ایرانیان و اسلام

نکته های نورانی

قال النبی (ص): لو کان الدین معلقا بالثریا لتناوله رجال من ابناء فارس.۱()

اگر دین به ستاره ثریا آویخته باشد مردانی از فرزندان ایران، آن را به دست خواهند آورد.

▪ نکته ها:

۱) شان صدور این حدیث، هنگامی بود که آیه۵۴ سوره مائده نازل شد:

«یا ایها الذین امنوا من یرتد منکم عن دینه فسوف یاتی الله بقوم یحبهم و یحبونه....» یعنی، ای کسانی که ایمان آورده اید، هر کس که از شما از دین خود برگردد خداوند در آینده ای نه چندان دور، قومی را می آورد که آنها را دوست می دارد و آنان نیز خداوند را دوست دارند.

چون پیامبر اکرم(ص) این آیه را برای حاضران قرائت کرد، شخصی از آن حضرت پرسید: آن قومی را که خدا آنها را دوست می دارد و آنان نیز به خداوند عشق می ورزند چه کسانی هستند؟ پیامبر خدا(ص) دست بر شانه سلمان زد و فرمود: این مرد و هموطنان او هستند «هذا و ذووه» سپس فرمود: «لو کان الدین معلقا بالثریا...»

۲) پیامبر اکرم(ص) در موارد متعدد از ایرانیان، با همین مضمون، تجلیل به عمل آورده است و از آینده موفقیت آمیز پارسیان، درصحنه های علم و ایمان خبر داده است که به چند نمونه اشاره می کنیم:

(الف) یکی از اصحاب رسول خدا می گوید: روزی در خدمت پیامبر اکرم(ص) نشسته بودیم که آیات سوره جمعه بر آن حضرت نازل شد. پیامبر(ص) آیات تازه نازل شده را برای ما تلاوت فرمود و چون به این آیه رسید: «و آخرین منهم لما یلحقوا بهم...»۲() یعنی گروه دیگری به غیر از امیین، از اقوام و ملت ها هستند که هنوز به اسلام نگرویده اند. شخصی پرسید: آنان که تا این زمان به ما نپیوسته اند چه کسانی می باشند؟ «من هولاء الذین لم یلحقوا بهم» پیامبر اکرم(ص) دست بر شانه سلمان فارسی گذاشت و فرمود: سوگند! به خداوندی که جانم در دست قدرت اوست، اگر ایمان در ستاره ثریا باشد مردانی از جنس این قوم به آن دست پیدا خواهند کرد. «و الذی نفسی بیده لو کان الایمان بالثریا لناله رجال من هولاء»۳()

قابل توجه است که در حدیث نخست، از تعبیر «دین» استفاده شده است «لو کان الدین معلقا بالثریا...» و در حدیث دوم از تعبیر «ایمان» استفاده شده است «لو کان الایمان بالثریا...»

(ب) در حدیث دیگری پیامبر اکرم(ص) از تعبیر «علم» بهره می گیرد و می فرماید: اگر دانش در ثریا باشد مردانی از سرزمین فارس به آن دست پیدا خواهند کرد «لو کان العلم بالثریا یا لتناوله رجال من فارس»۴()

(ج) در جای دیگر، پیامبر اکرم(ص) از ایرانیان به شکل دیگری تجلیل کرده است و آنان را ملتی نیکوکار وخیر خواه معرفی می کند و می فرماید: خداوند در میان بندگانش دو گروه دارد که منشاء خیر و خوبی هستند: در میان عرب، خیر و خوبی در قریش است و در میان عجم نیکوکاری و خیرخواهی از آن ایرانیان است. «لله من عباده خیرتان: فخیرته من العرب قریش ومن العجم فارس.»۵()

۳) زمانی که ایرانیان، ندای عدالت خواهانه و عزت منشانه اسلام را با گوش جان شنیدند، از روی بصریت و آگاهی لبیک گفتند و از این ندای آسمانی، به عنوان آیین رسمی خود، استقبال کردند و با عشق و ایمان، به تقویت و ترویج آن پرداختند که یکی از پرشورترین و گسترده ترین میدان های خدمت ایرانیان به اسلام، صحنه علم و فرهنگ است.

