تب مالت همین نزدیکی است

به دلیل آنکه بیماری تب مالت یک بیماری بومی در کشور است همیشه هست و ریشه کنی آن امکان پذیر نیست

«تب مالت»؛این عنوان جدید‌ترین پرونده حوزه سلامت کشور است. اگر چه کارشناسان هشدارهای‌شان را به آرامی مطرح می‌کنند تا موجب نگرانی مردم نشود اما انگار زنگ خطر‌ها در این مورد به صدا درآمده است.

نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از شیوع تب مالت در کشور خبر می‌دهد و معتقد است که سازمان دامپزشکی و وزارت جهادکشاورزی در این زمینه کوتاهی کرده‌اند و هیچ کوتاهی پذیرفتنی نیست اما رئیس سازمان دامپزشکی، می‌گوید که با امکانات کم، خوب عمل کرده‌ایم و هیچ کوتاهی در میان نیست.حالا پرونده تب مالت باز شده و البته مثل بسیاری از مشکلات دیگر در حوزه سلامت، باز هم معضل اصلی نبودن متولی واحد است. نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی می‌گوید:«سازمان دامپزشکی در زمینه کنترل و مبارزه با تب مالت کوتاهی کرده است و باید جوابگو باشد. چرا باید وقتی یک بیماری قابل پیشگیری است و می‌توان با واکسیناسیون، جلوی شیوع آن را گرفت، بیماری در کمین مردم باشد؟ هیچ قصوری در این زمینه پذیرفتنی نیست. غذای مصرفی مردم باید بهداشتی باشد.»

دکتر عبدالرحمان رستمیان با اعلام اینکه براساس اطلاعاتی که به من داده شده است تب مالت در کشور شیوع یافته و وزارت جهاد باید در این زمینه پاسخگو باشد، می‌گوید:«به همین دلیل از وزیر جهادکشاورزی دعوت کرده‌ایم به کمیسیون بهداشت مجلس بیایند و پاسخگو باشند. باید گزارشی در مورد نحوه واکسیناسیون دام‌ها به کمیسیون بهداشت ارائه کنند.علاوه براین، درزمینه واردات بی‌رویه گوشت و استفاده از سموم کشاورزی در میوه‌ها هم از ایشان سؤال خواهیم کرد ودرصورت قانع نشدن نمایندگان آن را به صحن خواهیم کشاند.نظارت بر مواد غذایی جزو اولویت‌های امسال کمیسیون بهداشت مجلس به شمار می‌رود و باید وظایفی که در برنامه پنجم توسعه برای وزارتخانه‌های جهادکشاورزی و بهداشت و درمان دیده شده مورد توجه واقع شود.» حالا که شما این گزارش را می‌خوانید احتمالا رئیس سازمان نظام پزشکی در جلسه‌ای با اعضای کمیسیون بهداشت شرکت کرده تا توضیح بدهد ماجرای شیوع دوباره تب مالت در ایران چیست.

واکسیناسیونی که نیست

دکتر علی اکبر سیاری، معاون وزیر بهداشت ریشه شیوع تب‌مالت را چنین توضیح می‌هد:«به‌دلیل آنکه راه انتقال تب مالت از طریق دام به انسان است حتما باید دام‌ها واکسینه شوند و این در حالی است که واکسیناسیون انجام نمی‌شود. تا زمانی که واکسیناسیون انجام نشود، مشکل به قوت خود باقی است و جای نگرانی هم وجود دارد و مسئولیت تب مالت در کشور بر عهده دامپزشکی است.» اما رئیس سازمان دامپزشکی کشور با بیان اینکه نخستین قدم برای کنترل تب مالت در کشور، پوشش واکسیناسیون دام‌های واجد شرایط است، می‌گوید:بالغ بر ۳۰میلیون واکسیناسیون، برای مبارزه با تب مالت انجام شده که این میزان، حدود ۷تا ۱۰درصد از برنامه پیش‌بینی شده بیشتر است.

