دروغ و آثار دروغگویی

دروغ از بدترین معایب, زشت ترین گناهان و منشا بسیاری از مفاسد است تا آنجا که یکی از گناهان کبیره به شمار می رود و از رذایل اخلاقی محسوب می شود و قرآن و روایات معصومین ع آن را به شدت مورد مذمت و نکوهش قرار داده اند

دروغ از بدترین معایب، زشت ‌ترین گناهان و منشا بسیاری از مفاسد است تا آنجا که یکی از گناهان کبیره به شمار می‌رود و از رذایل اخلاقی محسوب می‌شود. و قرآن و روایات معصومین(ع) آن را به شدت مورد مذمت و نکوهش قرار داده‌اند. دروغ ریشه و سرچشمه سایر گناهان بوده، اگر همه گناهان در یک فضا موجود باشد، کلید مورد نیاز برای ورود به این فضا دروغ است، در دنیا و آخرت انسان را از رحمت الهی محروم می‌نماید، و در میان مردم بی‌اعتبار می‌کند، اعتماد عمومی‌را سلب می‌نماید و جامعه را به نفاق دچار می‌کند. دروغ در اصل در سخن و گفتار است و در اصطلاح به معنی عدم مطابقت سخن و گفتار به واقع است.

شخص دروغگو به دنبال این است که با دروغ و سوگندهای دروغین و به سوءاستفاده از باورهای مردم به اموری چون خداوند و پیامبر(ص) و امامان(ع) سوگند بخورد تا به منافع زشت خود دست یابد. در آیات قرآن که سرشار از معارفی است که آدمی‌را در حرکت به سمت کمال مطلق راهنمایی می‌نماید در خصوص دروغ (کذب) به طور وسیع سخن گفته است و در شاخه‌‌های مختلف آن از جمله: عوامل دروغگویی، آثار دروغگویی و عاقبت دروغگویان اشاره شده است و همچنین در روایات معصومین(ع) نیز دروغ به شدت نکوهش شده است و سرانجام دروغگویان را با ویرانی ایمانشان می‌دانند. آثار دروغگویی: برخی بر این باورند که عامل فزاینده نابهنجاری‌ها و گناهان در شخص و جامعه، دروغ و دروغگویی است. هرچند که هنجارشکنی و گناه، ریشه در علل و عوامل دیگری دارد ولی افزایش گرایش فرد به گناه را می‌بایست در دروغگویی انسان دانست.

● آثار اجتماعی دروغ:

۱.از مهمترین آثار دروغگویی در حوزه اجتماعی «سلب اعتماد به نفس عمومی» است. اگر کسی شایستگی‌‌ها و لیاقت‌‌های فراوانی داشته باشد که بتوان از آن در پیشبرد اهداف اجتماعی بهره‌ گیری کند ولی دروغگو باشد، کسی نمی‌تواند از آن شایستگی‌‌ها بهره بگیرد، چرا که انسان در هر قدم مواجه با شک و تردید می‌شود. و به عبارتی سلب اعتماد به نفس در جامعه می‌شود. و به همین دلیل در روایات اسلامی‌آمده است که: «دروغگو با مرده برابر است، زیرا فضیلت زنده بر مرده اعتمادی است که انسان به او دارد و هنگامی‌که به سخن کسی که (به خاطر دروغگو بودنش) اعتمادی نباشد گویی زندگی او باطل شده است»امام علی(ع) در کلمات قصارش می‌فرماید: «از دوستی با دروغگو بپرهیزید که او همچون سراب است، دور را در نظر تو نزدیک و نزدیک را دور می‌سازد.» بنابراین افزایش دروغ در میان افراد جامعه، هر گونه قضاوت و داوری درستی را سلب می‌کند و اشخاص در تعامل با یکدیگر نمی‌توانند به گفتارهای یکدیگر در هیچ حوزه ‌ای اعتماد کنند.

۲. دروغ سرچشمه نفاق است: راستگویی یعنی هماهنگی زبان و دل، و بنابراین دروغ ناهماهنگی این دو است و نفاق نیز چیزی جز تفاوت جز تفاوت ظاهر و باطن نیست. و پیامبر اکرم در این رابطه می‌فرمایند: «دروغ دری از درهای نفاق است.» در آیه ۳۸ سوره توبه که می‌فرماید: «فاعقبهم نفاقاً فی قلوبهم الی یوم یلقونه بما اخلفوا الله ما وعدوه و بما کانوا یکذبون» اعمال آنها نفاقی در دلهایشان تا روز قیامت ایجاد کرد، به خاطر اینکه عهد خدا را شکستند و به خاطر اینکه دروغ گفتند. بنابراین دروغ از نشانه‌های نفاق و نفاق با ایمان فرد سازگار نیست.

۳.دروغ باعث کاهش رزق و روزی می‌شود: در واقع این اثر هم می‌تواند در حوزه اجتماع و هم در حوزه فردی جای داشته باشد. در حدیثی از رسول اکرم(ص) آمده است که می‌فرماید: «دروغ از روزی انسان می‌کاهد.» علما بیشتر بر این عقیده ‌اند که کاهش رزق از آثار اجتماعی دروغ است، چرا که دروغگو اعتماد را از دست می‌دهد و با از دست دادن اعتماد به نفس عمومی‌در نتیجه فعالیت‌های اقتصادی او محدود می‌شود و همین امر سبب نقصان رزق و روزی می‌شود.