تراژدی مردم

▪ تراژدی مردم، انقلاب روسیه ۱۹۲۴- ۱۸۹۱، دو جلد
▪ نویسنده؛ اورلاندو فایجس
▪ ترجمه؛ احمد علیقلیان
▪ چاپ اول؛ ۱۳۸۸
▪ جلد زرکوب گالینگور
▪ قیمت؛ ۱۹ هزار تومان
▪ ناشر؛ نشرنی
بیژن …

تراژدی مردم، انقلاب روسیه ۱۹۲۴- ۱۸۹۱، دو جلد

نویسنده؛ اورلاندو فایجس

ترجمه؛ احمد علیقلیان

چاپ اول؛ ۱۳۸۸

جلد زرکوب گالینگور

قیمت؛ ۱۹ هزار تومان

ناشر؛ نشرنی

بیژن تلیانی ؛ درباره انقلاب روسیه در سطح جهانی پژوهش ها و مطالعات فراوانی انجام شده و یکی از آن پژوهش ها کتاب حاضر است. اورلاندو فایجس استاد تاریخ روسیه در دانشگاه کمبریج کتاب های متعددی در زمینه تاریخ روسیه نگاشته است. وی از نویسندگان برجسته و نامدار امروز به شمار می آید. مهم ترین کتاب فایجس تراژدی مردم است که فروش فوق العاده یی داشت و چند جایزه مهم نصیب نویسنده کرده است. از جمله دلایل اقبال خواننده به آثار اورلاندو فایجس می توان به سبک بدیع او در تاریخ نگاری اشاره کرد. نویسنده با سبک شیوا و دل انگیز استاد روایت شناخته می شود.

وی روایت خویش را از تاریخ روسیه در دو لایه موازی به پیش می برد؛ یکی در عرصه عمومی که به رویدادهای مهم انقلاب و زمینه های شکل گیری آن می پردازد و از این حیث به تاریخ در معنای عام و پذیرفته شده اش، یعنی تحلیل رویدادها و آسیب شناسی آن شباهت دارد.

لایه دوم که در دل لایه اول قرار دارد و همزمان با آن به خواننده عرضه می شود، مربوط می شود به بازیگران اصلی. این کتاب همچون صحنه یک نمایش تراژدی است با بازیگران مختلف که هر یک سرنوشتی خاص خود دارند. پاره یی از این بازیگران نامورند، مانند شاهزاده لووف، گورکی، لنین، نیکلای، تزارینا و شخصیت جنجالی و اسرارآمیز، یعنی راسپوتین. پاره یی دیگر حتی نزد تاریخ نگاران نیز ناشناخته اند، مانند کاناتچیکوف، سمیوتف و دیمیتری اوسکین، سرباز ارتش سرخ. نثر فایجس چنان شیوا و شورانگیز است که کتاب را می توان همچون یک رمان تاریخی پرکشش خواند و از آن لذت برد. پژوهش فایجس درباره انقلاب روسیه دامنه یی گسترده دارد. از به قدرت رسیدن نیکلای دوم آخرین تزار روسیه آغاز می شود و به سال ۱۹۲۴ زمان مرگ لنین ختم می شود و از این بابت از دیگر کتب مربوط به تاریخ انقلاب روسیه متمایز است. برای مثال ای اچ کار در کتاب سه جلدی تاریخ انقلاب روسیه در مورد قتل خاندان رومانف فقط به یک جمله بسنده می کند و تاکیدش بر سال انقلاب ۱۹۱۷ است. اما فایجس همه تحولات از جمله انقلاب بورژوایی ۱۹۰۵، انقلاب فوریه ۱۹۱۷ و انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ و نیز واکنش های زنجیره یی فرآیند انقلاب و در پی آن، جنگ داخلی و جنگ های قومی، مذهبی و ناسیونالیستی را به تصویر می کشد. از نظر نویسنده قتل رومانف ها گذشته از اینکه فی نفسه حادثه یی هولناک و دلخراش است، اهمیتی نمادین دارد چون سرآغاز حاکمیت وحشت سرخ است. یکی از زمینه هایی که انقلاب بر بستر آن شکل گرفت تضاد میان سنت و مدرنیته در جامعه و نیز در میان طبقات حاکم روسیه بود. در دوره حکومت دو تزار آخر. الکساندر سوم و پسرش نیکلای دوم، دلبستگی و رجعتی به سنت های دیرینه دینی و حکومتی و فرهنگی و یکدستی برای بازآفرینی گذشته باشکوه دیده می شود. تاکید این دو تزار بر فرهنگ مسکو بود که آن را از فرهنگ مدرنیته که نماد آن شهر سن پترزبورگ بود جدا می کرد. این سنت گرایی به خوبی در جشن های سیصدمین سالگرد سلطنت رومانف ها در فوریه ۱۹۱۳ جلوه گر می شود که در واقع صفحات آغازین کتاب به آن اختصاص دارد و فایجس تصویری دل انگیز و رویایی از آن به دست می دهد. در این سنت که مبتنی است بر سنت بیزانسی، حکومت استبدادی، تزار روسیه را تیول شخصی خویش به شمار می آورد. اما پس از گذر زمان و رخدادهای حاصل از آن به این نتیجه می رسیم که اگر نبود اعتماد بیرون از اندازه مردم به حکومت که همه حقوق و سرنوشت و اراده شان را به دست دیکتاتورها سپردند و قدرتی مطلقه به آنان بخشیدند و خود نخستین قربانیانش شدند، شاید انقلاب روسیه راهی مردمی تر، عقلانی تر و عادلانه تر در پیش می گرفت و آرمان های آزادی، برادری و برابری را برایشان به ارمغان می آورد.