برتـرین مدیـران دنیـا چه کسانی هستند

مدیران اجرایی دنیا معمولا عملکرد بلندمدت را فدای نتایج مالی کوتاه مدت می کنند آنها برای این کار انگیزه زیادی دارند اگر عملکرد مالی فصلی یا سالانه آنها خوب نباشد, پاداششان کاهش می یابد و شغلشان به خطر می افتد

مدیران اجرایی دنیا معمولا عملکرد بلندمدت را فدای نتایج مالی کوتاه‌مدت می‌کنند. آنها برای این کار انگیزه زیادی دارند. اگر عملکرد مالی فصلی یا سالانه آنها خوب نباشد، پاداششان کاهش می‌یابد و شغلشان به خطر می‌افتد. اگر آنها اهداف کوتاه‌مدت را در نظر نگیرند، تحلیلگران بورس، سهامداران شرکت و هیات‌مدیره، قضاوت‌های منفی در مورد آنها می‌کنند.

در این شرایط، پیدا کردن روشی ساده و در عین حال دقیق برای سنجش عملکرد بلندمدت مدیران، امری حیاتی است.

مجله تحقیقاتی HBR پنج سال پیش، پروژه ای جهانی را برای بررسی این چالش آغاز کرد. این تحقیق نه‌تنها می‌خواست افراد را به اجرای تفکرات بلندمدت تشویق کند، بلکه قصد داشت روش فکر هیات‌مدیره، مدیران اجرایی، مشاوران و دانشمندان مدیریتی را برای ارزیابی مدیران عامل تغییر دهد. در شماره ژانویه-فوریه ۲۰۱۰ HBR این برنامه را با بررسی عملکرد ۲۰۰۰ مدیرعامل در کل دوران تصدی‌شان دنبال کرد و آنها را رتبه‌بندی کرد.

بار دیگر HBR در شماره ژانویه-فوریه ۲۰۱۳ خود مدل جدیدی از این تحلیل را منتشر کرد و عملکرد ۳۱۴۳ مدیر عامل را مورد بررسی قرار داد و بر این اساس، در نهایت ۱۰۰ مدیر عامل برتر دنیا را معرفی کرد. در فهرست امسال، دو بعد مهم حائز اهمیت هستند: یکی اینکه دامنه مدیران بررسی شده در جهان گسترده‌تر شده و دیگر اینکه فقط عملکرد خوب آنها از نظر مالی مد نظر نبوده، بلکه از نظر عملکرد اجتماعی شرکتی نیز مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این باعث شده در فهرست ۲۰۱۲، نسبت به سال ۲۰۱۰، اسامی حدود نیمی از مدیران جدید باشد. بسیاری از این مدیران جدید از بازارهای نوظهور انتخاب شده‌اند.

به منظور ارزیابی عملکرد بلندمدت هر مدیر، در یک دوره کامل مدیریتی، تغییر کل بازگشت سرمایه سهامداران در آن مدت به اضافه افزایش کل ارزش بازار بررسی شده است.

● استیو جابز، شماره یک سال‌های اخیر

صد مدیر عامل برتر دنیا که در این رتبه‌بندی انتخاب شده‌اند، عملکرد فوق العاده استثنایی داشته‌اند. این افراد در دوره مدیریت خود، به طور میانگین، موجب بازگشت سرمایه ۱۳۸۵ درصدی سهامداران شده‌اند و ارزش بازار سازمان های خود را ۲/۴۰ میلیارد دلار افزایش داده‌اند. اختلاف بین دستاوردهای آنان و ۱۰۰ مدیرعامل آخر فهرست، قابل توجه است. مدیران پایان فهرست بازگشت سرمایه ۵۷- درصدی را رقم زده‌اند و ۶/۱۳ میلیارد دلار ارزش بازار شرکت‌های خود را کاهش داده‌اند.

تعجبی ندارد که بهترین مدیرعامل دنیا در ۱۷ سال گذشته، استیو جابز است. او در فهرست سال ۲۰۱۰ نیز رتبه اول را داشت. ارزش بازار شرکت اپل از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۱ که جابز مدیر عامل بود، ۳۵۰ میلیون دلار افزایش یافت و بازگشت سرمایه شرکت به طور میانگین سالانه افزایشی ۳۵ درصدی داشته است. به نظر می‌رسد رکورد چنین دستاوردی به زودی شکسته نخواهد شد.

