آواز كشتگان

پدیده متعه یا ازدواج موقت كه در دین اسلا م با شرایط بسیار خاص و برای موارد اضطراری در جامعه تجویز شده, اخیرا با ورود وزیر كشور به این موضوع به بحث داغی تبدیل شده است

پدیده متعه یا ازدواج موقت كه در دین اسلا‌م با شرایط بسیار خاص و برای موارد اضطراری درجامعه تجویز شده، اخیرا با ورود وزیر كشور به این موضوع به بحث داغی تبدیل شده است. گزارش تفصیلی حاضر صرفا از جنبه مطالعات و آسیب‌شناسی اجتماعی تهیه شده و نگاه شرعی نسبت به نفی یا اثبات موضوع مد نظر نبوده است.

● برداشت اول : پانزده سال پیش

پانزده سال پیش هنگامی كه ‌هاشمی رفسنجانی در راس دولت سازندگی، برای نخستین بار پس از پیروزی انقلا‌ب اسلا‌می الگوی توسعه و ترویج ازدواج موقت را مطرح كرد، بحثی را پیش كشیده بود كه حساسیت عمومی مردم و در نهایت محكومیت موضوع تجویز شده را به دنبال داشت. پانزده سال پیش هنوز هیولا‌ی ایدز بر زندگی جوانان ایرانی سایه نیفكنده بود، هنوز مراجع رسمی كشور اعلا‌م نكرده بودند كه از هر هزار ایرانی دست‌كم یك نفر مبتلا‌ به بیماری ایدز است و هنوز روابط جنسی پس از اعتیاد تزریقی به عنوان مهم‌ترین راه انتقال انواع بیماری‌های خطرناك مقاربتی شناخته نشده بود. هنوز ۱۵هزار بیمار مبتلا‌ به ایدز در كشور نشده بودند و هنوز كمبود آموزش در زمینه روابط جنسی در سطح رسانه‌ها و به‌خصوص صدا و سیما، انتقادی جدی و همگانی را به دنبال نداشت. پانزده سال پیش هنوز گردانندگان نظام جمهوری اسلا‌می ساده‌اندیشانه گمان می‌كردند كه با تكیه بر راهكارهای اعتقادی و سنتی می‌توانند جوانان را به ازدواج، تشكیل خانواده و ارضای نیازهای جنسی در چارچوب این نهاد تشویق و ترغیب كنند. پانزده سال پیش هنگامی كه ‌هاشمی رفسنجانی مساله ترویج ازدواج موقت را مطرح كرد، هنوز جمله ساده <با ازدواج دین خود را كامل كنید. > می‌توانست دست كم گروهی از جوانان در سن ازدواج را به مراسم خواستگاری و نشستن پای سفره عقد بكشاند.

● برداشت دوم :

▪ پانزده سال بعد ‌

امروز پانزده سال بعد است و به استناد سرشماری سال ۱۳۸۵ نرخ بیكاری در دهه ۸۵-۷۵ از ۱/۹ درصد به ۸/۱۲ درصد افزایش پیدا كرده است. امروز پانزده سال بعد است و ۵/۶۲ درصد از كل بیكاران كشور در شهرها روزگار می‌گذارنند.

۱۰ سال پیش حدود ۵ /۱ میلیون نفر بیكار داشتیم و بر‌اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ امروز دست‌كم ۳ میلیون نفر بیكار داریم. بحران مسكن، اجاره بهای سنگین‌تر از توان مالی‌اندك جوانان، افزایش انتظارات نسل‌جوان از زندگی و تمایل بیشتر به فردیت و آزادی به عنوان پدیده‌ای جهانی، امروز سن ازدواج را به روش تصاعدی افزایش داده است، اما هیچ یك از این معضلا‌ت پیچیده اجتماعی نتوانسته میل طبیعی جنسی را در افراد از میان بردارد. بنابراین رابطه وجود دارد اما نه در شكل ازدواج. اینجاست كه وزیر كشور دولت احمدی‌نژاد هم حرف پانزده سال پیش‌هاشمی رفسنجانی را در همایش <هم‌اندیشی حجاب> در قم تكرار می‌كند و موجی از موافقت‌ها و مخالفت‌ها را با ایده خود همراه سازد. پانزده سال گذشته و پورمحمدی از ترویج ازدواج موقت سخن می‌گوید.

در حالی كه شرایط اجتماعی و اقتصادی ما نه تنها بهتر از پانزده سال پیش نشده بلكه نرخ تورم نیز سالانه تا ۲۰ درصد افزایش داشته است. در همین حال طرح دوباره مساله ازدواج موقت به‌عنوان راهكاری برای پایان دادند به روابط به اصطلا‌ح نامشروع در شرایطی صورت می‌گیرد كه تقریبا در هیچ موردی از میان بردن پیامدهای منفی این نوع ازدواج در طول پانزده سال گذشته در دستور كار مسوولا‌ن و قانونگذاران كشور قرار نداشته است.در فاصله پانزده سال‌گذشته میان راهكار ‌هاشمی رفسنجانی و وزیر كشور احمدی‌نژاد حدود پنج هزار و ۴۰۰ روز وجود داشته كه برای خودش عمری، است. اما در این زمان از دست رفته علا‌قه‌مندان به شرعی كردن روابط غیرمشروع چه اقدامی برای حل پیامدهای منفی ازدواج موقت از جمله تولد كودكان بی‌شناسنامه و هویت و هزینه‌های سرپرستی این كودكان پس از اتمام مدت ازدواج موقت كرده‌اند؟ در این روزها و ماه‌ها و سال‌ها چه اقدامی برای تغییر شرایط نابرابری شده است كه ازدواج موقت به زنان در برابر مردان تحمیل و ورود زنان به حوزه ازدواج موقت را برای آنان به قیمت از دست دادن امكان ازدواج دائم در آینده می‌كند ؟ تقریبا هیچ.

