حلقه مرگ در دستان ۲۱ كشور

در مارس ۱۹۸۶ م دبیركل وقت سازمان ملل خاویر پرز دكوئیار به طور رسمی عراق را متهم به استفاده از سلاح های شیمیایی علیه ایران كرد در این باره وی به گزارش ارائه شده به وسیله كارشناسان سازمان ملل كه در فوریه همان سال برای بررسی موضوع سلاح های شیمیایی به ایران سفر كرده بودند, استناد كرد

در مارس ۱۹۸۶ م. دبیركل وقت سازمان ملل خاویر پرز دكوئیار به طور رسمی عراق را متهم به استفاده از سلاح های شیمیایی علیه ایران كرد. در این باره وی به گزارش ارائه شده به وسیله كارشناسان سازمان ملل كه در فوریه همان سال برای بررسی موضوع سلاح های شیمیایی به ایران سفر كرده بودند، استناد كرد.

دبیركل به صراحت از رژیم عراق خواست به نقص مقررات بین المللی خاتمه دهد و گزارش بازرسان سازمان ملل تأكید داشت كه رژیم عراق از سلاح های شیمیایی در جنگ علیه ایران استفاده كرده است. با این وجود رژیم عراق این موضوع را تكذیب می كرد و متأسفانه سیاستگذاران غربی ترجیح می دادند در این باره سكوت كنند. ولی وقتی كه بدن مجروح و تاول زده رزمندگان ایرانی از كنار كرخه و شلمچه برای مداوا راهی كشورهای اروپایی شدند، دایره شواهد و مدارك دال بر استفاده غیرانسانی رژیم عراق از مواد شیمیایی كه به وسیله شركت های غربی در اختیار رژیم عراق قرار داده شده بود، تكمیل تر و موجب شد كه اعتراض هایی نسبت به سكوت دولت های غربی درباره این فاجعه شكل گیرد و اینك بعد از گذشت بیش از دو دهه از جنگ تحمیلی، صدام حسین كه در آن زمان موضوع حمله های شیمیایی را انكار می كرد، امروز در دادگاه از این فاجعه اسفناك به عنوان افتخاری یاد می كند كه مدال آن را دولت های غربی به گردنش انداختند.

نگاه اجمالی به حمایت ۲۱ كشور جهان از رژیم عراق در این فاجعه غیرانسانی، شاید تا اندازه ای در شكافتن این جنایت كه امروز دلیل افتخار این جنایتكار جنگی شده است بی فایده نباشد.

● كنوانسیونی به نام منع سلاح های شیمیایی

در طول تاریخ تلاش های بسیاری برای جلوگیری استفاده از جنگ افزارهای شیمیایی و بیولوژیك شده است. از جمله تلاش هایی كه به تنظیم یك قرارداد بین المللی در سال ۱۹۰۷ كه از نظر حقوقی تعهدآور بود، انجامید. ولی با شروع جنگ جهانی اول، كنوانسیون ۱۹۰۷ لاهه نتوانست از به وجود آمدن جنگ شیمیایی جلوگیری كند.

كاربرد جنگ افزارهای شیمیایی، كشورها را به امضای پروتكل ۱۷ ژوئن ۱۹۲۵ ژنو درباره به كار نبردن جنگ افزارهای شیمیایی و بیولوژیك وادار كرد، اما توسعه تولید یا ذخیره سازی این گونه سلاح ها را منع نكرد. ۱۶ دسامبر ،۱۹۷۱ نشست عمومی سازمان ملل طرح قراردادی را كه كمیسیون خلع سلاح ژنو برای منع، توسعه، تولید و انباشت جنگ افزارهای میكروبی و سمی و نابودسازی آن ها تهیه شده بود، تصویب كرد. در ۱۱ نوامبر ،۱۹۸۷ سازمان ملل قطعنامه ای در مورد جنگ افزارهای شیمیایی به تصویب رساند.

كنوانسیون منع سلاح های شیمیایی پس از دودهه گفت وگوهای فشرده در سال ۱۹۹۳ در پاریس امضا شد و از سال ۱۹۹۷ به اجرا درآمد كه تاكنون ۱۷۸ كشور از جمله اسپانیا، انگلیس، ژاپن، ایتالیا و آلمان به عضویت كنوانسیون درآمده اند. این كنوانسیون دارای یك مقدمه، ۲۴ ماده و ۲ متن پیوست است.

سازمان منع سلاح های شیمیایی (OPCW) وظیفه اجرای كنوانسیون را برعهده دارد كه مقرآن در لاهه هلند است.

