فضای اطراف ما

وقتی به آسمان بنگریم با مشاهده حرکت سیارات می توانیم گذشت زمان را حس کنیم منظومه شمسی تقویمی بود که اجداد ما به کمک آن زمان کاشتن دانه و درو کردن آن را تعیین می کردند

وقتی به آسمان بنگریم با مشاهده حرکت سیارات می‎توانیم گذشت زمان را حس کنیم.منظومه شمسی تقویمی بود که اجداد ما به کمک آن زمان کاشتن دانه و درو کردن آن را تعیین می‎کردند.برای مسافران و دریانوردان هم آشنایی با ستارگان و موقعیت آن‎ها کار جهت‎یابی را آسان می‎کرد. این مردمان که از ابزارهایی بر خوردار نبودند توانستند با کمک گرفتن از چشم‎ها و مغز نقشه‎هایی از آسمان تهیه کنند.شش هزار سال قبل چینی‎ها گزارشات دقیقی را درباره اجرام آسمانی تهیه کردند که هنوز هم کاربرد دارد آنان حوادث مهم آسمانی از قبیل اهله قمر، موقعیت سیارات، خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی را به دقت پیش‎بینی کردند و این حوادث را در زندگی امپراتور و دربارش مؤثر شمردند.آن‎ها مجبور بودند در کار خود دقیق باشند زیرا بروز اشتباه موجب مجازات فوری می‎شد طالع‎بینی از روی موقعیت ستارگان و سیارات هنوز هم فراموش نشده است حتی فرمانروایان و سیاستمداران وقتی که می‎خواستند تصمیمی مهم بگیرند با طالع‎بینان مشورت می‎کردند. در تمدن‎های اولیه اخترشناسان نیمه دانشمند نیمه جادوگر بودند گذشته از آن کسی که می‎توانست زمان طلوع خورشید را پیش بینی کند مسلماً قادر به پیش ‎بینی حوادث دیگر نیز بود.در قرن های ۱۶ و۱۷ ، علاقه به کسب دانش ، تغییرات زیادی را در دانش اختر شناسی بوجود آورد. قبل از این زمان، طبق نظریه ی بطلمیوس زمین در مرکز عالم قرار داشت.در سال ۱۵۳۴،یک اختر شناس لهستانی به نام نیکلاس کوپر نیک نظریه جدیدی را پیشنهاد کردکه بر اساس آن ،خورشید در مرکز عالم قرار داشت و زمین هم مانند سیارات دیگر در اطراف خورشید می چرخید.

●خورشید:Sun

قطر:۰۰۰/۳۹۰/۱ کیلومتر . ۱۰۹ برابر زمین

فاصله از زمین : میانگین ۰۰۰/۶۰۰/۱۴۹کیلومتر.

دمای نور سپهر/k ۵۷۵۰

دما در مرکز خورشید: k۱۴۰۰۰۰۰۰

دوره تناوب(چرخش در استوا):۲۴روز و ۱۶ ساعت

جرم: ۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰x۲/ ۲ (۳،۴۰۰ ۳۳برابر زمین)

برونداد انرژی( انرژی تمام خورشید):۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰ x۵ اسب بخار(۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰x۸/۳وات).

خورشید ستاره ای بزگ ونورانی که در مرکز منظومه شمسی قرار دارد وسیارات به دور آن در گردشند.

