حاکمیت یکپارچه در تعلیق

در سال پایانی عمر مجلس هفتم و با گذشت دو سال از آغاز به کار دولت نهم اکنون می توان با صراحت بر این نکته پای فشرد که آنچه پس از «هم سویی» ظاهری میان قوای اصلی کشور و شوراهای شهر و روستا و حتی نهادهایی مانند مجلس خبرگان از آن تحت عنوان «حاکمیت یکپارچه» نام برده می شد, بیش از هر زمان دیگری به چالش طلبیده شده که در این میان مدل خاصی از دوگانگی مشهود و افتراق به وجود آمده در میان اصولگرایان را می توان بهترین گواه این حقیقت دانست

در سال پایانی عمر مجلس هفتم و با گذشت دو سال از آغاز به کار دولت نهم اکنون می توان با صراحت بر این نکته پای فشرد که آنچه پس از «هم سویی» ظاهری میان قوای اصلی کشور و شوراهای شهر و روستا و حتی نهادهایی مانند مجلس خبرگان از آن تحت عنوان «حاکمیت یکپارچه» نام برده می شد، بیش از هر زمان دیگری به چالش طلبیده شده که در این میان مدل خاصی از دوگانگی مشهود و افتراق به وجود آمده در میان اصولگرایان را می توان بهترین گواه این حقیقت دانست.

اگرچه از همان روزهای نخست و با فرو نشستن گرد و غبار و التهابات دوران انتخابات ریاست جمهوری و در حالی که نمایندگان اصولگرا پس از وقوع حوادث بدیع و شرایط نامتوازن و نابرابر انتخابات مجلس هفتم، یک سالگی جلوس خود بر صندلی های سبز صحن بهارستان را به بزم نشسته بودند و اضافه شدن یک «یار کمکی» دیگر (تعبیری که محمود احمدی نژاد پس از پیروزی و در دیدار با حدادعادل و برخی نمایندگان به کار برد) با رای معنادار مجلس به کابینه و عدم اعتقاد به چهار تن از «همه مردان رئیس جمهور» که از قضا از نزدیکان وی نیز به شمار می رفتند، بسیاری از فعالان سیاسی و نظریه پردازان بر حسب تجربیات سال های نه چندان دور و نحوه چیدمان ارکان حاکمیت در کشور و سفارشات برخی بزرگان و خصوصاً بنیانگذار فقید نظام، امکان توفیق مدل «حاکمیت یکپارچه» و اداره کشور توسط یک جناح را «رویای دست نیافتنی» تعبیر و مرور زمان را بهترین گزینه جهت تسهیل در اثبات نگاه منطق محور خود در عدم توفیق این پروژه می دانستند لیکن کمتر کسی گمان آن را داشت که فراز و نشیب ها و دوره های متعدد رکود و بحران تا حدی بر اردوگاه اصولگرایان سایه بیفکند که صرف نظر از رنجش بزرگان آن از نحوه رفتار سیاسی طیف هایی از حامیان و نزدیکان دولت نهم فریاد انتقاد و اعتراض نمایندگانی از مجلس را برانگیزد که در بهار رقابت های انتخاباتی سال ۸۴ و معادلات سیاسی آن روز کشور در حلقه همراهان و مبلغان رئیس جمهور دسته بندی می شدند.

در چنین سمت و سویی و با اعلام موجودیت «فراکسیون اصولگرایان مستقل» در مجلس و دوتکه شدن رسمی فراکسیون اصولگرایان که روزگاری به عنوان نماد و سمبل یک مجلس اصولگرا، ردایی تحت عنوان «فراکسیون اکثریت» برای آن دوخته شده و رای یکپارچه و از قبل تعیین شده آن چهره بسیاری از طرح ها و لوایح مطروحه در صحن علنی یا در جلسات غیررسمی فراکسیون را به گونه ای دیگر آرایش کرد، به نظر می رسد اصولگرایان بیش از هر زمان دیگری خطر از دست رفتن جایگاهی که به گفته باهنر رئیس این فراکسیون «حاصل خون دل خوردن های ۱۶ ، ۱۷ساله است» را حس می کنند.

در این میان اما اعلام این «جدایی» به رغم ارزش خبری بالای آن اگرچه به صورت وسیع و گسترده با پوشش خبری رسانه ها و مطبوعات مستقل و همانند همیشه با سکوت نسبی «رسانه ملی» روبه رو شد لیکن به دلیل انتقادات صعودی تعدادی از چهره های شاخص فراکسیون اصولگرایان طی ماه های گذشته از عملکرد رئیس- محمدرضا باهنر - و تعدادی از اعضای شورای مرکزی آن در خصوص نحوه اداره جلسات و نوع مواجهه «جانبدارانه» از عملکرد دولت نهم- که نقطه اوج آن در عدم شرکت این نمایندگان «اثرگذار» در مجمع عمومی و انتخابات شورای مرکزی این فراکسیون تجلی یافت- برخی منابع خبری از مدت ها قبل با نقل قول های پراکنده از چهره های منتقد نظیر ابوطالب، افروغ و محمد خوش چهره احتمال انشعاب و «دوپارگی» در این فراکسیون را چندان دور از ذهن نمی دانستند.

