بعضی داروها پوست را به نور حساس می‌کنند

برخی داروها پوست فرد را نسبت به نور حساس کرده و واکنش‌های التهابی به وجود می‌آورند
بعضی داروها پوست را به نور حساس می‌کنند
هفته گذشته خانم میانسالی با قرمزی و سوزش شدید صورت …

برخی داروها پوست فرد را نسبت به نور حساس کرده و واکنش‌های التهابی به وجود می‌آورند

بعضی داروها پوست را به نور حساس می‌کنند

هفته گذشته خانم میانسالی با قرمزی و سوزش شدید صورت و پشت دست‌ها مراجعه کرده بود. در شرح حالی که از او گرفتم، متوجه شدم که از چند روز پیش، مشغول مصرف داروی مسکنی به نام پیروکسیکام (به دلیل درد زانو) بوده و مشکلش ریشه در همین مساله دارد...

واقعیت این است که داروهای زیاد و متعددی می‌توانند پوست فرد را نسبت به نور حساس نموده و دچار واکنش‌های التهابی کنند. این واکنش‌ها شامل واکنش‌‌های سمی به نور (فوتوتوکسیک) واکنش‌های آلرژیک به نور (فتوآلرژیک) و واکنش‌های لیکنوئید هستند.

داروهای دردسرساز

در بسیاری از موارد مکانیسم حساسیت ایجاد شده توسط داروها نامعلوم است اما قدر مسلم این است که طیفی از اشعه ماورای بنفش، عامل رخداد این واکنش‌هاست که طول موجی بین ۳۱۵ تا ۳۴۰ نانومتر داشته و لذا اشعه ماورای بنفش نوع A محسوب می‌شود. برخی از شایع‌ترین داروهایی که موجب حساسیت به نور می‌شوند، عبارت ‌اند از مسکن‌ها یا داروهای ضدالتهاب غیرکورتونی (NSAID)، کوتریموکسازول، گروهی از داروهای مدر، برخی داروهای دیابت، کنیین و کنیدین، برخی تتراسایکلین‌ها و ...

آمیودارون نیز که یک داروی ضدنامنظمی ضربان قلب است، در ۷۵ درصد بیماران ایجاد حساسیت به نور می‌نماید. سوزن‌سوزن شدن و سوزش ممکن است ۳۰ دقیقه بعد از مصرف آمیودارون به دنبال مواجهه با نور رخ دهد. به‌طور ناشایع‌تر ممکن است یک تغییر رنگ قرمز مایل به آبی روی صورت و پشت دست‌ها در بیماران مصرف‌کننده آمیودارون ایجاد شود.

داروهای ضدالتهاب غیرکورتونی (NSAID)، به خصوص پیروکسیکام، نیز به کرات با حساسیت به نور همراه‌اند. ضایعات عموما در پشت و کناره‌های انگشتان رخ داده و در موارد شدید حتی کف دست هم ممکن است درگیر شود.

سبزه‌ها کمتر

واکنش‌های فوتوتوکسیک هم وابسته به دوز دارو هستند و هم وابسته به دوز تابش اشعه ماورای بنفش. این واکنش‌ها می‌تواند در مورد هر فردی رخ داده و نیازی به مواجهه قبلی سیستم ایمنی با داروی مورد نظر نیست. افرادی که پوست تیره‌تری دارند، کمتر دچار این واکنش‌ها می‌شوند. واکنش‌ها ممکن است از چند ساعت تا چند روز بعد از مواجهه با نور ایجاد شوند. تتراسایکلین‌ها (به ویژه دمکلوسیکلین)، آمیودارون (یک داروی ضدآریتمی قلبی) و NSAIDها (مانند پیروکسیکام و دیکلوفناک و ایبوپروفن و مسکن‌هایی از این قبیل) شایع‌ترین عوامل هستند.

انواع واکنش‌ها

این واکنش‌ها می‌تواند به صورت یک سوزش نوری به دنبال مواجهه با نور آفتاب باشد یا به صورت آفتاب‌سوختگی شدید بروز نمایند. به دنبال واکنش‌های فوتوتوکسیک ممکن است پوست فرد تیره شود و ماه‌ها همچنان تیره باقی بماند. واکنش‌‌های فوتوآلرژیک به صورت ضایعات خارش‌دار و اگزمایی بروز کرده و ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها پس از مواجهه با دارو رخ دهند. در این واکنش‌ها سیستم ایمنی فرد دخیل است و به طور کلی، برخلاف واکنش‌های فوتوتوکسیک، این واکنش‌ها وابسته به دوز دارو نیستند. متاسفانه حساسیت به نور ناشی از دارو (چه فوتوتوکسیک و چه فوتوآلرژیک) ممکن است تا ماه‌ها و سال‌ها پس از قطع دارو نیز همچنان باقی بماند.

از پیشگیری تا درمان

شاید از پزشک یا داروساز خود شنیده باشید که طی مصرف برخی داروها در مواجهه با نور خورشید اقدامات محافظتی بیشتری ضروری است. این توصیه به علت عارضه حساسیت به نور داروها شامل آمیودارون، نالیدیکسیک اسید، سیپروفلوکسا‌سین، تتراسایکلین‌ها، تیازیدها، فورزماید، سولفونامیدها، سولفونیل اوره‌ها، داروهای ضدبارداری خوراکی، ایزوترتینوئین،... می‌باشد. حساسیت‌ها به نور التهاب پوستی ناشی از واکنش اشعه ماورای بنفش خورشید با داروها و مواد شیمیایی می‌باشد که با علایم خفیف‌ قرمزی پوست و علایم شدیدتر خارش، بثورات جلدی، تیرگی و حتی تاول و سوختگی بروز می‌نماید. این واکنش در تمام افراد رخ نمی‌دهد. علایم از چند ساعت تا چند روز پس از در معرض خورشید قرار گرفتن بروز نموده و در بیشتر موارد بعد از قطع دارو رفع می‌گردد. در صورت بروز این عارضه باید در اولین فرصت داروی مسبب آن شناسایی شده و مصرف آن قطع گردد. مصرف ضدآفتاب مناسب و کافی و خودداری از در معرض آفتاب قرار گرفتن ضروری می‌باشد. مصرف کورتون‌های موضعی برای درمان قرمزی و آنتی‌هیستامین‌ها برای رفع خارش توصیه می‌شود.در موارد شدید کورتون‌های خوراکی با تجویز پزشک مصرف می‌شوند. برای پیشگیری از بروز حساسیت به نور در مقابل نور خورشید توصیه‌های زیر را به خاطر بسپارید.

۱) استفاده از لباس با بافت مناسب و رنگ تیره.

۲) استفاده از کلاه‌ لبه‌دار.

۳) استفاده از عینک آفتابی مسدودکننده پرتوهای ماورای بنفش.

۴) استفاده از ضدآفتاب با SPF بیشتر از ۱۵ و به مقدار کافی.

۵) قرار گرفتن در سایه به خصوص از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر.

۶) تجدید ضدآفتاب در صورت تعریق زیاد و شنا

دکتر مریم یوسفی

متخصص پوست و مو