کاری که اورژانس ۱۱۵ باید انجام دهد

مردی با سابقه مشکل قلبی یکباره در منزل دچار احساس خفگی و افت هوشیاری می شود

مردی با سابقه مشکل قلبی یکباره در منزل دچار احساس خفگی و افت هوشیاری می‌شود. اعضای خانواده با اورژانس تماس می‌گیرند. پس از چند دقیقه آمبولانس به همراه پرسنل آن که شامل راننده و تکنیسین اورژانس بوده به منزل بیمار می‌رسند.

سریعا بیمار را مورد بررسی قرار داده، اقدامات اولیه و حتی احیای بیمار را شروع می‌کنند. پس از ۱۵ دقیقه به همراهان اطلاع می‌دهند که بیمار فوت کرده است. زمانی که همسر و دختر متوفی درخواست انتقال بیمار را به بیمارستان می‌کنند یکی از پرسنل به آنها می‌گوید: «کاری که در بیمارستان می‌کنند چیزی بیشتر از این نیست...».

بسیاری از ما با موارد اورژانسی روبه‌رو شده‌ایم، مواردی که نیاز به انتقال بیماران پیدا می‌کنیم. گاهی از پرسنل اورژانس ۱۱۵ درخواستی داریم که نمی‌دانیم در محدوده کار آنها هست یا نه. بسیاری از موارد همراهان بیمار تمایل به انتقال بیمار به بیمارستانی خاص را دارند یا می‌گویند که بیمارشان پرونده در بیمارستانی خاص دارد، در حالی که اورژانس انتقال بیمار را به مرکز مورد نظر انجام نمی‌دهد.

پرسنل مستقر در آمبولانس‌های ۱۱۵ شامل راننده و فرد دیگری است که ممکن است پرستار، تکنیسین بیهوشی یا تکنیسین اورژانس باشد. گاهی در تیم اعزامی ممکن است پزشک همراه با گروه باشد. نکته مهم این است که این تیم دارای دستورالعمل‌هایی است که حوزه کار آنها بر بالین بیمار را مشخص کرده است. در بسیاری از موارد لازم است که برای نوع درمانی که می‌توانند استفاده کنند یا مرکزی که می‌توانند بیمار را انتقال دهند باید از پزشکی که در مرکز است و اقدامات آنها را رصد می‌کنند، کسب اجازه کنند.

نکته مهم دیگر این است که این آمبولانس‌ها اجازه انتقال بیمار به مرکزی خصوصی را ندارند. بنابراین اگر تمایل دارید که بیمارتان را به بیمارستان خصوصی انتقال دهید، بهتر است از وسیله نقلیه‌ای غیر از آمبولانس ۱۱۵ یا از آمبولانس‌های خصوصی استفاده کنید. برخلاف آمبولانس اورژانس ۱۱۵ که رایگان است، آمبولانس‌های بخش خصوصی با هزینه‌ای از پیش تعیین شده، می‌توانند بیمار را به مرکز دلخواه شما انتقال دهند. البته به یاد داشته باشید که آمبولانس‌های خصوصی حق انتقال بیمار میان مراکز دولتی را بدون هماهنگی مرکز اعزام کننده ندارند.

تیم اورژانس ۱۱۵ دارای محدوده کاری خاصی است. منشور اعمالی که این افراد می‌توانند برای بیماران انجام دهند، تعریف شده است. تعدادی از موارد مهم وظایف این گروه چنین است:

ـ انجام کمک‌های اولیه پزشکی در مورد بیماران و مجروحان: هر بیمار نیازمند اقدامات اولیه‌ای است که انجام این اقدامات تقریبا در اغلب بیماران مشترک است. برقراری راه هوایی و اکسیژن، جزو اولین اقدامات در برخورد با هر مصدومی است. بررسی فشار خون بیمار و وضعیت قلبی اقدام بعدی است.

ـ معاینه بیمار و گزارش وضع اولیه او به پزشک مربوطه: بررسی علائم حیاتی همچون ضربان قلب، تنفس، فشار خون و معاینه‌ای در حد اولیه می‌تواند تا حدی وضعیت بیمار را معین کند. وضعیت بالینی اولیه به پزشک مرکز اطلاع داده می‌شود تا براساس شواهد محل وقوع حادثه، وضعیت بالینی بیمار و بیمارستان مقصد تصمیم‌گیری شود.