● ایران قربانی سلاح های شیمیایی

ایران از جمله كشورهایی است كه بیشترین آسیب را از به كارگیری سلاح های نامتعارف در طول تاریخ دیده است. استفاده از سلاح های شیمیایی از سوی عراق، درحالی اتفاق افتاد كه این كشور جزو كشورهای امضاكننده پروتكل ژنو در سال ۱۹۲۵ درباره منع استفاده از سلاح های سمی، خفه كننده و تركیبات باكتریولوژیك قرار داشت. قربانی گرفتن سلاح های شیمیایی باعث شد جمهوری اسلامی ایران از بدو شروع گفت وگوهای مربوط به تدوین كنوانسیون در ژنو و همچنین در كمیسیون مقدماتی آن جزو فعال ترین كشورهای عضو باشد. ایران در سال ۱۹۹۷ . م با تصویب مجلس شورای اسلامی به كنوانسیون پیوست و از همان آغاز همواره عضو شورای اجرایی سازمان بوده و حضوری فعال و تأثیرگذار در سازمان OPCW داشته است.

در طول جنگ تحمیلی، رژیم عراق بارها از سلاح شیمیایی استفاده كرد. به طوری كه بنابه گزارش رسمی ایران به كنفرانس خلع سلاح، تعداد این حملات توسط عراق از دی ماه ۱۳۵۹ تا اسفند ۱۳۶۶ در مجموع به ۲۴۲ مورد رسیده بود كه قربانیان آن ۴۴ هزارنفر ذكر شده است كه از آن تاریخ تاكنون این رقم به یكصدهزار نفر افزایش یافته است. همچنین بنا بر همین گزارش عراق در طول جنگ تحمیلی از ۶ هزار بمب شیمیایی علیه ایران استفاده كرده است .

به گفته دكتر حسین شهرستانی، از دانشمندان هسته ای عراق، از سال ۱۹۸۰ م. (۱۳۵۹) برنامه سلاح های كشتار جمعی عراق آغاز شد و در بخش شیمیایی در سال ۱۹۸۲م. (۱۳۶۱) با كمك چند شركت آمریكایی با استفاده از گاز اعصاب و سارین افزایش پیدا كرد.

عراق تا پایان سال ۱۳۶۴ مقدار ۱۰ تن از انواع گازها را در یك ماه تولید می كرد كه در پایان سال ۶۵ این مقدار به بیش از ۵۰ تن در ماه افزایش یافت و در پایان سال ۶۷ عراق می توانست بیش از ۷۰ تن گاز خردل و ۶ تن از هر یك از گازهای «تابون» و «سارین» تولید كند.

توانمندی عراق در تولید گازهای شیمیایی با همكاری و حمایت بسیاری از شركت های آمریكایی و اروپایی و دیگر كشورها ایجاد شد.

روزنامه الكترونیكی القبس از زبان كارشناسان و گزارش ارسالی از عراق، می نویسد: ۹۲ شركت آلمانی، عراق رابه سلاح های شیمیایی و هسته ای مجهز كردند و ۲۲ شركت آمریكایی، ۲۳ شركت انگلیسی، ۲۱ شركت فرانسوی، ۱۸ شركت اتریشی، ۱۱ شركت بلژیكی، ۱۵ شركت ایتالیایی، ۱۳ شركت سوئیسی، ۷ شركت اسپانیایی، ۳ شركت ژاپنی، ۴ شركت هندی، ۵ شركت كره ای و ۳ شركت چینی و تعدادی از شركت های آرژانتینی، برزیلی، مصری، اردنی و ۴۰ شركت روسی و اوكراینی در لیست فروشندگان سلاح های شیمیایی و هسته ای به عراق قرار دارند كه درمجموع به ۲۷۸ شركت اشاره شده است.

از سوی دیگر براساس تحقیقات به عمل آمده از سوی انجمن حمایت از قربانیان سلاح های شیمیایی، ۴۴۵ شركت از سراسرجهان در طول ۸ سال جنگ تحمیلی ارتش صدام را در زمینه های مختلف نظامی بویژه تولید سلاح های شیمیایی حمایت می كردند.

● لیست شركای جرم شیمیایی صدام

براساس تحقیقات انجمن حمایت از قربانیان سلاح های شیمیایی از میان ۴۴۵ شركت تجهیزكننده ارتش صدام در زمینه های مختلف بخصوص سلاح های شیمیایی، شركت هایی از ژاپن، هلند، سوئد، بلژیك، اسپانیا، فرانسه و آلمان سهم بیشتری داشتند.

بنابراین تحقیق، شركت های فناك(Fanuc) ، هماماتسافترنكیس كاكا (Hammamatsu photonics kk)، ان.ای.سی (nec) ، اوساكا (Osaka) و ویدا (waida) ازجمله شركت های ژاپنی هستند كه در برنامه هسته ای صدام حسین، او را یاری دادند.

از كشور هلند نیز شركت های «مل كمی بی وی» (Melchemie B.V) و «كی بی اس هلند بی وی» (KBSHolland B.V) در برنامه تسلیحاتی شیمیایی و شركت تجهیزات «ان وی دلف» (Delf Instruments N.V) درامور پشتیبانی نظامی و ساخت آزمایشگاهی نظامی برای وزارت دفاع، صدام را تأمین می كردند.

شركت «مل كمی» از سال ۱۹۶۹م. با عراق روابط تجاری داشت و به گفته «آی اوزند كمپ» مدیر این شركت، شركت او در سال ۱۹۸۴ م. برابر ۱۰ میلیون دلار مواد شیمیایی به عراق صادر كرد.

