لوکارنو چیست, چه کرده و چه می کند

این روزها جشنواره فیلم لوکارنو و عملکردش بحث داغ محافل سینمایی بوده و یکی از پر هیجان ترین عرصه های رقابتی موجود می باشد

این روزها جشنواره فیلم لوکارنو و عملکردش بحث داغ محافل سینمایی بوده و یکی از پر هیجان ترین عرصه های رقابتی موجود می باشد.

لوکارنو ۲۰۰۸ را به خاطر می آورید؟ دنیا درگذر است و ذهن انسان فراموشکار پس خرده ای نیست.

اما وظیفه ما ایجاب می کند به رغم رسانه بودن و مسئولیت اطلاع رسانی خود به این مقوله بپردازیم و شما را با دنیای رقابتی و قضاوتی این جشنواره آشنا کنیم.

● چیستی لوکارنو و تاریخچه ای کوتاه از این جشنواره سوئیسی

جشنواره فیلم لوکارنو یک جشنواره بین المللی فیلم است که از سال ۱۹۴۶ هر ساله در شهر «لوکارنو سوئیس» برگزار می شود.

جشنواره فیلم لوکارنو پس از جشنواره های کن، ونیز و برلین چهارمین جشنواره معتبر فیلم اروپا به شمار می رود.

جالب است بدانید یکی از ویژگی های خاص و جذاب این جشنواره نمایش فیلم ها در میدان معروف «پیاتزا» در فضای باز و بر پرده بزرگ است، جالب تر این که در این فضا حدود ۸۵۰۰ تماشاگر به دیدن فیلم ها می نشینند و فیلم مورد علاقه خود را می بینند.

(در قیاس با سالن های نمایش در ایران شگفت انگیز است) جشنواره فیلم لوکارنو یکی از جشنواره های مورد تایید انجمن تهیه کنندگان جهانی فیلم به شمار می رود.

جایزه اصلی این جشنواره «یوزپلنگ طلایی» نام دارد (اگر این حیوانات و گیاهان زبان بسته نبودند نمی دانم مسئولان محترم جشنواره های چه چیزی را به عنوان نماد جشنواره شان طلایی یا نقره ای می کردند، خرس نقره ای برلین، نخل طلایی کن، یوزپلنگ طلایی لوکارنو، تمشک طلایی یا تندیس افسانه ای سیمرغ بلورین فجر) که به بهترین فیلم در بخش اصلی بین المللی داده می شود.

جشنواره لوکارنو نسبت به سه جشنواره مهم دیگر اروپایی بیشتر روی آثار کمتر شناخته شده و فیلم سازان تازه کار تمرکز دارد، به همین دلیل نام ایران و فیلم های ایرانی را بسیار در این جشنواره می بینیم.البته که در دوره گذشته برلین نیز به دور از جنجال های سیاسی با ایران مهربان بوده است (اشاره به دریافت خرس نقره ای توسط «رضا ناجی» برای بازی در فیلم «آواز گنجشک ها» و در دوره اخیر توسط «فرهادی» برای کارگردانی فیلم «درباره الی»)، اما این قضاوت در مورد لوکارنو تنها نتیجه گیری ما نیست، مدیر هنری جشنواره فیلم لوکارنو گفته است: ما تلاش کرده ایم بی حاشیه ترین و بی طرف ترین جشنواره سینمایی جهان باشیم و معتقدیم لوکارنو به این خواسته رسیده و حالا در تمام دنیا با این صفت برای سینمادوستان شناخته شده است.

این جشنواره هر ساله دوره ای ده روزه داشته و معمولا در ماه اوت برگزار می شود.

خلاصه این که جشنواره تا به امروز در قالب ۶۲ کارنوال سینمایی، دنیا و فعالیت های تصویری آن را به قضاوت نشسته است.

● نگاهی گذرا به شصت و یکمین جشنواره لوکارنو ( ۲۰۰۸ )

شصت و یکمین جشنواره لوکارنو دو روز دیرتر از دوره جدید و در ۱۶ مرداد ماه شروع شد و ۲۶ مرداد به پایان رسید، مطمئنا برای شما قبل از هر چیز حضور ایران و ایرانیان در جشنواره های خارجی اهمیت داشته و دوست دارید خبر آثار تاریخی موجود در جشنواره را بشنوید و بدانید.

متاسفانه در دوره پیشین این جشنواره حضور ایرانیان کاملا پشت پرده و در لفافه و تنها فیلم برجسته دوره پیشین «تهران انار ندارد» بوده است.

از حضور در حاشیه و اما ملموس ایرانیان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱) فیلم کوتاه «آرایشگر بغداد» به کارگردانی «مسعود بخشی» که بر خلاف کارگردانش که ایرانی می باشد، موافق و طبق نامش تماما در بغداد می گذرد و زبان آن هم عربی است.

۲) فیلم «سرزمین افسانه ها» به کارگردانی «رحیم ذبیحی» که در کردستان ایران ساخته شده است، اما در کاتالوگ های جشنواره به عنوان فیلمی از آلمان معرفی شده است.

این فیلم به وقایع بعد از جنگ ایران با عراق و جا گذاشتن قربانیان و معلولان، در ناحیه کردستان می پردازد.

یکی از قربانیان درصدد جمع آوری امضا از همه معلولان می شود تا یک استشهاد بلند بالا درست کند، سپس آن را به عراق ببرد و هنگام محاکمه صدام حسین، این ورقه ها را نیز به عنوان سند جنایت او مطرح کند.مشکلات بی شماری که بر سر راه این مرد مسئول و خیرخواه برای جمع آوری امضاها و سفر به عراق پیش می آید، شالوده اصلی فیلم را تشکیل می دهد.

«رحیم ذبیحی» که در نوجوانی از نزدیک شاهد جنگ در کردستان بود، به شکلی صادقانه و بدون صحنه سازی افراطی این فیلم را ساخته است.

وی در سال ۱۳۵۰ در بانه به دنیا آمده و از سال ۱۳۸۱ شروع به کار در سینما کرده و فیلم های کوتاه قابل توجهی ساخته که در جشنواره های داخلی و بین المللی تحسین شده است.

بعد از بهمن قبادی می توان از این سینماگر ایرانی کرد انتظار زیادی داشت.

۳) دانا فرزانه پور، از صدابرداران خوب فرانسوی با اصلیت ایرانی با فیلم داستان جن (جن نام یک دختر است).

بعد از معرفی آثار ایرانی شصت و یکمین جشنواره لوکارنو به دیگر فیلم های این جشنواره می رسیم:

«از راه پارک»، «داستان جن»، «مردی دیگر»، «۳۳ صحنه از زندگی»، «او دنبال آشوب است»، «قلعه» و... از دیگر آثار شرکت کننده در دوره پیشین لوکارنو بوده است.

یوزپلنگ طلایی سال پیش به فیلم «از راه پارک» از کشور مکزیک و یوزپلنگ طلایی بخش «فیلم سازان زمان حال» هم به فیلم «قلعه» تعلق گرفت.

● چگونگی جشنواره لوکارنو:

چند سال است مسئولان جشنواره دو بخش مسابقه ای برای آن در نظر گرفته اند که یکی مسابقه «بین الملل» و دیگری «فیلم سازان زمان حال» نام گذاری شد و برای هر دو داورانی جداگانه در نظر گرفته شده و جایزه های یوزپلنگ طلایی و غیره داده می شود.

از دیگر برنامه های جشنواره امسال لوکارنو به نمایش گزیده انیمیشن های ژاپنی و فیلم های چینی، مستندهایی از سراسر جهان و یک روز ویژه سینمای سوئیس اشاره کرد.

مایر (مدیر هنری جشنواره) درباره ایده نمایش گسترده انیمیشن های ژاپنی در لوکارنو گفته است: ما سه سال است در این باره حرف می زنیم و معتقدیم اکنون انیمیشن ژاپن در آستانه یک نقطه عطف تاریخی قرار گرفته است.

(این قضیه که واقعا حقیقت دارد را در ذهنتان مرور کنید، چند درصد از خاطرات کارتونیزه شده تان را تصاویر ژاپنی در برمی گیرد؟)

حالا بهترین زمان درباره گفتن از انیمیشن های ژاپن و تمام چیزهایی است که آن ها را ماندگار ساخته است.