ـ ایجاد اطمینان خاطر در بیمار: همیشه افراد بیمار دچار اضطراب هستند. این اضطراب در تشخیص و سیر درمانی و حتی شدت و ضعف علائم تأثیر بسزایی دارد. کاهش اضطراب باید توسط افرادی انجام شود که بیمار به آنها اطمینان داشته باشد. اولین افرادی که به عنوان درمانگر با بیمار برخورد دارند پرسنل اورژانس ۱۱۵ هستند. معاینه اولیه و بررسی علائم حیاتی می‌تواند تا حدودی وضعیت بیمار را نشان دهد و بر این اساس امدادگر می‌تواند بیمار را آرام کرده و شرایط را در حدی که برای او قابل درک است، توضیح دهد. اطلاع‌رسانی مناسب به بیمار باعث اعتماد شده و این اعتماد می‌تواند شروعی برای آرام‌سازی بیمار و رفع تنش ناشی از وضعیت اورژانسی موجود باشد.

ـ رگ‌گیری از بیماران: یکی از مواردی که اگر در تمامی بیماران انجام شود سیر درمانی را می‌تواند دگرگون کند رگ‌گیری از بیمار است. این اقدام بالاخص در بیماران تصادفی، افراد دچار خون‌ریزی، بیماران قلبی و... موثر است چراکه تا رسیدن آنها به بیمارستان ممکن است آنچنان وضعیت فشار خون بیمار افت کند که امکان رگ‌گیری مقدور نباشد.

ـ گرفتن نوار قلب و شرح آن برای پزشک: این جزو مواردی است که در صورت دسترسی به دستگاه نوار قلب مقدور است. گاهی بیماران خودشان به درمانگاهی مراجعه می‌کنند و با توجه به تغییرات مشهود در نوار قلبی آنها، پزشک درمانگاه درخواست آمبولانس برای انتقال بیمار می‌دهد.

ـ انجام عملیات احیای قلبی ریوی: یکی از اقدامات مهم در برخورد با بیماران با توقف قلبی ـ‌ تنفسی شروع سریع احیا است. هر دقیقه که از دست می‌رود شانس بازگشت فرد به زندگی ۸ ـ‌ ۷ درصد کاهش می‌یابد. با در نظر گرفتن اهمیت شروع زود هنگام احیای بیماران، نقش پرسنل اورژانس به عنوان اولین افرادی که بر بالین بیماران می‌رسند اهمیت دوچندان می‌یابد. مرگ بیماران می‌باید در بیمارستان و با انجام حداقل احیای پس از ۳۰ دقیقه تایید شود. تنها در مواردی خاص همچون جمود نعشی، جدا شدن سر از بدن یا بروز تجزیه و فساد در جسد، مرگ در محل اعلام می‌شود.

ـ انجام لوله‌گذاری تراشه: بیماران با افت هوشیاری یا مبتلا به توقف قلبی ـ تنفسی نیازمند برقراری راه هوایی مطمئن هستند. تعدادی از پرسنل اورژانس برای این اقدام آموزش دیده‌اند با این حال انجام لوله‌گذاری در راه هوایی بیمار نیازمند اجازه از پزشک مرکز اورژانس است.

ـ تزریق یا تجویز دارو: مقداری دارو در اختیار پرسنل اورژانس پیش بیمارستانی است که با اجازه پزشک می‌توان آنها را تجویز کرد. البته تمامی داروهای مورد استفاده نیازمند اجازه نیست. بسیاری از داروها دارای عوارض کم است و استفاده از آنها می‌تواند جان یک فرد را نجات دهد؛ داروهایی همچون نیتروگلیسیرین زیر زبانی و آسپیرین از این دسته هستند.

ـ برقرار ساختن ارتباط با مراکز اصلی اورژانس و پزشک مربوطه به وسیله بی‌سیم: یکی از مشکلات مراکز درمانی عدم اطلاع از وضعیت بیماران اعزامی توسط اورژانس پیش بیمارستانی است. اگر امکان اطلاع وضعیت بیمار قبل از رسیدن به اورژانس وجود داشته باشد، پرسنل بیمارستان با داشتن آگاهی، امکانات لازم را قبل از رسیدن بیمار مهیا می‌کنند. در حال حاضر تنها در موارد بیماران با توقف قلبی تنفسی اطلاع‌رسانی می‌شود. همین‌اطلاع‌رسانی ویژه شرایط خاص، در انجام احیای مناسب بیمارستانی نقش بسزایی دارد.

ـ رانندگی وسیله نقلیه جهت رسیدن سریع به محل مأموریت و همچنین حمل بیمار به مراکز درمانی: گاهی افراد به اشتباه آمبولانس را با تاکسی تلفنی آژیر دار اشتباه می‌گیرند.

دکتر بهروز هاشمی