های خودپرداز بانکی در ایران، قابل تأمل است ولی در حال حاضر برمبنای استانداردهای جهانی به ازای هر یک هزار نفر یک دستگاه خودپرداز (ATM) در کشورهای توسعه یافته وجود دارد که این میزان در بعضی کشورهای اروپای غربی تا هر ۶۰۰ نفر یک دستگاه ATM محاسبه شده است در حالی که این نسبت در کشور ما به ازای هر ۱۰ هزارنفر یک دستگاه خودپرداز (ATM) است.

به اعتقاد کارشناسان اگر نسبت کارت پرداخت به دستگاه خودپرداز (ATM) بین ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ باشد منطق معقول بانکداری الکترونیک رعایت شده است و با رشد آن، اوضاع نامطلوب و بی‌کیفیت شبکه بانکداری الکترونیک به سمت مطلوب پیش می‌رود.

متاسفانه بانک‌های ایران بدون توجه به توان داخلی، با واردات گسترده سیستم‌های خودپرداز آمریکایی، آلمانی و چینی برای کاهش فاصله خود با سیستم مدرن بانکداری الکترونیکی در دنیا گام برمی‌دارند که ادامه این مسیر برای توسعه خدمات الکترونیک وابستگی سیستم بانکداری الکترونیک کشور به سایر کشورها را بیستر خواهد نمود.

جای تأمل است وقتی بانک‌های داخلی به خرید دستگاه‌های خودپرداز ۱۳ هزار یورویی آلمانی مبادرت می‌ورزند و از دستگاه‌های خودپرداز ۱۲ تا ۱۵ میلیون تومانی ساخت شرکت‌های داخلی که با هزینه پشتیبانی به مراتب پایین‌تر و تأمین قطعات یدکی داخلی در اسرع وقت، مدت‌زمانی خرابی دستگاه‌ها را به حداقل زمان ممکن کاهش می‌دهد، استفاده نمی‌کنند.

با توجه به آمار موجود می‌توان اعلام نمود که برای رسیدن به حداقل استانداردهای جهانی به حدود ۲۰ تا ۲۵ هزار (ATM) جدید در سیستم بانکی کشور نیاز است که ارزبری خرید هر دستگاه (ATM) برای سیستم بانکی کشور، بالغ بر ۱۴ تا ۲۰ هزار دلار اعلام شده است که این دستگاه ها را می توان از شرکتهای داخلی تامین نمود.

در راستای کاهش فاصله شیکه بانکداری الکترونیک وابسته به شرکتهای غربی کشور ما پیشنهاد می شود شبکه بانکی با در نظر گرفتن مشتری مداری با تکیه بر توان داخلی هرچه سریع تر در راستای کاهش فاصله خود با نظام بانکداری الکترونیک در دنیا گام بردارد.

مسعود فاتح