شامپو بزن به بدن

برای تمیزنگه داشتن پوست های چرب و خشک در فصل پاییز چه باید بکنیم

در سال‌های گذشته که شاید خیلی هم دور نباشد در گرمابه‌هابرای شستشو و پاک‌کردن بدن از کیسه و سفیداب استفاده می‌شد. این کار نوعی لایه‌برداری و پیلینگ پوست محسوب و باعث نرمی و لطافت پوست می‌شود به‏طوری که امروزه هم بسیاری از قدیمی‌ها همچنان در استفاده از کیسه و سفیداب مصر هستند...

اما در حال حاضر محصولات مدرن‌تری مانند اسکراب‌ها وارد بازار شده‌اند که ترکیبی از یک ماده شوینده و ذرات خشن هستند که معمولا از هسته برخی میوه‌ها مانند هسته زردآلو تهیه می‏شوند. زمانی که فرد بدنش را با این مواد می‌شوید، ذرات خشن موجود در آن به نوعی عمل پیلینگ یا لایه‌برداری پوست را انجام می‌دهند. استفاده از اسکراب‌ها یا کیسه و سفیداب برای کسانی که پوست‌های چربی دارند مفید است اما برای کسانی که زمینه آلرژی دارند و اصطلاحا آتوپیک هستند و یکی از مشکلاتشان خشکی شدید پوست است،‌ مناسب نیست زیرا این مواد چربی ذاتی پوست را با هر بار شستشو یا استفاده از اسکراب یا کیسه و سفیداب برمی‌دارند و باعث خشکی بیش از حد پوست می‌شوند.

● مواد شوینده مخصوص پوست‏های خشک کدامند؟

بهترین ماده برای شستشوی پوست‏های معمولی یا خشک، استفاده از شامپو بدن‏های ملایم و مخصوص پوست‌های خشک است. برای کسانی که زمینه آلرژی دارند استفاده از مواد غیرصابونی، مانند پن‌ها مناسب‌تر است زیرا پن‌ها چربی‌های سطحی را از بین نمی‌برند و فقط باعث تمیزی سطح پوست می‌شوند و با این کار به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کنند و باعث خشک شدن بیشتر آن نخواهند شد. استفاده از لیف یا کیسه برای افرادی که پوست خشک دارند هم توصیه نمی‌شود زیرا این کار باعث خشکی بیش از حد پوست می‌شود. استفاده از آب خیلی گرم یا خیلی سرد هم برای استحمام این افراد مفید نیست چراکه باعث تبخیر بیش از حد آب از سطح پوست و در نتیجه خشکی بیشتر آن خواهد شد.

● پاییز و زمستان چه کنیم؟

در فصل پاییز و زمستان خشکی هوا شدت می‌یابد بنابراین توصیه می‌شود در این فصول از شوینده‌های ملایم‌تری استفاده کنید. استفاده از پن‌ها در فصل پاییز و زمستان بهتر از شامپوها و صابون‌های بدن است. افرادی که پوستشان در این فصل‌ها خشک می‌شود بهتر است از لیف یا کیسه هم استفاده نکنند زیرا خشکی پوست را بیشتر می‌کند و در مواردی حتی باعث خارش پوست خواهد شد. این مشکل در افرادی که اگزما دارند باعث تشدید بیماری و التهاب پوستی می‌شود. سالمندان و کسانی که زمینه پوست خشک و آلرژیک دارند بهتر است پس از استحمام پوستشان را با یک حوله ملایم کمی خشک و سپس از مرطوب‌کننده‌های بدن استفاده کنند. این کار مانع تبخیر آب از سطح پوست می‌شود و به حفظ رطوبت پوست کمک و از ایجاد خارش جلوگیری می‌کند.

● هر چند وقت یکبار استحمام کنیم؟

دفعه‌های شستشوی بدن در افراد به نوع پوستشان بستگی دارد. کسانی که پوست‌های چربی دارند می‌توانند هر روز حمام و از شامپوها و اسکراب‌های مخصوص پوست‌ چرب استفاده کنند ولی افرادی که پوست خشکی دارند، آتوپیک هستند یا افراد مسن، باید کمتر حمام و از شوینده استفاده کنند. شاید استحمام هفته‌ای ۱ یا ۲ بار برای این افراد کافی باشد.

● شامپو بدن بهتر است یا صابون قالبی؟

اصولا شرایط بهداشتی صابون‏های قالبی نسبت به شامپوهای بدن پایین‌تر است. گرچه صابون با هر بار استفاده، شسته و لایه رویی آن پاک می‌شود ولی اگر فردی در خانواده به یک بیماری عفونی جلدی مانند قارچ پوستی مبتلا باشد و از صابون مشترک استفاده کند، احتمال اینکه عوامل عفونت‌زای خود را روی صابون جا بگذارد زیاد است. از آنجا که محیط حمام مرطوب یا ظرفی که صابون در آن قرار می‌گیرد معمولا خیس است، رشد قارچ‌ها و میکروب‌ها تسریع می‌شود و یک منبع بسیار خوب برای انتقال بیماری‌های پوستی به سایر افراد خانواده خواهد شد. البته در بسیاری مواقع تا بدن افراد خراشیدگی و زخم نداشته باشد انتقال عفونت به سادگی رخ نمی‏دهد و سیستم طبیعی محافظتی پوست مانع ایجاد بیماری می‏شود اما اگر پوست خراش داشته یا به هر دلیلی سیستم ایمنی فرد دچار اشکال باشد با استفاده از صابون مشترک آلوده، دچار مشکل خواهد شد. اگر صابون‌های قالبی به خوبی خشک و رطوبت آنها گرفته شود شاید دیگر نتوان از نظر بهداشتی اشکال زیادی به آنها گرفت اما به هر حال استفاده از شامپوهای بدن که امروزه به فراوانی در بازار یافت می‌شوند بسیار بهداشتی‌تر از صابون‌های قالبی و امکان انتقال عفونت به‌وسیله آنها بسیار پایین‏تر است.

● اگر پوست بدنمان زخم بود چه؟

شستشوی زخم‌های بدن به عمق آنها بستگی دارد. اگر زخم‌ها در حد یک خراشیدگی سطحی باشند شستشوی آنها نه‌تنها بد نیست بلکه می‌تواند از ایجاد عفونت‌ها پیشگیری کند و بهبود زخم را سرعت بخشد اما اگر زخم عمیق باشد، فرد لیزرهای عمیق پوستی یا جراحی خال انجام داده باشد باید سعی کند تا ۴۸ ساعت بعد، یعنی زمانی که روند جوش خوردن زخم آغاز می‌شود به زخمش آب نزند. در این فاصله می‌تواند برای ترمیم پوست از یک آنتی‌بیوتیک موضعی یا وازلین استفاده کند. اگر رطوبت برای زخم فراهم باشد میکروب‌ها و باکتری‌ها می‌توانند به راحتی روی آن رشد کنند و باعث ایجاد عفونت شوند. باید بدانید احتمال ایجاد جوشگاه یا اسکار در زخمی که عفونی می‌شود، بیشتر از زخم خشک غیرعفونی است بنابراین توصیه می‌کنم تا ترمیم نسبی زخم‌های عمیق که معمولا ۴۸ ساعت طول می‌کشد از حمام کردن و شستشوی پوست خودداری کنید.

دکتر بهروز باریک‌بین

متخصص پوست

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی