مهماندار هواپیما

مهمان که از خانه می رود نفس صاحبخانه سرجایش برمی گردد خیلی ها این موقع یک نفس عمیق می کشند و می گویند خدا را شکر که بخوبی و سلامتی گذشت

مهمان که از خانه می‌رود؛ نفس صاحبخانه سرجایش برمی‌گردد. خیلی‌ها این موقع یک نفس عمیق می‌کشند و می‌گویند خدا را شکر که بخوبی و سلامتی گذشت. در حقیقت هر چقدر هم که مهمان حبیب خدا باشد، مهمانداری برای هر میزبانی کار سختی است. همه چیز باید مرتب باشد و در عین حال ادب و احترام رعایت شود. حالا همه اینها را کنار این بگذارید که مهمان و میزبان نه روی زمین که در آسمان‌ها باشند. اینجاست که باید شغل مهمانداری هواپیما را یکی از مشاغل سخت به حساب آورد.

می‌گویند تعریف درستی ندارد. از همین جا سختی کار شروع می‌شود. با این‌که شغل سابقه‌داری است، اما ابتدای بهار امسال ـ یعنی هفتاد سال بعد از راه افتادن صنعت هوایی ـ رئیس کانون مهمانداران به ایسنا گفته است: درخواست اصلی جامعه مهمانداری کشور تایید تعریف این شغل بود تا با شناخت سختی‌ها و تخصصی‌ بودن این شغل به اجرای قانون در زمینه این فعالیت ترغیب شوند. او با بیان این‌که تعریف این شغل انجام شده و حکم آن نیز داده شده است، افزوده است: با وجود این هنوز از اجرای حکم سرباز می‌زنند.

تعریف که مشخص نباشد، گنجاندن شغل در فهرست مشاغل سخت قانونی هم دشوار است. تا این حد که برخی از حضور مهمانداری در لیست مشاغل سخت با حکم دیوان عدالت اداری خبر می‌دهند (حکمی که اثری از آن نیست!) و برخی می‌گویند این شغل صرفا یک شغل عملیاتی است و نه جزو مشاغل سخت.

اما چرا مهمانداری سخت است؟ نخستین مورد محل کار شماست که معمولا ۱۰ هزار متر بالای سطح دریاست. بعد از آن شرایط کسب این سمت است که علاوه بر امتحانات سخت علمی نیازمند مهارت‌های فنی، زبانی و روان‌شناختی است. بعد از این مرحله اصل کار آغاز می‌شود که حداقل ۴۰ ساعت و حداکثر ۶۵ ساعت کار ماهانه است. این رقم در ایران معمولا بالاتر می‌رود تا جایی که به حد ۱۰۰ ساعت کار ماهانه نیز می‌رسد. رویه بی‌برنامه شرکت‌های هوایی هم یکی دیگر از دلایل سختی این کار است. ضمنا باید در نظر داشت تعطیلی‌ها عموما پیک‌کاری سفر است و مهمانداران هم جزئی از این سفرند و باید توجه داشت ساعت کاری مهمانداران از لحظه استارت موتور هواپیما آغاز می‌شود. بنابراین در تاخیرهای هواپیما، آنها در اصل وقت خود را تلف کرده‌اند.

دلیل بعدی سختی کار را باید در محل کار دید. حتی برای بهترین پروازها، بهترین شرکت‌های هواپیمایی و بهترین هواپیما نیز امکان بروز هرگونه سانحه‌ای وجود دارد. همین موضوع شغل مهمانداری را به شغلی تبدیل می‌کند که همراه با ریسک جانی است. این موضوع در محیط هواپیماهای ایرانی که با مشکل کهنگی و تامین قطعه روبه‌رو هستند بیشتر نمود پیدا می‌کند.

حتی در بهترین شرایط پروازی و بدون هیچ‌گونه سانحه‌ای، مهمانداری به بدن و قوای آن، آسیب وارد می‌کند. یک سایت تخصصی حمل و نقل، بهم‌ریختگی زمان خواب، مشکلات روانی، پوکی استخوان، بیرون‌زدگی استخوان، بیماری‌های کلیوی و پیری زودرس را از جمله آسیب‌های وارده به مهمانداران می‌داند.

مهمانداران معتقدند در قبال این همه کارهای سخت، حقوق متناسبی به آنها داده نمی‌شود. خبرها حاکی از این است که حقوق مهمانداران چیزی بین ۷۰۰ هزار تا یک میلیون تومان است و همین حقوق نسبتا کم نیز یکی از شرایط سختی کار مهمانداران است. قراردادی بودن بخشی از نیروهای مهمانداری نیز سختی دیگری به کار آنها می‌بخشد. این موضوع با استفاده از تبصره ۶۰ قانون بودجه سال ۱۳۶۴، به رویه تبدیل شده است. مهمانداران از برخی مقادیر فوق‌العاده هم محروم هستند. برخورداری از «حق اشعه» هم یکی دیگر از حقوقی است که جامعه مهمانداران کشور متقاضی آن هستند و البته آن را دریافت نمی‌کنند.

علی جعفری، رئیس کانون مهمانداران می‌گوید: ما در هواپیما مدام در معرض اشعه ماورای بنفش و اشعه ایکس قرار می‌گیریم، چراکه در فضا و نزدیک به اشعه‌های خورشید هستیم. سازمان انرژی اتمی نیز موظف است تعریفی درباره میزان این اشعه‌ها ارائه کند، اما متاسفانه در این مورد هم در طول این سال‌ها کوتاهی شده است. این در حالی است که حتی مامورانی که کنار درهای ورودی فرودگاه‌ها می‌نشینند و وسایل همراه مردم را از دروازه الکترونیکی رد می‌کنند حق اشعه می‌گیرند، اما مهمانداران با وجود آن‌که در طول سال‌ها از نظر ارگونومیکی بدن بسیار آسیب‌پذیری پیدا می‌کنند، اما حق اشعه دریافت نمی‌کنند.

حق ارتفاع هم چیز دیگری است که مهمانداران از آن محرومند. جعفری در این‌باره می‌گوید مهمانداران گاه در برخی پروازها تا ارتفاع ۳۵ الی ۴۰ هزار پا هم بالا می‌روند، اما هیچ‌گونه حق ارتفاعی دریافت نمی‌کنند، این در حالی است که حتی کتابداران کتابخانه‌ها به دلیل این‌که از نردبان برای جابه‌جایی کتاب بالامی روند، از این حق برخوردارند.

همه سختی‌های مهمانداری یک طرف و این که مردم از سختی‌ها مطلع نباشند و به استناد شیک‌پوشی و سفرهای مکرر، داشتن این شغل را نعمت مطلق بدانند یک طرف. «اگرچه به ظاهر حرفه مهمانداری حرفه مفرح و جالبی است که شخص مدام در حال سفر است و وجهه ظاهری آن بسیار شیک به نظر می‌رسد، اما واقعیت این است که اشتغال به این حرفه از نظر پزشکی، بهداشت و آسایش روح و روان مشکلات بسیاری دارد. » این سخنان کسی است که خود ۲۵ سال مهماندار ایران‌ایر بوده است و در کنار ۲۵۰۰ نفر دیگر، در کشور ما کار مهمانداری در هواپیما را انجام می‌دهد. این‌بار اگر سوار طیاره شدید، پشت لبخندهای مهمانداران احتمالا سختی کاری را می‌بینید که با سختی این روزهای صنعت هوایی هم بیشتر شده است.