دیمونا تهدیدی در ژرفای تراژدی

ایالات متحده آمریكا كه از آغاز به جاه طلبی هسته ای اسراییل ظنین بود در سال ۱۹۵۸ با استفاده از هواپیماهای جاسوسی یو۲ از ساخته شدن دیمونا با خبر شد و نگرانی خود را بی سر و صدا ابراز كرد طی دهه ۱۹۶۰ بازرسان آمریكایی چندین بار از تاسیاست دیمونا دیدن كردند اما نتوانستند دقیقا متوجه آنچه در آن محل می گذشت بشوند

ایالات متحده آمریكا كه از آغاز به جاه طلبی هسته‌ای اسراییل ظنین بود در سال ۱۹۵۸ با استفاده از هواپیماهای جاسوسی "یو۲" از ساخته شدن دیمونا با خبر شد و نگرانی خود را بی‌سر و صدا ابراز كرد. طی دهه ۱۹۶۰ بازرسان آمریكایی چندین بار از تاسیاست دیمونا دیدن كردند اما نتوانستند دقیقا متوجه آنچه در آن محل می‌گذشت بشوند. در حالی كه اسراییل هرگز نپذیرفته است كه دارای سلاح اتمی است، مع هذا كمتر كارشناس امور بین‌المللی است كه آن كشور را در فهرست كشورهای دارای جنگ افزار هسته‌ای قرار ندهد. موضوع توانایی تسلیحات هسته‌ای اسراییل بیش از هر برنامه دیگری در زمینه فناوری هسته‌ای در جهان‌، پنهان نگاه داشته شده است. بر خلاف ایران و كره شمالی - دو كشوری كه برنامه‌های هسته‌ای شان با واكنش روبه رو شده - اسراییل هرگز پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را امضا نكرده است. دولت‌این كشور هیچ گاه اجازه بازرسی از تاسیسات خود را به ناظران سازمان ملل متحد و آژانس بین‌المللی نداده و سازمان‌های بین‌المللی نیز هیچ گونه تحریمی علیه اسراییل در نظر نمی‌گیرند. از دهه ۱۹۶۰ كه رآكتور هسته‌ای دیمونا در صحرای "نه گو" وارد مدار شد، میزان توانایی هسته‌ای اسراییل موضوع تخمین‌های جاسوسی غالبا نادرست و غیردقیق بوده، اما این پرده پنهان كاری تنها یك بار در میانه دهه ۱۹۸۰ به كنار زده شد و آن هم هنگامی بود كه مردخای وانونو - یكی از كاركنان سابق این تاسیسات - عكس‌ها و اطلاعاتی را در مورد كلاهك‌های هسته‌ای اسراییل در اختیار روزنامه‌های انگلیس قرار داد. شواهدی كه وانونو در اختیار قرار داد، تخمین‌ها درباره تعداد كلاهك‌های هسته‌ای اسراییل را از حدود صد كلاهك تا ۳۰۰ كلاهك بالا برد. (برای این كه ملاكی برای مقایسه به دست بدهیم، باید به یاد بیاوریم كه تصور می‌شود هند و پاكستان كه جدیدترین اعضای باشگاه هسته‌ای به شمار می‌آیند، هر یك حدود بیست كلاهك هسته‌ای دارند). هیچ گونه شواهدی مبنی بر این كه اسراییل دست به آزمایش‌های هسته‌ای زده باشد، وجود ندارد، اما به طرز گسترده‌ای ظن آن می‌رود كه انفجار مشكوكی كه در سال ۱۹۷۹ در جنوب اقیاسوس هند انجام شد، حاصل آزمایش هسته‌ای مشترك اسراییل و آفریقای جنوبی بوده باشد ( آفریقای جنوبی در دوران پس از تبعیض نژادی، برنامه گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای خود را كنار گذاشت. )