حدود ۹۰% جرم خورشید از هیدروژن است و هلیم و هیدروژن در مجموع ، ۹۸% ترکیب خورشید را تشکیل می دهند.زمین فقط یک دو میلیاردم انرژی خورشید را دریافت می کند.عده ای در گذشته گرمای خورشید را حاصل متراکم شدن آن می شمردند. اما مطالعات بعدی که توسط انیشتین صورت گرفت ، معما را حل کرد. این دانشمند فرمول معروف خود E=MC۲ را ارائه داد که از آن ،تبدیل ماده به انرژی یاد می شود. در خورشید هیدروژن به هلیوم مبدل می شودو در حین تبدیل ،از وزن هر گرم هیدروژن معادل ۷۲../. گرم کاسته می شود. جرم ۴ هسته هیدروژن برابر با ۰۳۰/ ۴ واحد جرم اتمی است. یک هسته هلیوم در حدود ۰۰۳/۴ واحد وزن دارد . به این ترتیب ، هنگامی که یک هسته اتم هلیوم از ۴هسته هیدروژن حاصل می شود،تفاوت جرم این دو مبدل به انرژی می شود.پس باید گفت که این تولید انرژی سبب می شود که جرم خورشید پیوسته در حال کاهش باشد.این کاهش ۴ میلیون تن در ثانیه می باشد. تا چه زمانی این کار ادامه دارد؟ جرم کلی خورشیدبرابر۲x۱۰۲۲ گرم است . به این ترتیب خورشید ما تا میلیون ها سال دیگر همچنان ستاره ای درخشان و فروزنده است.گاهی اوقات جریان های بلند و حلقه ای شکل از گاز که به آن زبانه می گویند از خورسید جدا شده و در فضا منتشر می شوند این گاز ها با سرعتی معادل ۶۰۰ کیلو متر درثانیه درفضا زبانه می کشند. بهترین وصفی که می توان از زبانه هاکرد این است که پرده هایی از شعله سرخ و عمود بر سطح خور شیدند که گاه ساختمانی پر ماننددارند و زمانی به درختی تنومند می مانند.ابعاد آن ها حیرت آور است ، ارتفاع متوستشان به۰۰۰/۳۰ کیلومتر نیز می رسد و سطح مقطعشان.../۱۵۰ x ۳۰۰۰ کیلو متر مربع است.

سطح خورشید را فوتوسفر می نامند در این قسمت درجه حرارت به ۶۰۰۰ درجه سانتیگراد می رسد. اولین بخش بالا یی فوتوسفر را کو موسفر می نامند ولایه ای است نازک از گاز ها ودمای آن تا میزان ۴۵۰۰ درجه سانتیگراد پایین می آید. درجه گرما در مرکز خورشید در حد بسیار باور نکردنی یعنی تا۱۵ میلیون درجه سانتیگراد بالا می رود . نقاط تیره روی سطح خورشید را لکه های خورشیدی می نامند . لکه ها حدود ۲۰۰۰-۱۰۰۰ درجه سانتیگراد خنک تر از سطح خورشید هستند و بنابر این از نقاط دیگر درخشندگی کمتری دارند، این لکه ها معمولا به صورت جفت ظاهر می شوند لکه ها در عرض چند ساعت ظاهر می شوند و ممکن است تا چند ماه در سطح خور شید باقی بمانند. سطح خورشید همواره در حال تغییر است . زبانه ها (گاز های چرخان و فوران) اصولا هنگام تشکیل لکه های خورشید شکل می گیرند . زبانه های اطراف لکه های خورشیدی فعال ترند و انفجار هایی که در مجاورت این لکه ها رخ می دهد انرژی زیادی تولید می کنند. گاهی اوقات این انفجار ها با زمین بر خورد کرده و طوفان مغناطیسی ایجاد می کنند که در ارتباطات رادیویی زمین اخلال پدید می آورد.

●عطارد :Mercury

قطر:۴۸۶۰ کیلومتر .