یکی از اسامی قابل توجه در این فهرست ۱۰۰ نفره، لارس سورنسن، مدیر عامل شرکت نووو نوردیسک است و در فروش انسولین برای بیماران دیابتی فعالیت می‌کند. در فهرست سال ۲۰۱۰، رتبه سورنسن ۲۳۳ بود و امسال به رتبه ۲۰ ارتقا یافت. پس از اینکه وی در سال ۲۰۰۰ به این سمت رسید، ۱۰ سال زمان و ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه به توسعه بخش فروش خود اختصاص داد تا آن را جهانی کند. زمانی که همه رقبای او در قرص‌های دیابت سرمایه‌گذاری می‌کردند، سورنسن مرکز تحقیقات قرص نووو را تعطیل کرد و در عوض شرکت را بر قابلیت اصلی آن؛ یعنی تولید انسولین و دیگر داروهای تزریقی دیابت متمرکز کرد و برای این کار، سختی استفاده از آمپول و سرنگ را حذف کرد.

حتی برخی مدیران در صنایعی که در سال های اخیر دوران سختی را پشت سر گذاشته‌اند، نتایجی استثنایی به دست آورده‌اند؛ مثلا، شرکت‌های هواپیمایی اکثرا عملکرد خوبی نداشته‌اند، اما شرکت ایر چاینا، تحت مدیر عامل لی جیاشیانگ (رتبه ۱۷) خلاف این روند را طی کرده است. طی دوره مدیریت او از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۸ بازگشت سرمایه شرکت ۱۰۲۲ واحد درصد بالاتر از میانگین رقبا در این صنعت بوده است. در این مدت، ایر چاینا ۵۰ درصد سهم بازار را در فرودگاه اصلی پکن به دست آورده و به بزرگترین اتحادیه خطوط هوایی در جهان پیوسته است.

● معیارهای انتخاب

فهرست سال ۲۰۱۰ HBR چندین عامل را برای بررسی عملکرد مناسب مدیران در نظر گرفته بود که این عوامل بار دیگر در رتبه‌بندی سال ۲۰۱۲ لحاظ شده‌اند. مقایسه جهانی، تفاوت‌هایی را در این عوامل در سراسر جهان نشان داده است.

مدیرعامل داخلی یا خارجی: انتخاب مدیرعامل از داخل یا خارج شرکت مدت‌ها موضوع مورد بحث متفکران حوزه مدیریت بوده است. از نمونه حدود ۳۰۰۰ نفری HBR ۷۴ درصد مدیران از داخل شرکت‌ها انتخاب شده بودند. این درصد در هند کمترین (۶۳ درصد) و در ژاپن بیشترین (۹۰ درصد) بوده است. به طور کلی، عملکرد مدیرانی که از داخل شرکت انتخاب شده بودند بهتر بوده است، به خصوص در آمریکا، انگلستان و آمریکای لاتین. بین مدیران داخل و خارج در اروپا، چین و هند تفاوتی نبوده است. با این حال، نتایج نشان می‌دهد که هیات‌مدیره شرکت‌ها، زمانی که شرکت عملکرد ضعیفی دارد و راه نجاتی ندارد، ترجیح می‌دهند مدیرانی را از خارج شرکت استخدام کنند.

عملکرد بهتر مدیر عامل قبلی: نتایج بررسی نشان داده که اگر قصد دارید ارزش سرمایه شرکت را بالا ببرید، باید شرکتی را انتخاب کنید که عملکرد مدیر قبلی آن خوب نبوده باشد. حداقل در آمریکا، چین، هند و انگلستان اینگونه است. در این کشورها، مدیرانی موفق بوده‌اند که مدیر قبلی، عملکرد ضعیفی داشته است.

مدرک MBA: داده‌های جمع‌آوری‌شده هم در سال ۲۰۱۰ و هم در سال ۲۰۱۲ نشان داده مدیرانی که مدرک MBA دارند، به طور میانگین ۴۰ رتبه بالاتر از مدیرانی هستند که فاقد مدرک MBA هستند.

عملکرد خوب: بسیاری از متخصصان حوزه مدیریت معتقدند نتایج مالی خوب صرفا نمی‌تواند برای سنجش عملکرد مدیران کافی باشد و شرکت‌ها باید توسعه رفاه جوامعی را که در آنها فعالیت می‌کنند، محیط کار و کارمندانشان را نیز در نظر بگیرند. بنابراین، در فهرست ۲۰۱۲ رابطه متقابل بین عملکرد مالی مدیران و عملکرد اجتماعی آنها بررسی شده است.

مترجم: مریم رضایی