شهید مطهری(ره) می گوید: «هر چند اکثرآثار علمی که از خارج دنیای اسلام، نقل و ترجمه شد از غیر ایران بود، ولی اکثریت آثار اسلامی، چه در رشته علوم دینی و چه در رشته های دیگر به وسیله دانشمندان مسلمان ایرانی به وجود آمد. افتخار و امتیاز ایرانیان در این دوره اسلام در همین است.» سپس شهید مطهری سخن «ادوارد براون» را نقل می کند و می گوید: «اگر از علومی که عموما به اسم عرب معروف است، اعم از تفسیر و حدیث و الهیات و فلسفه و طب و لغت وتراجم احوال و حتی صرف و نحو زبان عربی، آنچه را که ایرانیان در این مباحث نوشته اند، مجزا کنید بهترین قسمت آن علوم، از میان می رود.»۶()

۴) مرحوم جلال آل احمد می گوید: «اسلام پیش از آنکه به مقابله با ما (ایرانیان) بیاید، این ما بودیم که او را به ایران دعوت کردیم، بگذریم که «رستم فرخ زاد» بود که از رژیم ساسانی و سنت متحجر زردشتی، دفاعی مذبوح کرد، اما اهل مدائن و تیسفون، نان و خرما به دست، در کوچه ها به پیشواز اعراب ایستاده بودند... ولی سلمان فارسی سال ها پیش از آنکه «یزدگرد» به «مرو» بگریزد، از «جی» اصفهان گریخته بود و به دستگاه اسلام پناه برده بود.» ۷()

۵) روزی پیامبر اکرم(ص)، قریش را مورد خطاب قرار داد و فرمود: ای گروه قریش! شما در آینده به ایران حمله می کنید و ایرانیان را با شمشیر می زنید تا به آیین اسلام در آیند، به خدا سوگند، روزی خواهد آمد که ایرانیان شما را برای هدایت به اسلام با شمشیر خواهند زد «معاشر قریش! تضربون العجم علی الاسلام هذا، والله لیضربنکم علیه عودا.»۸()

۶) همه ملت هایی که به اسلام گرویدند در رشد و توسعه این آیین آسمانی نقش داشته اند ولی سهم ایرانیان در خدمت به اسلام از سایر ملت ها بیشتر بوده است. پیامبر اکرم(ص) از آغاز ظهور اسلام به نقش موثر ایرانیان و سهم فراوان آنان در بهره مندی از اسلام و بهره دهی به دیگران، بشارت می دهد و می فرماید: در میان ملت های اسلامی، بهره مندی ایرانیان در اسلام، از سایر ملت های مسلمان بیشتر است «اعظم الناس نصیبا فی الاسلام اهل فارس»۹()

۷) در مورد دیگر، پیامبر اکرم(ص) می فرماید: سعادتمندترین ملت های غیر عرب، در رابطه با اسلام، ملت ایران است «اسعه العجم بالاسلام اهل فارس»۱۰()

۸) از سخنان پیامبر اکرم(ص) این مفهوم به دست می آید که ایرانیان مردمی خدا دوست و دینمدار هستند و هر گاه تعلیمات آیینی را هماهنگ با فطرت خود ببینند آن را با جان و دل می پذیرند و در ترویج و باروری آن از هیچ کوششی دریغ نمی ورزند.

۹) نکته دیگری که از سخنان نورانی رسول خدا می توان استفاده کرد این است که ایرانیان مردمی تلاشگرو پوینده هستند، آنان قله های ایمان و علم را در پرتو سخت کوشی فزاینده فتح خواهند کرد.

۱۰) پیامبر اکرم(ص) در بیان خود، خبر از ظهور نخبگان و چهره های فرهیخته در آینده تاریخ می دهد و می فرماید: مردانی از فرزندان این ملت، علم و ایمان را به دست خواهند آورد، اگر چه به ظاهر دست نایافتنی باشد «.... لتناوله رجال من ابناء فارس.»

حجت الاسلام و المسلمین سید رضا تقوی

پی نوشت ها:

۱- مجمع البیان، ج۳ ،ص۳۲۱

۲- جمعه، آیه۳

۳- الدر المنثور، ج۸ ، ص۱۵۲

۴- کنزالعمال، ج۱۲ ، ص۹۱ ، حدیث

۵- نفس الرحمان فی فضایل سلمان، ص۱۳۳

۶- مجموعه آثار، ج۱۴ ، ص۳۹۰

۷- اسلام و ایران، ص۱۸۶ ، به نقل از ایرانیان مسلمان درصدر اسلام، ص۱۱۰

۸- نفس الرحمان فی فضایل سلمان، ص۱۳۱ و ص۱۲۹

۹- کنزالعمال، ج۱۲ ، ص۹۰ ، حدیث۳۴۱۲۶

۱۰- همان، حدیث۳۴۱۲۵