فاصله از خورشید: متوسط۰۰۰/۰۰۰/۵۸کیلومتر

فاصله از زمین: متوسط ۱۴۸۰۰۰۰۰ کیلومتر

دما: حد اقل: ۱۷۳- حد اکثر:۳۷۰

سال : نجومی:۸۸ روز-هلالی:۱۱۶ روز

دوره تناوب(حرکت به دور محور):۷/۵۸ روز

جرم: ۵۴./.برابر زمین

حجم: ۶./.برابر زمین

اولین کره از خورشید ونزدیک ترین سیاره به آن عطارد است. عطارد جزسیارات سنگی است و از مواد سنگی وفلز واندکی گاز تشکیل شده است.عطارد در شرایط مناسب بدون تلسکوپ نیز قابل دیدن است زیرا بعداز خورشید پر نورتر از سایر ستارگان و سیارات است.از شگفتی های عطارد می توان به این نکته اشاره کرد که با وجود این که نزدیک ترین سیاره به خورشید است ولی حداقل دمای آن به ۱۷۳- درجه نیزمی رسد،در واقع با توجه به نزدیکی به خورشید سردترین نقاط آن واقع در قطب های آن است. همچنین در عطارد طول روز دو سوم طول آن سال است.

یونا نیان باستان گمان می کردند که دو سیاره متفاوت را مشاهده می کنند.آنان نام مرکوری را بر چیزی نهاده بودند که پس از غروب خورشید دیده می شد و آن یکی را که پیش از طلوع خورشید می دیدند آپولو می نامیدند. عطارد دارای اتمسفر بسیار رقیق می باشد وسطح عطارد مانند سطح ماه پراز دهانه است،اگرچه از نظر توزیع دهانه ماه وعطارد تفاوت بسیار دارند.همچنین عطارد مانند زهره قمری ندارد.

گاز ها دارای خاصیت میل به انبساط هستند. همه گاز ها در همه جهات منبسط می شوندوحجم بزرگتری را اشغال می کنند.شتاب گرانش سطحی زمین به اندازه ی کافی قوی است که با گرایش جو به انبساط مقابله کند. اما در سطح عطارد نیروی گرانش به حدی ضعیف است که نمی تواند از فرار گاز ها جلوگیری کند.مولکولهای گاز معمولا سرعتی بیش از ۲/۴ کیلومتر بر ثانیه دارندو از این نیرو می توانند از این سیاره بگریزند. اگر هم مدتها پیش عطارد جو داشته است باید دیر زمانی پیش گریخته باشد و دمای شدید سیاره به این عمل کمک کرده است.با وجود این ، ملاحظات نظری وآزمایشی حاکی از آنند که جو بسیار رقیقی در عطارد وجود دارد و با این وجود فشار سطحی این جویک میلیونیوم میلیونیوم فشار جو در زمین است.

●زهره Venus:

قطر:۲۵۰/۱۲ کیلومتر .

فاصله از خورشید: متوسط۰۰۰/۶۰۰/۱۰۷کیلومتر

فاصله از زمین: متوسط ۱۵۱۰۰۰۰۰۰ کیلومتر

دما: در راس ابر ها:۱۵-

در پایین ابر ها: ۲۴۰

درسطح سیاره: ۴۸۰

سال : نجومی:۲۲۵ روز-هلالی:۵۸۴ روز

دوره تناوب(حرکت به دور محور):۲۴۳روز

جرم: ۸۲./.برابر زمین

حجم: ۹۰۲/.برابر زمین

دومین سیاره از خورشید زهره است. زهره را ستاره صبح، ستاره مغرب، ستاره اژدها و حتی ستاره جادوگر نیز نامیده‎اند اما در ورای این نامگذاری‎ها باید به زیبایی این سیاره درخشان توجه کرد. اما پاره‎ای از واقعیت‎ها این سیاره را از جادوگر و اژدها هم ترسناک‎تر می‎سازد، مثلاً درخشندگی آن حاصل از اتمسفر مسمومی است که نور خورشید را منعکس می‎سازد کامپیوتر می‎تواند به طور خیالی پرواز بر فراز زهره را بازسازی کند در سطح زهره طوفانهای شدید و باران‎های اسیدی تندی مشاهده می‎شود و از دهانه آتشفشان‎های همیشه فعال آن گدازه بیرون می‎آید پس سطح زهره یک جهنم واقعی است .اگر یک فضاپیما بر سطح این سیاره فرود بیاید دوامی نخواهد یافت زیرا باران اسید و دمای فوق‎العاده فلز را سوراخ می‎کند و تند بادها آن را از جا برمی‎دارند بدین ترتیب سفینه‎های تحقیقاتی هم با مشکل مواجه می‎شوند. زمانی یکی از آن‎ها فقط بدان حد تاب آورد که توانست اطلاعات مختصری را به زمین مخابره کند. یک سفینه روسی را مخصوصاٌ بدان حد تقویت کردند که بتواند شرایط بسیار نامساعد سطح زهره را تحمل کند که آن هم بیش از یک ساعت دوام نیاورد. در زهره طول روز بیشتر از طول سال است.ماده اصلی شیمیایی زهره گاز کربنیک که نزدیک ۹۷% وزنی آن را تشکیل می دهد۳% باقی مانده شامل اکسیژن،مونواکسید کربن بخار آب ،نیتروژن،..و مقدار بسیار اندکی آمونیاک.