در واقع نقطه کانونی این اختلافات، تعارض دیدگاه های برخی از نمایندگان و عدم یکسان و واحد جلوه کردن مولفه حمایت یا مخالفت با برخی روش های دولت نهم بود که انگیزه ها برای اعلام تشکیل فراکسیون جدید را تقویت می کرد. از این زاویه و پس از رسانه ای شدن این موضوع اگرچه اصولگرایان کوشیدند با رایزنی های پرحجم سبب بلااثر شدن ایده تشکیل فراکسیونی که در ابتدا «اصولگرایان خلاق» نام گرفته شده و از سوی دیگر ارگان ها و رسانه های محافظه کار با رد این «شایعات» آن را از تاکتیک های انتخاباتی اصلاح طلبان جهت آوردگاه انتخابات مجلس هشتم قلمداد کنند لیکن روز هفدهم اردیبهشت سعید ابوطالب عضو ائتلاف آبادگران- که اکنون به عنوان یکی از چهره های منتقد دولت به همفکران خود پیوسته است- ضمن اعلام رسمی تشکیل فراکسیون جدید از نام تصویب شده ای تحت عنوان «اصولگرایان مستقل» خبر داد. عضو هیات موسس فراکسیون اصولگرایان مستقل به کنفرانس خبری اشاره کرد که در آن به قصد اعلام موجودیت، برنامه های این فراکسیون را تشریح خواهند کرد؛ در جلسه یکشنبه شب (۱۶ اردیبهشت) اعضای موسس، نام فراکسیون اصولگرایان مستقل که در جلسات قبل تایید و نهایی شده بود، تثبیت شد.

بر همین اساس عماد افروغ ، محمد خوش چهره، محمود ربانی، محمود مدنی، حسن سبحانی، سعید ابوطالب و محمود محمدی هشت عضو شاخص و عضو هیات موسس این تشکل «جدا شده» از پیکره فراکسیون اصولگرایان بودند.

اما فردای همان روز، کنفرانس مطبوعاتی وعده داده شده برگزار شد تا اعضای آن در سخنانی ضمن اعلام موجودیت به وضوح این معنا را به اثبات رسانند که حاضر نیستند محوریت «فردی» و «شخص محوری» در جریان اصولگرا را بپذیرند چه اینکه آنان پیشتر نیز از تصمیم گیری برخی چهره های اصولگرا نظیر باهنر - که در آن استقلال لازم در تعامل با دولت پاس داشته نشده بود- لب به انتقاد گشوده بودند.

در جلسه مذکور عماد افروغ به عنوان یکی از جدی ترین منتقدان برخی سیاست های دولت نهم و نوع رفتار و منش اصولگرایان در سخنانی نکاتی را یادآور شد که می توان آنها را در ادامه اعتراضات وی در مصاحبه های مختلف با رسانه ها، تذکرات صحن علنی و نطق های پیش از دستور خود و اعضای هیات موسس «اصولگرایان مستقل، خلاق و نقاد» ارزیابی کرد. «بسیاری از سیاست هایی که جاری مانده در مدت ۲۸ سال به دلیل اینکه ربط به اسلام داشته اما ناموجه بوده، متاسفانه در برابرش سکوت، احتیاط و بعضاً تقدیس شده در حالی که نقد دارد.

احساس می کردیم بعد از شکل گیری دولت نهم، مجلس فراز و فرودی در تعامل با دولت داشت پس از آنکه اصولگرایان در انتخابات پیروز شدند، یک همسویی در این جبهه به وجود آمد که می توانست زنگ خطر باشد و اکنون شاهد یک تعامل دوسویه بین دولت و مجلس نیستیم. باید دقت کرد که مصلحت های مختلف را از هم تفکیک کنیم و مصلحت شخصی و گروهی نباید جای مصلحت نظام را بگیرد.»

از سوی دیگر به نظر می رسد که وجود نام محمود محمدی، نماینده آباده و از اعضای برجسته کمیسیون امنیت ملی و سیاسی خارجی مجلس که در پرونده خود مناصب دیپلماتیکی نظیر سفیر و سخنگوی وزارت خارجه را نیز به ثبت رسانده، جبهه انتقاد از عملکرد دستگاه دیپلماسی دولت نهم که پیش از این از سوی بسیاری از مسوولان گذشته و حال نظام، اصلاح طلبان و اصولگرایان معتدل گشوده شده بود را گسترش خواهد داد.

محمدی نیز در جلسه مذکور در سخنان کوتاهی با تاکید بر اینکه سیاست خارجی علم، دیپلماسی و هنر است، یادآور شد؛ اصولگرایان مستقل تلاش می کنند در عرصه سیاست خارجی و دیپلماسی حول محور امنیت ملی و براساس آینده نگری و خلاقیت اظهارنظر کنند. پیش از این محمد خوش چهره نیز در برهه ای که دایره انتقادات از سیاست خارجی دولت تا سرمقاله روزنامه های باسابقه محافظه کار نظیر جمهوری اسلامی و همشهری نیز گسترده شده بود، با انتقاد از برخی عملکردها یادآور شده بود؛ روابط بین المللی براساس باورهای ما مدیریت نمی شود. این چنین بود که پس از پایان جلسه مذکور سعید ابوطالب از انتخاب شورای مرکزی هیات رئیسه و سخنگوی این فراکسیون و معرفی آن در جلسه آتی به همراه انتشار مانیفست این جریان به عنوان دستور کار تشکل متبوع خود نام برد. در واقع به نظر می رسد تاکید بیش از حد بر نحوه تعامل اصولگرایان با دولت بیانگر این نکته است که ترکیب همگون و در عین حال «تخصصی شده» هیات موسسان اصولگرایان مستقل برنامه ریزی در راستای بیان انتقاداتی ساماندهی شده از عملکرد کلی رئیس جمهور و کابینه نهم را دنبال خواهد کرد.

حامد طبیبی

---