وقتی عرق را برق می گیرد

یونتوفورز یك روش بسیار كم عارضه است تعداد كمی از بیماران از سوزش و گزگز در ناحیه مورد مداوا شكایت دارند كه پس از چند روز خود به خود قطع می شود

● یونتوفورزیس، روشی برای درمان تعریق بیش از حد

تعریق بیش از حد یكی از مشكلاتی است كه به ظاهر كوچك و بی آزار است اما انواع مشكلات و محدودیت‌های روحی و جسمی برای شخص ایجاد می‌كند و شخص را به انزوا می‌كشاند.حدود ۴ درصد مردم جهان و ۲۰ درصد ساكنان آسیا با این مشكل مواجه هستند.

شاید خیلی از شما با كسی كه چنین مشكلی دارد، مواجه شده باشید. تعریق بیش از حد بر اعتماد به نفس و رابطه افراد بسیار تاثیرگذار است و بیان مشكلات این بیماری برای دیگران و حتی پزشكان معمولا‌ مشكل است.

تعریق بیش از حد یك مشكل ژنتیكی است كه در آن شخص با تعریق زیاد دست ها، پاها ، زیربغل و ... مواجه است.تعریق بیش از حد ربطی به هیجانات عاطفی ندارد، تنها به علت مجموعه‌ای از تحریكات فیزیولوژیك، دست ها و پاها بسیار سرد و مرطوب شده و به شدت عرق می‌كنند.

گاهی عرق زیر بغل به روی سینه جریان پیدا می‌كند و لباس ها را خیس می‌كند. به همین علت این افراد نمی‌توانند از رنگ ها و جنس‌های مختلف استفاده كنند.

برای كسانی كه این مشكل را دارند، افزایش تعریق در هر زمانی رخ می‌دهد، در اتاق سرد، هنگام آرامش، استراحت و بدون هیچ استرس و هیجانی و حتی وقتی تنها هستند و كتاب می‌خوانند یا تلویزیون نگاه می‌كنند.

تعریق مفرط ،تمام جنبه های زندگی شخص از روابط اجتماعی گرفته تا نوع شغل انتخابی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.افرادی كه این مشكل را ندارند، نمی‌توانند آن را درك كنند و پزشكان هم به این بیماری اهمیت زیادی نمی‌دهند، غافل از اینكه این بیماری مشكلات زیادی برای مبتلایان فراهم می‌كند. بهترین شاهد برای این مسئله، عدم اطلاع بسیاری از بیماران و حتی پزشكان از تكنیك‌های جدید درمانی آن‌است. یكی از این تكنیك‌ها یونتوفورزیس است.

● یون‌ها وارد می‌شوند

یونتوفورز عبارت است از تحمیل حركت یون‌ها از روی غشاء بیولوژیك توسط جریان الكتریكی با اهداف درمانی. این روش، جابه‌جا كردن یونی نیز نامیده می‌شود.

هر چند مكانیسم تاثیر یونتوفورز در كاهش تعریق به خوبی مشخص نیست، ولی طبق یك نظریه، هیدروژن ناشی از هیدرولیز آب كه بار مثبت دارد و در سمت منفی جمع می‌شود ، در مجاری غدد جمع شده و باعث تخریب مجاری می‌شود و از این طریق میزان تعریق را كاهش می‌دهد. در نظریه دیگری احتمال مسدود شدن مجرا توسط یك ذره باردار را به عنوان مكانیسم عمل ذكر كرده‌اند.

در یونتوفورز از جریان مستقیم استفاده می‌شود و گروهی از محققان به دلیل ایجاد حس سوزش درد یا تحریكات پوستی مثل قرمزی، پیشنهاد می‌كنند كه از جریان متناوب استفاده شود.

● اساس كار

برای یونتوفورز از یك ظرف كه از آب شیر پر شده است و دو الكترود صفحه‌ای به آن وصل می‌شود ،استفاده می‌كنند. بیمار ابتدا وسایل فلزی مثل انگشتر، النگو و ساعت را در میآورد تا در حین كار دچار سوختگی نشود، سپس كف دست‌ها یا پاها را در ظرف قرار می دهد.

دستگاه به منبع الكتریسیته وصل می‌شود. جریان به تدریج افزایش می‌یابد و وقتی به حدی رسید كه بیمار احساس گزگز یا سوزن سوزن شدن كرد، جریان را ثابت كرده و كمی هم از آن حد كمتر می‌كنند یعنی جریان به زیر آستانه تحمل بیمار برده می‌شود.

طول درمان حدود ۳۰ تا ۴۰دقیقه در روز است كه البته بعد از ۱۵ دقیقه قطب مثبت و منفی تغییر می‌كند تا هر دو اندام به طور مساوی در سمت منفی كه محل تجمع یون هیدروژن است، قرار بگیرد.طول درمان به طور متوسط ۶ تا ۱۰ جلسه است كه معمولا یك روز درمیان برنامه ریزی می‌شود.

برخی محققان به گونه‌ای دیگر عمل می كنند، در این روش آنها تنها یك اندام را در سمت منفی قرار می‌دهند و اینكار را تا زمانی كه میزان تعریق به حد طبیعی برسد، ادامه می‌دهند؛ سپس اینكار را برای اندام دیگر نیز انجام می دهند.

در روش دیگر هر دو دست یا پا در یك جلسه به طور یكسان و همزمان در سمت منفی قرار می‌گیرد و چون میزان تعریق هر دو اندام به طور یكسان و همزمان كاهش می‌یابد، دیگر شك و تردیدی به وجود نمی‌آید.

برای تعریق شدید زیر بغل هم اسفنج هایی وجود دارد كه بر اساس همین تكنیك عمل می‌كند ولی به دلیل عوارض ناخواسته شدید مثل تحریك، قرمزی و سوختگی چندان مورد استقبال قرار نگرفته و از سوی پزشكان توصیه نمی شود.