میدان بزرگ پیاتزا در حدود ۱۰ روز برپایی جشنواره به بزرگ ترین سینمای روباز جهان تبدیل می شود و عظمتش را با این اکران های منحصر به فرد نشان می دهد.

● شصت و دومین جشنواره بین المللی فیلم لوکارنو:

شصت و دومین جشنواره لوکارنو در میدان بزرگ پیاتزا با نمایش فیلم «۵۰۰ روز تابستانی» ساخته مارک وب آغاز به کار کرد.

۵۰۰ روز تابستانی نخستین ساخته بلند این فیلم ساز است که پیش از این در جشنواره ساندنس به نمایش در آ مده و مورد استقبال قرار گرفته است. این فیلم در بخش خارج از مسابقه(صرفا برای نمایش) لوکارنو حضور دارد.در بخش مسابقه بین الملل ۱۸ فیلم از ۱۵ کشور برای دریافت جایزه «یوزپلنگ طلایی» لوکارنو رقابت کرده اند، که ۷ فیلم از آن ها نخستین تجربه بلند سینمایی سازندگانش می باشد.

نکته جالب توجه در مورد جشنواره لوکارنوی امسال حضور کم رنگ سینمای آمریکاست .

آمریکایی ها تنها ۲ نماینده در بخش مسابقه دارند و در عوض می توان به حضور قابل توجه فیلم های آسیایی و اروپایی در این دوره از جشنواره اشاره کرد.

در بخش مسابقه فیلم سازان زمان حال هم ۱۷ فیلم حضور دارد که ۹ فیلم از آن ها برای اولین بار به نمایش در می آید.

تقدیر از «ویلیام فریدکین» فیلمساز ۷۴ ساله آمریکایی و «تونی سرویلو» بازیگر ایتالیایی از دیگر بخش های این دوره لوکارنو بوده است.

فریدکن با گرفتن یوزپلنگ افتخاری به جمع فیلم سازانی چون: «ژان لوک گدار»، «کن لوچ»،«برناردو برتولوچی» و« الکساندر سوکوروف» می پیوندد.فریدکین که در بیش از ۴ دهه حضور در عرصه فیلم سازی ۱۸ فیلم سینمایی از جمله فیلم های برنده اسکار «ارتباط فرانسوی» و «جن گیر» را در کارنامه دارد، علاوه بر گرفتن جایزه افتخاری جشنواره لوکارنو یک دوره کلاس پیشرفته فیلم سازی هم در این دوره برگزار کرده است.

فیلم سینمایی «زیستن و مرگ در لس آنجلس» ساخته این کارگردان در بزرگ ترین سینمای فضای باز اروپا نمایش داده شده است.

فیلم ساز سرشناس و جریان ساز آمریکایی آخرین بار سال ۲۰۰۶ با فیلم سینمایی وحشتناک «حشره» در جشنواره فیلم کن حضور داشته و بعد از سه سال مجددا شانس به او رو کرده و مرد لوکارنو شناخته شده است.

شصت و دومین دوره جشنواره فیلم لوکارنو پنجم تا ۱۵ اوت (۱۴ تا ۲۴ مرداد) برگزار شده است.

● موضوعیت لوکارنو:

منظور از موضوعیت، محوریت کلی فیلم های شرکت کننده می باشد.

هر چند که این جریان در خصوص یک جشنواره بین المللی و معتبر نباید صدق کند اما بیشتر آثار تعیین کننده می باشند، مثلا سال گذشته بیشتر فیلم ها به متزلزل شدن هویت آدم ها در جامعه خودشان توجه داشته است.

فیلم هایی که امسال در بخش های مختلف جشنواره لوکارنو روی پرده رفته، بیشتر به دو موضوع پرداخته است، یکی موضوع هویت انسانی و مهاجرت و دیگری رابطه به هم ریخته انسان با طبیعت اطراف.از جمله این فیلم ها می توان به کمدی فرانسوی «آخرین روزهای زمین» اشاره کرد.البته باید به این نکته هم اشاره کرد که جشنواره لوکارنو چند سالی است که دیگر اعتبار گذشته اش را از دست داده و قافیه را به کن، ونیز و برلین واگذار کرده است.