اما اسراییل چگونه پا در این راه نهاد؟ كوتاه زمانی پس از تاسیس اسراییل در سال ۱۹۴۸ اسراییل به كسب جنگ‌افزار اتمی به عنوان یك عامل بازدارنده نهایی علاقه‌مندی نشان داد. در سال ۱۹۵۲ كمیسیون انرژی اتمی اسراییل تشكیل شد و بلافاصله همكاری نزدیك خود را با ارتش اسراییل آغاز كرد. در سال ۱۹۵۳ روند استخراج اورانیوم از صحرای نه‌گو تكمیل شد و شیوه تازه‌ای برای استحصال آب سنگین ابداع گردید. به این ترتیب اسراییل توانست تعدادی از مواد مهم هسته‌ای را خود ، تولید كند. در زمینه طراحی و ساخت رآكتور، اسراییل از كمك‌های فرانسه برخوردار شد و در نهایت ساخت تاسیسات دیمونا در دهه ۱۹۵۰ آغاز گردید. اسراییلی‌ها این مجموعه را در موقعیت‌های مختلف تحت عنوان كارخانه نساجی، ایستگاه كشاورزی و تاسیسات پژوهشی در زمینه ذوب فلزات معرفی می‌كردند. اما سرانجام در سال ۱۹۶۰ داوید بن گوریون نخست‌وزیر وقت اسراییل گفت كه این مجموعه یك مركز تحقیقات هسته‌ای است كه با هدف‌های صلح‌آمیز فعالیت می‌كند. ایالات متحده آمریكا كه از آغاز به جاه طلبی هسته‌ای اسراییل ظنین بود در سال ۱۹۵۸ با استفاده از هواپیماهای جاسوسی "یو۲" از ساخته شدن دیمونا با خبر شد و نگرانی خود را بی‌سر و صدا ابراز كرد. طی دهه ۱۹۶۰ بازرسان آمریكایی چندین بار از تاسیاست دیمونا دیدن كردند اما نتوانستند دقیقا متوجه آنچه در آن محل می‌گذشت بشوند. سایت ایننترنتی "امنیت جهانی" ادعا می‌كند كه اسراییلی‌ها تا آنجا پیش رفتند كه برای گمراه كردن آمریكایی‌ها اتاق‌های كنترل ساختگی ترتیب دادند و با ایجاد دیوارهایی دسترسی به بخش‌هایی از این تاسیسات را محدود كردند. با این حال،بازرسان اعلام كردند كه در آن محل نه تحقیقات علمی انجام می‌شود و نه فعالیت هسته‌ای غیرنظامی در كار است كه بتواند وجود چنان رآكتور هسته‌ای عظیمی را توجیه كند. بنابراین، آنها گفتند كه شواهدی در دست هست كه اسراییل یك برنامه ساخت بمب را دنبال می‌كند، اما آنها نتوانسته‌‌اند هیچ گونه مدركی دال بر وجود فعالیت‌های مربوط به تولید جنگ‌افزار در ‌آن محل پیدا كنند. در سال ۱۹۶۸ سرانجام یك گزارش سازمان مركزی اطلاعات آمریكا تایید كرد كه اسراییل شروع به تولید جنگ‌افزارهای هسته‌ای كرده‌ است از این زمان به بعد، سال‌های گمانه‌زنی درباره اندازه زرادخانه هسته‌ای اسراییل آغاز شد. شیمون پرز نخست وزیر سابق اسراییل گفت:«‌در بعضی زمینه‌ها حدی از رازداری باید رعایت شود. حلقه راز و رمز و سوءظنی كه در اطراف این موضوع وجود دارد‌، سازنده است چون نیروی بازدارندگی ما را تقویت می‌كند.» در این حال، دیگر دولت‌های خاورمیانه كه بیشتر آنها از طرفداران قضیه فلسطین هستند، نگرانی عمیق خود را در مورد وجود یك برنامه توسعه جنگ افزارهای هسته‌ای در اسراییل ابراز كرده‌اند. آنها آمریكا را به داشتن یك برخورد دو گانه در منطقه متهم می‌كنند. برخوردی كه برنامه‌های تسلیحاتی اسراییل را نادیده می‌گیرد و در عین حال، ایران ، سوریه و عراق - پیش از جنگ - را مصرانه متهم می‌كند كه سلاح‌های كشتار جمعی در اختیار دارند و تهدیدی علیه صلح به شمار می‌آیند. رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اخیرا از اسراییل خواسته است تا پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را امضا كند و به منظور پیشبرد صلح در خاورمیانه، سلاح‌های هسته‌ای خود را تسلیم كند. محمد البرادعی به روزنامه اسراییلی‌ هاآرتص گفت كه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فرض را بر این می‌گذارد كه اسراییل جنگ‌افزار هسته‌ای دارد، هر چند كه هرگز به طور رسمی چنین موضوعی را تایید نكرده است. او افزود: این اعتقاد اسراییل كه به خاطر در اختیار داشتن سلاح اتمی از ایمنی برخوردار است، نابه‌جا است زیرا دیگر كشورهای خاورمیانه به خاطر همین موضوع احساس تهدید می‌كنند. از دیدگاه كارشناسان مسائل استراتژیك، تاسیسات دیمونا، به خاطر قرار گرفتن در پرتنش‌ترین منطقه جهان، تهدیدی فراتر از تراژدی برای مردم خاورمیانه تلقی می‌گردد.

---