اگر فردی هم در دست ها و هم پاها دچار تعریق زیاد است می‌تواند به طور همزمان تحت درمان با یونتوفورز قرار گیرد .

● استمداد از داروها

استفاده از یونتوفورز همراه با گلیكوپرونیوم روش دیگر درمانی است كه بسیار در كاهش تعریق دست و پا موثر است.داروی گلیكوپیرونیوم یك عامل كولینرژیك است كه بلافاصله تعریق را كاهش می‌دهد. این روش به طور متوسط ۳۳/۷ روز برای كف دست و ۴۷/۲ روز برای كف پا دوام دارد و تعداد كمی از بیماران بعد از ۴تا ۶ هفته نیاز به تكرار درمان پیدا می كنند.

● دستگاه علیه تعریق

مشخصات این دستگاه كه خیلی از مبتلایان را نجات داده به این ترتیب است: یك واحد برقی كه با باتری كار می‌كند و به راحتی قابل حمل و نقل است. دست ها یا پاها را داخل یك ظرف آب قرار می‌دهید، دو الكترود را داخل ظرف می‌گذارید.متاسفانه این دستگاه در حال حاضر در ایران به طور عمومی توزیع نشده است و صرفا در چند مركز آموزشی وجود دارد ولی با توجه به مكانیسم ساده و پرتابل بودن آن، درمان بسیار مناسبی است.

● اول اگزما، دوم تعریق

در افرادی كه دچار اگزما هستند ابتدا باید اگزما درمان شود، سپس می‌توان از یونتوفورز استفاده كرد.وجود اگزما باعث می شود بیمار نتواند یونتوفورز را تحمل كند. هنگامی‌كه به كمك یونتوفورز میزان تعریق به اندازه كافی كاهش یافت، برای جلوگیری از برگشت آن باید فرد طبق برنامه مشخصی هر چند هفته كه بسته به شدت تعریق تعیین می‌شود ،مراجعه كند و یك جلسه مورد مداوا قرار گیرد.

● خانم‌های باردار مراقب باشند

یونتوفورز یك روش بسیار كم عارضه است.تعداد كمی از بیماران از سوزش و گزگز در ناحیه مورد مداوا شكایت دارند كه پس از چند روز خود به خود قطع می‌شود.خشكی بیش از حد پوست عارضه احتمالی دیگری است كه در صورت وقوع آن درمان قطع می شود و این عارضه به خودی خود پس از مدتی بر طرف می‌شود.پوسته‌ریزی یكی دیگر از عوارض این روش است كه در برخی موارد دیده می‌شود.

توجه داشته باشید این روش برای خانم‌های باردار و كسانی كه از ضربان ساز قلب استفاده می‌كنند، ممنوع است.

● نوعی دیگر

داروهای زیادی وجود دارند كه این بیماری را كنترل می كنند. محلول كلرید آلومینیوم در الكل اتیلیك شایع‌ترین داروی این گروه است. این محلول كه باید توسط پزشك تجویز شود، اولین گام درمانی و اولین انتخاب برای تعریق مفرط دست ها، زیربغل و پاها ست. گلوتارآلدئید ماده موثر دیگری است ولی گاهی عوارض جانبی شدیدی ایجاد می‌كند. عوارض جانبی آن حساس شدن پا و تغییر رنگ پوست است. ولی خیلی از بیماران نتایج مناسبی به دست می‌آورند.

قرص پروپرانولول یك درمان خوب برای تعریق ناشی از استرس است. در خیلی از موارد تعریق فقط هنگام بروز استرس ظاهر می‌شود، ولی این دارو برای مبتلایان به تعریق مفرط كه بر اثر استرس بیشتر تحریك می شوند، هم موثر است.در یك روش جدید به كمك سم بوتولیسم كه از كشنده ترین سم‌های طبیعی‌ ‌شناخته شده است، تعریق درمان می شود.در این روش سم رقیق شده مذكور را به زیر بغل بیماران تزریق كرده و پس‌ ‌از دو هفته مقدار تعریق افراد به ۸۵ درصد كاهش می‌یابد و به میزان طبیعی می‌رسد‌. ‌این تزریق باید هر ۳ تا ۶ ماه تكرار شود. البته این سم قیمت بسیار بالایی دارد‌. ‌موثرترین درمان تعریق مفرط و شدید از طریق یك عمل جراحی به نام سمپاتكتومی یا قطع عصب سمپاتیك است. اما این جراحی هم عوارض خاص خود را دارد.

● حرف آخر

یونتوفورز یك روش كارا، ایمن و كوتاه مدت است كه به خوبی تحمل می‌شود و می توان در خانه و بدون حضور پزشك نیز آن را انجام داد.هنگامی‌كه تعریق كف دست و پا شدید است و به درمان‌های موضعی مثل استفاده از نمك‌های آلومینیوم جواب نمی‌دهد، می توان به خوبی از این روش استفاده كرد. در كارآیی این روش شكی وجود ندارد هر چند سازوكاری كه موجب كاهش تعریق می‌شود، هنوز بخوبی شناخته نشده است و در مورد آن اختلاف نظر وجود دارد.برخی معتقدند یونتوفورز پس از استفاده از تركیبات آلومینیوم باید به عنوان خط دوم درمان تعریق بیش از حد مورد استفاده قرار گیرد. هر چند استفاده از سم بوتولینوم برای كاهش تعریق به شدت مورد استقبال قرار گرفته است، اما باز هم توصیه می‌شود قبل از آن یونتوفورز با آب معمولی مورد استفاده قرار گیرد.‌

محمد محسنی