با این همه مدیران این جشنواره که چند سالی است که دیگر فستیوال رده اول محسوب نمی شود، همچنان می کوشند تا اعتبار از کف رفته شان را باز گردانند.

مدیر هنری جشنواره لوکارنو (مایر) در سومین و آخرین سال فعالیت خود در این سمت وعده برپایی یک رویداد درخشان با نمایش فیلم های کمتر اما برگزیده و شایسته را داده بود اما ...

● ایران در شصت و دومین جشنواره لوکارنو:

لوکارنو به عنوان یکی از قدیمی ترین جشنواره های سینمایی دنیا، در ۲ دهه اخیر، اغلب محل درخشش فیلم های ایرانی بوده است. روندی که با فیلم «ناخدا خورشید»، ساخته «ناصر تقوایی» برنده یوزپلنگ برنزی لوکارنو آغاز شد و تا ۲ سال پیش که «سامان سالور» با «چند کیلو خرما برای مراسم تدفین » جایزه «یوزپلنگ طلایی» را از آن خود کرد، امتداد داشت.

و اما امسال در بخش مسابقه بین الملل و بین ۱۸ فیلم شرکت کننده یک نماینده از سینمای ایران نیز به چشم می خورد.

«داستان مرزی» به کارگردانی «بابک جلالی» اثری با ساختار تجربی است که همایون اسعدیان تهیه آن را بر عهده داشته و شهریار اسدی آن را فیلم برداری کرده است.این فیلم درباره یک ماهیگیر، یک فروشنده و یک نوازنده است که در بخشی از داستان، به یکدیگر متصل می شوند.

جالب است بدانید این فیلم ۹۶ دقیقه ای محصول مشترکی از کشورهای ایران، بریتانیا و ایتالیا می باشد.

جای خوشحالی است که به اطلاعتان برسانیم بابک جلالی کارگردان مقیم انگلیس تنها سکان دار ایرانیان در لوکارنو نمی باشد بلکه «تهران بدون مجوز» نیز با مدت زمان ۸۳ دقیقه محصول ۲۰۰۹ کشورهای ایران و فرانسه به کارگردانی «سپیده فارسی» دیگر اثر ایرانی جشنواره بوده است.

دلخوشی های ایرانی جشنواره لوکارنو به همین جا ختم نمی شود. سپیده فارسی کارگردان مقیم فرانسه یکی از اعضای هیئت داوران جشنواره لوکارنو بوده و برگزار کنندگان شصت و دومین جشنواره لوکارنو، «سپیده فارسی» کارگردان ایرانی را به عنوان داوربخش «بهترین فیلم اول» انتخاب کرده بودند.

«سپیده فارسی» ۴۴ ساله نخستین فیلم سینمایی خود «خواب خاک» را سال ( ۱۳۸۲، ۲۰۰۳) با بازی «رویا نونهالی» و «حسین محجوب» تولید کرد. (به لطف کارگردان محترم و سدهای موجود ما توفیق دیدن این گونه فیلم ها را پیدا نمی کنیم)

جالب است بدانید این فیلم با گوشی تلفن همراه در تهران ضبط شده است.

او سه سال بعد از «خواب خاک» دومین فیلم بلندش با عنوان «نگاه» را کارگردانی کرد که نامزد جایزه اول جشنواره «رتردام» در سال ۲۰۰۵ بود.

«فارسی» در سال ۲۰۰۷ با فیلم مستند «هرات» به جشنواره لوکارنو رفت و با این فیلم جایزه بهترین فیلم مستند را از جشنواره فلورانس ایتالیا گرفت.

«زیر آب» سومین فیلم «فارسی» در مقام کارگردان است که این روزها در مراحل پایانی فنی قرار دارد و «بیژن امکانیان»، «مسعود رایگان»، «فریبا کامران»، «سروش صحت» و «شبنم مقدمی» در آن بازی کرده اند.

جالب است بدانید فیلم خواب خاک این کارگردان در جشنواره هایی چون «مونترال» و «لاروش » به نمایش درآمده است.

در فیلم نگاه نیز «فریبا کوثری» و «بهناز جعفری» با فارسی همکاری داشته اند.