ابر هایی که همچون پتویی سطح زهره را در بر گرفته اند نور خورشید را مانند گلخانه در خود گرفتار می کنند.نور از ابر ها عبور می کند و سطح سیاره را گرم می کند. سطح سیاره امواج گرم فرو سرخ گرفتار شده را در جو می گیرد و دوباره تششع می کند، در نتیجه درجه دمای سیاره بالا می رود.

دوران ابرهای فو قانی زهره در این سه عکس به خوبی دیده می شود.(به محلی که فلش مشخص می کند توجه کنید.) این عکس ها در یک فاصله زمانی هفت ساعته بوسیله مارینر۱۰ گرفته شده است. از آنجا که حرکت وضعی سیاره بسیار کند تر است، این حرکات جوی ،بادهای بسیار تند در منطقه ای وسیع شمرده می شوند.

●زمینEarth:

قطر:حداقل(قطبی):۷۲۰/۱۲ کیلومتر

حداکثر(استوایی):۷۶۰/۱۲ کیلومتر

فاصله از خورشید: متوسط۰۰۰/۶۵۰/۱۴۹کیلومتر

دوره تناوب(حرکت به دور محور):۲۳ساعت و ۵۶ دقیقه و ۴ ثانیه

سال : نجومی:۲۵۶/۳۶۵ روزمتوسط خورشیدی یک سال

جرم:۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰x۶/۶ تن

حجم: در حدود یک هزار میلیارد کیلومتر مکعب

سرعت گریز:۱۱ کیلومتر بر ثانیه

شتاب گرانش بر سطح دریا:۸/۹ متر بر ثانیه

سومین سیاره از خورشید زمین است.کوپرنیک،در مورد علت چرخشی که در ستاره ها مشاهده می شد،گفت که زمین در حول محور شمالی جنوبی به دور خود می چرخد.حجم زمین و زهره تقریباً مساوی است فاصله ما هم از خورشید چندان زیاد نیست پس چرا میان گدازه‎ها و ابرهای گوگردی احاطه نشده‎ایم؟ قسمتی از پاسخ به خاطر وجود حیات در زمین است. در چهار میلیارد سال قبل زمین نیز شرایط امروزی زهره را دارا بود، فعالیت‎های آتشفشانی شدیدی در زمین جریان داشتند و اتمسفر متشکل از بخار آب و دی‎اکسیدکربن فراوان بود.اما با گذشت زمان بخار آب به صورت ذرات باران به زمین ریخت و مقدار آن چنان زیاد شد که اقیانوس‎ها پدید آمدند پس از تشکیل جانداران کم کم اکسیژن نیز بوجود آمد و به اتمسفر رفت و با گذشت زمان با تغییر اتمسفر چهره زمین نیز تغییر یافت، حیات در تغییر سرنوشت چهره زمین تأثیری بسیار داشت.حیات جزئی از ساختار زمین شده است، ما زمانی متوجه زیبایی زمین خودمان شدیم که از فضا به نظاره آن پرداختیم منظره‎ای که احساسات فضانوردان را به شدت تحریک کرد. سرانجام در سال ۱۹۶۱ یک فضانورد روسی به نام یوری گاگرین توانست افسانه‎ها را به واقعیت مبدل کند، او سفری به دور مدار زمین داشت. با این حال هنوز بشر نتوانسته پا را از کره ماه فراتر بگذارد.

