اقتصاد سیاسی یک لکه نفتی

وقتی که سکوی حفاری شرکت بریتیش پترولیوم یا بی‌پی در خلیج مکزیک دچار سانحه شد و نفت این چاه تازه حفاری شده وارد خلیج مکزیک شد، کمتر کسی فکر می‌کرد این حادثه بتواند روابط سیاسی …

وقتی که سکوی حفاری شرکت بریتیش پترولیوم یا بی‌پی در خلیج مکزیک دچار سانحه شد و نفت این چاه تازه حفاری شده وارد خلیج مکزیک شد، کمتر کسی فکر می‌کرد این حادثه بتواند روابط سیاسی آمریکا و بریتانیا را هم لکه‌دار کند.

دردسرها زمانی شروع شد که دامنه سانحه و آسیبی که به محیط زیست رسانده و می‌رساند، مشخص‌تر شد. دولت فدرال آمریکا و دولت ایالتی لوئیزیانا، بریتیش پترولیوم را متهم کردند که امکانات و منابع کافی برای مهار نشت نفت و پاکسازی خلیج مکزیک اختصاص نداده است. پس از آنکه تمام راه‌حل‌های متعارف برای مهار نشت نفت با شکست مواجه شد، این انتقادات شدیدتر شد. منتقدان، شرکت را به ضعف مدیریت، شتاب در رسیدن به نتیجه و عدم آمادگی برای حفاری در عمق زیاد متهم کردند. همزمان با این انتقادات و در خطر قرار گرفتن آینده فعالیت‌های بریتیش پترولیوم ارزش سهام این شرکت در بازارهای مالی شدیدا کاهش یافت. مدیران شرکت ناچار بودند برای جلب اعتماد سهامداران و جلوگیری از سقوط ارزش سهام دست به کاری بزنند.

راه‌حل مدیران شرکت تاکید بر تعهدشان به توزیع سود کسب شده در بین سهامدارانشان بود. این خبر باعث شد تا سهام این شرکت بخشی از ارزش از دست رفته را به دست بیاورد. اما از طرف دیگر این خبر موجب شد تا سیاستمداران آمریکایی بپرسند چه کسی باید خسارات ناشی از این سانحه را جبران کند؟ سود توزیع نشده این شرکت، توجه این سیاستمداران را جلب کرد. دولت آمریکا اعلام کرد که بریتیش پترولیوم موظف است تا این سود را به جبران خسارات اختصاص دهد.

اما عمده اشخاص سهامدار بریتیش پترولیوم، آمریکایی نیستند، بلکه بریتانیایی هستند و این ایده که سودشان صرف پاکسازی سواحل فلوریدا و لوئیزیانا شود اصلا برایشان جالب نبود. این کار به نظرشان کم از دست اندازی ناروا به سود این شرکت نبود و با آن به مخالفت برخاستند. رسانه‌های بریتانیایی به حمایت از شهروندان کشورشان وارد کارزار شدند و یادآور شدند سکوی حفاری منفجر شده ساخت یک شرکت آمریکایی بوده که در اجاره بریتیش پترولیوم قرار داشته است. حداقل دو سیاستمدار انگلیسی در نامه‌های سرگشاده به باراک اوباما قصد دولت آمریکا را برای استفاده از سود شرکت بریتیش پترولیوم محکوم کردند. لکه نفتی، خسارت محیط زیستی، سود و هزینه و تضاد منافع نام خلیج مکزیک را به مثال‌های اقتصاد سیاسی اضافه کرد.

دکتر علی دادپی

مدرس و استاد دانشگاه