طبق سندهای دفاتر این شركت درفهرست سفارش خرید عراق، یك هزار تن كلرورنیونیل، ۲۰ تن فلوئور هیدروژنه پتاسیم، ۶۰ تن اكسی كلرور فسفر، ۵ تن اسیدفلوئوریدریك و ۱۵۰ تن الكل ایزوپروپیل به چشم می خورد. اسناد دادگاه آلمان نیز نشان می دهد كه همه این مواد به مجتمع سامرا ارسال شده بود. به احتمال زیاد همه آنها در تولید گاز خفه كننده به كار رفته است.

از سوئد نیز شركت «سب - اسكانیا» (saab-scania) در برنامه موشكی و شركت «اب ب» (ABB) در برنامه هسته ای، رژیم بعث را یاری كرده اند.

شركت «تربلام» (Treblam)، در برنامه تسلیحات شیمیایی و شركت اسپانیایی «دونابت» (Donabet) در برنامه موشكی، شركت «زایر» (Zayer) در برنامه هسته ای از اسپانیا رژیم صدام را تأمین كرده اند. همچنین شركت اسپانیایی «آلاوساس یاكس یاك» ساخت فیوز برای ماشه های الكترونیكی مخصوص انفجار بمب را برعهده داشته است.

از بلژیك شركت های بازرگانی «كرفت آن یو» (NUkraft mereanfile) و «پترولیوم فیلیپس» (Philips petroleum) در زمینه برنامه تسلیحات شیمیایی، شركت «ا آی بی اینستروبل)(OIB Instrubet) در زمینه پشتیبانی نظامی و ساخت آزمایشگاه های نظامی برای وزارت دفاع، شركت های «رئوئیز بلژیك» (Poudries Reunies Bleges SA) شركت تحقیقاتی فضایی (Space Research corp) در زمینه برنامه موشكی و شركت های «بوهلر ادلستال» (Boehler Edelstahl) و «سباترا» (Sebatra) در زمینه برنامه هسته ای با صدام همكاری داشتند. در سال ۱۳۶۱ وزارت صنایع و پتروشیمی دولت عراق برای خرید ۵۰۰ هزار كیلوگرم موادشیمیایی موسوم به «تیئودیگلیكون» برای تولید عوامل غیراعصاب به بلژیك سفارش داد.دولت عراق در ژوئن ۱۹۸۲ قراردادی به ارزش ۸۳۰ میلیون دلار با یك شركت بلژیكی امضا كرد تا پناهگاه های پیشرفته ای برای صدام بناكند كه این شركت بیشتر كارهای ساختمانی مجتمع پتروشیمی «القائم» را نیز انجام داده بود.

از فرانسه نیز شركت حفاظتی «اس ا» (protect SA) در زمینه تسلیحات شیمیایی، شركت «تامسون سی پی اس» (Thomson CPS) در زمینه پشتیبانی نظامی و ساخت آزمایشگاه های نظامی برای وزارت دفاع، رژیم صدام را تأمین می كردند.

روزنامه چپ گرای آلمانی «دای تاك زایتونگ» در دسامبر ۲۰۰۲ گزارش ۱۲ هزار صفحه ای را كه عراق درباره برنامه تسلیحاتی خود به سازمان ملل ارائه كرده بود، منتشر كرد.

در این گزارش عراق از شركت های Denobate و Zayere اسپانیا به عنوان فروشنده راكت یا موشك و سلاح های اتمی نام برده و شركت Trebeian را نیز فروشنده سلاح های شیمیایی معرفی كرده است.

شركت Expal هم از سال ۱۹۷۶م. بمب هایی را به عراق منتقل و در سال ۱۹۸۲ م، یك میلیارد ESP اسلحه به عراق صادر كرده است.

طبق گزارشی در سال ۱۹۸۶م. یك فروند كشتی حامل ۶۸ تن بمب شیمیایی متعلق به شركت Expal هنگام بارگیری در «سانتاندر» در شمال اسپانیا متوقف شد، اما پس از آن به راه خود ادامه داده بود.

در آوریل ۱۹۸۵ م. در جریان یك ماجرای هواپیمایی در پایگاه نظامی اسپانیا در نزدیكی مادرید، یك هواپیمای بوئینگ حامل «ناپالم» و گاز خردل دچار سانحه شد و معلوم شد كه شركت Expal برای عراق سلاح های گفته شده را تولید كرده بود.

شركتECIA - based Markina در سال ۱۹۸۲م. مقدار زیادی اسلحه به ارزش ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به عراق حمل كرده بود.

براساس گزارش ها، در اواسط ۱۹۸۰م. تا ۸۷ شركتی به نام «تكنولوژی بین المللی» مقدار ۵ هزار و ۵۰۰ تن مواد منفجره و مهمات به ارزش تقریبی ۵ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان به عراق فروخته بود.

حمیرا حیدریان

---