●ماه:Moon

قطر:۳۴۶۰کیلومتر

فاصله از خورشید: متوسط۰۰۰/۶۵۰/۱۴۹کیلومتر

فاصله از زمین: حد اقل ۳۶۰۰۰۰ کیلومتر ، حد اکثر:۴۰۰۰۰۰ کیلومتر

دما: حد اقل: ۱۴۰- حد اکثر:۱۵۰

دوره تناوب(گردش به دور زمین) : نجومی:۳۲/۲۷روز-هلالی:۵۳/۲۹ روز

دوره تناوب(حرکت وضعی به دور محور):۳۲/۲۷ روز

جرم: ۳/۸۱ /۱برابر زمین

شتاب گرانش بر سطح : یک ششم زمین

سرعت گریز:۳۸/۲ کیلومتر بر ثانیه

در سال ۱۹۶۹ موشک آپولو ۱۱ نیل آرمسترانگ و باز آلدرین را به سفری نیم میلیون کیلومتری برد. فضانوردان که پا به سطح ماه نهادند از سنگهای آن نمونه‎برداری کردند عکس گرفتند و گلف بازی کردند تا نشان دهند نیروی جاذبه ماه یک ششم نیروی جاذبه زمین است. در کره ماه به علت نبودن اتمسفر وزش باد و بارندگی هم وجود ندارد به همین علت جای پای یک فضانورد ممکن است هزاران سال باقی بماند.

این کره در مدت کمی بیشتر از ۲۷ روز یک بار به دور زمین می‎چرخد در همین مدت یک بارهم به دور خود می‎چرخد به همین جهت همیشه یک طرف ماه را می‎بینیم.در سال ۱۹۵۹ زمانی که فضا پیمای روسی به نام لونا ۳ از پشت ماه عبور کرد و عکس هایی از آنجا گرفت ، ستاره شناسان توانستند برای اولین بار نیمه پنهان ماه را ببینند.

شاید علت رواج بعضی از افسانه‎ها به همین جهت باشد ماه و مهتاب همیشه منشاء افکار و گفته‎های شاعرانه بوده است.می‎گویند اگر زوجی زیر ماه در شب پیوند ازدواج ببندند برای همیشه با هم زندگی خواهند کرد. گاهی زمین و ماه و خورشید در یک جهت قرار می‎گیرند و سایه زمین بر روی ماه می‎افتد در این حال می‎گویند ماه گرفتگی رخ می‎دهد.در سال ۱۶۰۰،گالیله تلسکوپ را اختراع کردوموفق شد به ماه و بعضی سیارات نگاه کند . در سال۱۶۱۰ ،کره ماه که نور خورشید را منعکس می کرد، دارای سطح سنگی و نا هموار نشان داده شد نه شفاف و درخشان.

بدون تجهیزات پیشرفته هیچ بشری نمی تواند روی ماه دوام بیاورد .دمای هوا روی سطح ماه بسیار پر نوسان است ، یک روز ماه معادل ۲ هفته کره زمین است ، دمای هوا حدود ۱۵۰ درجه سانتیگراد می رسد. و در شب های دو هفته ای آن دمای هوا به سرمای ۱۴۰ درجه سانتیگراد زیر صفر نزول می کند. سط ح ماه از دره های عمیق وکوه های بلند پوشیده از سنگ و خاک وتعدادی فرو رفتگی تشکیل شده است . این فرو رفتگی ها حاصل برخورئد شهاب سنگ ها با سطح این کره اند. قطر این دهانه ها از چند صد کیلومتر تا چند سانتی متر است . در روی ماه نه دریایی وجود دارد، نه آب، نه هوا و ابر .پس صدایی هم به گوش نمی رسد و اثری از حیات دیده نمی شود و سرعت ت

---