● برداشت سوم: در طول پانزده سال ‌

ازدواج موقت در طول پانزده سالی كه از طرح دوباره آن در سطح مدیران دولتی می‌گذرد، نه تنها در فرهنگ ایرانی جایگاه بهتری پیدا نكرده بلكه افزایش فجایع مرتبط با آن نگرانی‌هایی را نیز در جامعه و در میان خانواده‌ها دامن زده است. مروری در صفحات حوادث روزنامه‌ها كافی است تا رد ازدواج موقت را در درصد قابل‌توجهی از آدم‌ربایی‌ها، اسیدپاشی‌ها، دزدی‌ها، جنایت‌ها، انتقام‌گیری‌ها و قتل‌هایی كه در طول چند سال گذشته به وقوع پیوسته پیدا كنیم. در بسیاری از موارد زندگی‌های زیرزمینی و عمدتا مخفیانه‌ای كه با ازدواج موقت شكل گرفته‌اند، سرانجام خوشی نداشته‌اند. ازدواج موقت در طول این سال‌ها هرگز در جایگاه تجویزشده‌اش برای جوانان ناتوان از ازدواج دائم به كار گرفته نشده، بلكه بیشتر به صورت نهاد زیرزمینی‌ای به موازات نهاد خانواده در خفا و پنهانی به حیات بی‌رمق خود ادامه داده است و جالب اینكه بیشترین آسیب و لطمه روحی، روانی، فیزیكی و حتی اقتصادی نیز در این میان متوجه زنانی شده است كه تن به ازدواج موقت داده‌اند.

● برداشت چهارم: سوء‌استفاده از همسران صیغه‌ای ‌

گزارشی كه چندی پیش ایسنا درباره استفاده از همسر صیغه‌ای به عنوان طعمه برای اخاذی از مردم منتشر كرد، تنها یك نمونه از سوء‌استفاده‌هایی بود كه در جریان ازدواج موقت از زنان می‌شود. براساس این گزارش مردی كه پس از طعمه قرار دادن همسر صیغه‌ای خود با عنوان جعلی مامور از افراد اخاذی می‌كرد، در پی اعترافات همسر صیغه‌ایش یك روز پس از ارتكاب آخرین جرم دستگیر شد. چهاردهم فروردین ماه سال جاری، زن جوانی سر راه جوانی به نام <فرهاد> ظاهر شده و پس از مدتی گفت‌وگو با او طرح دوستی ریخته و با پیشنهاد <فرهاد> به منزلش واقع در <مینی‌سیتی> می‌رود. نیم‌ساعت از حضور زن در منزل مرد جوان نگذشته بود. كه زنگ در به صدا درمی‌آید. <فرهاد> به طرف در می‌رود و با مرد جوانی روبه‌رو می‌شود كه خود را مامور معرفی كرده و به جرم رابطه نامشروع با تهدید اسلحه‌كلت كمری، یك میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به عنوان حق‌السكوت از او می‌گیرد! اما در عین حال از رفتن زن جوان هم جلوگیری می‌كند چرا كه به رفتار او مشكوك شده است. زن كه <مژگان> نام داشته در جریان بازجویی‌های پلیس اعتراف می‌كند كه مامور تقلبی همسر موقت اوست و از یك سال و نیم پیش به عقد موقت او در آمده و در تمام این مدت به همراه او نقشه اخاذی از افراد را می‌كشیده و با اجبار همسر موقت خود به عنوان طعمه بر سرافراد قرار می‌گرفته است.

● برداشت پنجم : قتل، پایان ازدواج موقت ‌

در بسیاری از موارد ازدواج‌های موقت كه اغلب هم به صورت پنهانی انجام می‌شوند و ادامه پیدا می‌كنند به نقطه‌ای می‌رسند كه ناگزیر یك طرف برای بازگشت به زندگی عادی خود باید طرف دیگر را حذف كند و یكی از شایع‌ترین راه‌هایی كه به حذف طرف مقابل می‌انجامد < قتل> است. شاید مشهورترین پرونده جنایی سال‌های اخیر كه قتلی در ارتباط با ازدواج موقت را به نمایش می‌گذاشت پرونده < شهلا‌ جاهد > همسر موقت ناصر محمدخانی، فوتبالیست معروف بود كه سرنوشت آن هنوز هم در‌ هاله‌ای از ابهام است و دست‌كم دو زن را، یكی دائمی و دیگری موقت را به عنوان قربانی در دل خود دارد.برای اثبات این ادعا لا‌زم نیست صرفا به پرونده‌های مشهوری از این دست مراجعه كنیم.صفحات حوادث روزنامه‌ها مثال‌های متعددی را در اختیار ما می‌گذارند.مرگ مرد ۳۲ ساله‌ای به نام <خدابنده> كه اخیرا از سوی كلا‌‌نتری ۱۴۲ كن اطلا‌‌ع داده شد تنها یكی از موارد اینچنینی است. مردی كه به وسیله همسر صیغه‌ایش <رویا > به بیمارستان منتقل شده بود. رویا در بازجویی‌ها اعتراف كرد كه شوهرش مرگ موش را در شراب حل كرده و نوشیده است اما از آنجا كه این زوج موقت درگیری‌های زیادی با هم داشتند فرضیه قتل شوهر موقت در این پرونده بسیار پررنگ شد.

فهیمه خضرحیدری

---