تصویر مجازی یک رویا در بستر یک کابوس

مفهوم ذاتی مسائل و وقایع همیشه آن گونه نیست که در حوزه شکلی و میدانی به نظر می رسد این واقعیت در خصوص تحولات عراق و سیال بودن اوضاع آن اهمیت دوچندانی می یابد و رخدادهای اخیر نیز دقیقاً در چنین راستایی خودنمایی می کند

مفهوم ذاتی مسائل و وقایع همیشه آن گونه نیست که در حوزه شکلی و میدانی به نظر می رسد. این واقعیت در خصوص تحولات عراق و سیال بودن اوضاع آن اهمیت دوچندانی می یابد و رخدادهای اخیر نیز دقیقاً در چنین راستایی خودنمایی می کند. به همین دلیل برای تشخیص بهتر اوضاع عراق بیشتر باید به روانشناسی سیاسی و درک مفهومی از تحولات گذشته، حال و آینده این کشور متوسل شد. توافقات یا تحرکات خاصی که در عرصه ملی عراق در حال انجام و شکل گیری است، بیش از آنچه ریشه در تعامل در حوزه وحدت ملی یا تعریف مدرن از مقوله دولت - ملت قابل تحلیل باشد، ریشه در تداوم رقابت های قومی - مذهبی و چینش های تحمیلی و سلبی غیر دموکراتیک خواهد داشت.

تعامل ملی همواره در بستر منافع همگون ملی، هویت مشترک ملی (فراتر از نژاد و مذهب) و همچنین اجماع نظر شراکت گونه لایه های متفاوت درون ساختی انجام خواهد پذیرفت. هرگونه توافق یا مصالحه یی برخلاف این امر باید در حوزه معاهدات و مناسبات حداقلی در بستر شرایط بحرانی تنها برای برون رفت از وضعیت شکننده و مختل کننده در شرایط زمانی و مکانی خاص مورد توجه واقع شود. عراق به یقین همان محیط سیاسی - اجتماعی است که بیش از آنچه در قالب وحدت ملی قابل تحلیل باشد باید در شرایط مناسبات دوران بحران، درخصوص افعال و وقایع در آن دست به ارزیابی زد.

بالا یا پایین رفتن دامنه شورشگری و ناامنی های بعد از حمله به این کشور و هم اینک وجود آرامش حداقلی در آنجا هرچند به لحاظ میدانی و شکلی مهم و قابل تامل است ولی به جهت مولفه های ارزشی و ثبات پایدار مبتنی بر تعامل ملی، فاقد اعتبار و اعتماد لازم خواهد بود. این واقعیت در شرایط گسست های نژادی، مذهبی، سیاسی و اجتماعی که طی بیش از پنج سال اشغال و حاکمیت یک ساختار چندگانه و مبتنی بر تفوق اکثریت نژادی - مذهبی بر رقبا شکل گرفته است، تحت هیچ شرایطی قابل دوام یا در چارچوب ثبات پایدار و دموکراتیک قابل تعریف نخواهد بود.

طی دو هفته اخیر درخصوص دو لنگه کفش «منتظر الزیدی» خبرنگار عراقی شبکه تلویزیونی البغدادیه بحث های زیادی در گرفته است و جدا از موقعیت و تاثیر بین المللی موضوع، در ساختارهای ملی غیر عراقی نیز به بهانه یی برای دعواها و رقابت های سیاسی تبدیل شده است. آنان که اقدام وی را با بهانه های مبادی آداب بودن و اینکه حرمت قلم را نباید به لنگه کفش درآمیخت به جنگ منتظر می روند باید به این واقعیت توجه داشته باشند که در جهان واقعی به خصوص در جوامع غیردموکراتیک همواره ابراز وجود یا اعتراض در قالب های متفاوتی انجام می گیرد. حتی در جوامع دموکراتیک اروپایی نیز بارها اتفاق افتاده است که از روسای جمهوری در مصاحبه های مطبوعاتی یا دیدارهای خصوصی و عمومی با تخم مرغ، گوجه فرنگی یا حتی پرتاب شیرینی استقبال شده است.

تنها در اینجا فرق جامعه مثلاً اروپایی با عراقی در معاوضه تخم مرغ با لنگه کفش است که چندان نمی تواند محل نزاع تلقی شود. تازه در شرایطی که روسای جمهوری همه گونه اشیای متعارف و غیرمتعارف، از قبیل حرف های توهین آمیز، دستورات غیردموکراتیک، گرسنگی، زندان، شکنجه، اشغال سرزمینی، بمباران و قتل عام غیرنظامیان را که به خصوص در عراق به بدترین وجه ممکن توسط جرج بوش در سرزمین بین النهرین انجام گرفت، به سوی مردم پرتاب می کنند چرا باید اقدام خبرنگار عراقی توی ذوق زننده تلقی شود.

اینکه یک روزه منتظر الزیدی به یک قهرمان در افکار عمومی عرب و حتی بسیاری از کشورهای غیرعرب تبدیل شد به لحاظ روانشناسی حاوی درس بزرگی است که اثبات کننده این مدعا است که تنفر از یکجانبه گرایی امریکایی و شخص بوش به حدی است که یک لنگه کفش می تواند به تیتر اول تمام خبرهای بین المللی در اکثر شبکه های بزرگ جهانی تبدیل شود. قیمت ۱۰ میلیون دلاری این لنگه کفش، سفارش ده ها هزار جفت از این نوع کفش به شرکت سازنده ترکیه یی، درخواست وکالت بزرگ ترین گروه های حقوقی از منتظر، پیشنهاد ازدواج دختران عرب که در رسوم قبیله یی بزرگ ترین اعلام حمایت و پذیرش تلقی می شود و به طور کلی استقبال عمومی از اقدام وی در وضعیتی که امسال بیشترین کشتار، سرکوب و دستگیری از خبرنگاران توسط گروه های تروریستی و دولت های سرکوبگر انجام گرفته است، خود یک نوید به جامعه مطبوعاتی و دهن کجی به دشمنان قلم می تواند به حساب آید که آنان هنوز قادرند بازی بزرگان را به هم بزنند.

موضوع خبرنگار عراقی زمانی که با تصمیم جلسه پارلمان این کشور برای بررسی حضور نیروهای خارجی در عراق در روز دوشنبه ۲۲ دسامبر که با تعویق آن تا هفت ژانویه یعنی هفت روز بعد از پایان مهلت قانونی شورای امنیت سازمان ملل متحد برای حضور این نیروها، همزمان مورد توجه قرار گیرد، گویای این نکته مهم است که در عراق هیچ چیز تمام نشده است و شاید آرامش کنونی، آرامش قبل از توفان باشد.

اردشیر زارعی قنواتی