دکتر مهدی خلج با اشاره به اینکه در زمینه پیشگیری از تب مالت، با وجود کمبود امکانات کار خودمان را انجام داده‌ایم اما برای کنترل بهینه با موانعی مواجه هستیم، می‌گوید:« پیشگیری از تب مالت و کنترل آن، منابع مالی و نیروی انسانی و امکانات می‌خواهد.برای توسعه پوشش واکسیناسیون دام‌ها در سال جدید هم قرار شده اگر در واکسیناسیون دام مشکل داشتیم حدود ۲ میلیون واکسن از خارج وارد کنیم.» دکتر خلج، آمار شیوع تب مالت در دام‌ها‌یی که تحت پوشش سازمان دامپزشکی است را ۸در هزار اعلام می‌کند و می‌گوید:«با توجه به اینکه این میزان شیوع در بین ۹۵۰هزار راس دام گزارش شده، این میزان شیوع بالا نیست. ابتدای سال گذشته نامه‌ای به وزیر بهداشت نوشتیم و از ایشان تقاضا کردیم که بخشی از اعتبارات حوزه سلامت را به سازمان دامپزشکی بدهند تا ما بتوانیم در پیشگیری از آن استفاده کنیم که تا الان هنوز اتفاق مثبتی انجام نشده است. در گذشته‌های دور، هرگاه برای کنترل تب مالت، نیاز به امکانات داشتیم وزارت بهداشت کمک‌های خوبی می‌کرد. حتی تعدادی از ماشین‌های شبکه‌های بهداشتی را در اختیار دامپزشکی قرار می‌داد اما هم‌اکنون این همکاری‌ها وجود ندارد که البته به‌دلیل آن است که وزارت بهداشت هم با کمبود امکانات مواجه است.» رئیس سازمان دامپزشکی واکسیناسیون، شناسایی دام‌های آلوده و حذف کشتار آنها را مسیرهای مبارزه با تب مالت معرفی می‌کند و توضیح می‌دهد:«‌در کنار اینها آموزش عمومی برای همه مردم و به‌ویژه روستائیان و دامداران ضروری است و وزارت بهداشت در این زمینه باید به‌طور جدی اقدام کند.ما هم برای جلوگیری از عرضه شیر فله و فرآورده‌های دامی غیرپاستوریزه و فله به تمام استانداری‌ها در سراسر کشور بخشنامه کرده‌ایم. سال گذشته بالغ بر ۲ میلیون و ۲۵۰هزار بازدید از مراکز کشتار داشتیم و هزار تن فرآورده‌های خوراکی آلوده را از مصرف انسانی حذف کردیم.» دکتر خلج معتقد است که باید برای کنترل و مبارزه با تب مالت همکاری بین بخشی بین وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی بیشتر شود.

تبی که همیشه هست

اما شیوع تب مالت در کشور چقدر است؟ دکتر محمود نبوی، معاون مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر‌دار وزارت بهداشت می‌گوید:« به‌دلیل آنکه بیماری تب مالت یک بیماری بومی در کشور است همیشه هست و ریشه کنی آن امکان‌پذیر نیست. حداکثر شیوع تب مالت در ایران، در سال ۱۳۶۰گزارش شد که ۹۰هزار مورد به تب مالت مبتلا شدند. در حدود سال‌های ۸۸و ۸۹میزان ابتلا کاهش یافت و به حدود ۱۲هزار مورد در سال رسید.در چند سال اخیر به‌دلیل تحریم‌ها، بین ۱۲تا ۱۶هزار مورد ابتلا به تب مالت گزارش شد و در سال ۹۳، شیوع تب مالت به میزان ۱۸هزار مبتلا در سال رسید که چون نسبت به سال‌های قبل دوباره افزایش داشته، نگرانی ایجاد کرده است.»

همزمان رئیس اداره بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت نیز از افزایش ۵۰درصدی موارد ابتلا به تب‌مالت از سال ۸۹تا سال ۹۲خبر می‌دهد و می‌گوید: براساس برآوردها، امسال این آمار از مرز ۲۰هزار مورد هم گذشت. به گزارش ایرنا، دکتر محمدرضا شیرزادی با تأکید بر اینکه موارد ابتلا به تب‌مالت در کشور افزایش قابل توجهی داشته است، توضیح می‌دهد: علت اصلی این افزایش این است که نتوانسته‌ایم بیماری را در دام‌ها کنترل کنیم و از سوی دیگر نیز اقبال مردم به مصرف فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه مانند شیر فله‌ای بیشتر شده است. فرآورده‌های لبنی فله‌ای تحت نظارت‌های بهداشتی قرار ندارد بنابر این احتمال آلودگی آن نیز زیاد است. مردم باید بپذیرند که از مصرف فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه به‌طور جدی خودداری کنند. به گفته وی ۷۰درصد موارد ابتلا به تب مالت در روستاها و به‌دلیل تماس مستقیم با دام و ۲۵درصد موارد ابتلا نیز در مناطق شهری و به‌طور عمده به‌دلیل مصرف فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه اتفاق می‌افتد. اینکه شهرنشین‌ها لبنیات فله مصرف کنند یا خیر در اختیار خودشان است اما در روستاها و دامداری‌ها نمی‌شود مانع تماس انسان و دام شد.باید منتظر ماند و دید کمیسیون بهداشت مجلس که برای حل این مشکل پیشقدم شده، چه تصمیمی خواهد گرفت؟

تب مالت چه نشانه‌هایی دارد؟

تب مالت نوعی باکتری عفونی است که از حیوان به انسان و بیشتر از طریق شیر، پنیر و سایر لبنیات غیرپاستوریزه منتقل می‌شود. علائم تب مالت می‌تواند شامل تب، درد مفاصل و خستگی باشد. علائم و نشانه‌های تب مالت مشابه آنفلوآنزاست و شامل تب، لرز، تعریق، ضعف، خستگی، درد کمر، مفاصل و عضلات و سردرد می‌شود. این علائم پس از چند هفته تا چند‌ماه از بین رفته و مجدداً برمی‌گردد. در برخی افراد، تب مالت می‌تواند مزمن باشد و علائم آن تا چند سال حتی پس از درمان پایدار باقی بماند.